اشاره قرآن به خسوف و کسوف
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
پرسش: قرآن کریم، درباره نکات اخلاقی، انسانی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، علمی صحبت کرده است، پس چرا در مورد خورشید و ماه گرفتگی که باعث ترس مردم هم می شد سخنی به میان نیاورده است؟کلید واژه: جامعیت قرآن،
کسوف،
خسوف،
کسوف در قرآن،
خسوف در قرآن،
ماه گرفتگیپاسخ:
هدف اصلی از
نزول قرآن هدایت مردم است «هدی للناس
». و
پیامبر هم هدایت گر مردم است «للعالمین نذیر
». و بهره برداری از این هدایت مخصوص
متقین است. و
قرآن، کتاب علمی به اصطلاح امروزی نیست، تا بیان علوم را از آن انتظار داشته باشیم، این علوم به عقل
خدا دادی بشر واگذار شده است، و اینکه در قرآن آمده «ما قرآن را نازل کردیم تا بیان کننده هر چیز، هدایت گر، رحمت و بشارت دهنده برای مسلمین باشد»؛
مرحوم
علامه طباطبائی فرموده: "هر چیزی" که در این آیه آمده است، مربوط به
هدایت بشر است که همان معارف حقیقه مربوط به دنیا و آخرت و اخلاق باشد.
قرآن تمام مسائل را بیان می کند، ولی انسان های عادی آنها را نمی فهمند؛ و فهمیدن بیان "همه چیز" از قرآن منحصر به پیامبر (صلی الله علیه وآله) و
ائمه (علیهم السلام) است. چنانچه مرحوم علامه چهار روایت را در ذیل همین آیه ذکر می کند، به این مضمون که ائمه همه چیز را از قرآن می فهمند، پس آنها باید بیان کنند.
آیاتی در قرآن وجود دارد، که یا با صراحت و یا با اشاره، مسائل مورد سئوال را مطرح نموده است، که این آیات در چند قسمت مطرح می شود:
مجموعاً ۸۲ آیه در قرآن درباره زمین آمده است که قسمتی از آنها درباره بیان
جاذبه زمین و یا
اندازه زمین و... می باشد. اما آیاتی که درباره
حرکت زمین است به بعضی از آنها اشاره می شود:
۱ـ «وتری الجبال تحسبها جامده و هی تمر مر السحاب» کوهها (و زمین) را می بینی و آنها را ساکن و جامد می پنداری، در حالی که مانند ابر در حرکتند.
مسلماً حرکت کوهها بدون حرکت زمین های دیگر که به آنها متصل است، معنی ندارد. و به این ترتیب معنی آیه چنین می شود که زمین با سرعت حرکت می کند، همچون ابرها.
۲ـ او کسی است که
شب و روز را جانشین یکدیگر قرار داد.
می دانیم پیدایش نظام «شب» و «روز» بر اثر گردش زمین به دور خویش است.
تا اینجا نتیجه این شد که
قرآن یا با صراحت و یا با اشاره حرکت زمین را بیان نموده است.
اولا: خداوند می فرماید:
خورشید و
ماه هم حرکت دارند.
که مراد یا حرکت دورانی به دور خویش است، و یا حرکتی است که همراه
منظومه شمسی دارد.
ثانیاً: این حرکت منظم است، نه برای خوشید سزاوار است که به ماه رسد، و نه ماه به خورشید هر کدام از آنها در مسیر خود شناورند.
ثالثاً: قرآن می گوید: نور
خورشید از خودش، و نور ماه اکتسابی است. خدا در میان آسمان چراغ روشنی (سراج) و ماه (منیر) نور بخشی آفرید.
سراج به معنی چراغ است که نور از درون خودش سرچشمه می گیرد، و این متناسب با وضع خورشید است که طبق تحقیقات مسلم علمی، نورش از خود اوست. بر خلاف ماه که تعبیر به
منیر یعنی "روشنی بخش" شده که نورش از خودش نیست.
در آیه دیگر از نور خورشید، تعبیر به ضیاء که نور ذاتی است، و از نور قمر به نور که اعم است، تعبیر شده است.
و در آیه ۱۶ سوره نوح، تعبیر به نور و سراج شده است. از مجموع اینها مساله خسوف و کسوف به خوبی قابل پیش بینی است. چون ممکن است در طول این حرکت منظم، سیارات در مقابل هم قرار گیرند که خسوف و کسوف پدید می آید. دانشمندان هم از حرکات منظم زمین و خورشید، مساله خسوف و کسوف را پیش بینی می کنند.
این ائمه (علیهم السلام) هستند که باید
اشارات قرآن را بیان کنند، و ما می بینیم که در روایات به خوبی به مساله خسوف و کسوف اشاره شده است.
امام سجاد -علیه السلام- در دعای اول ماه می گوید: ای ماه که
خدا تو را نشانی از نشانهای ملک و علامتی از علامتهای سلطنت خود قرار داد، و ترا به افزایش و نقصان و طلوع و غروب و نورانیت و خسوف مسخر خویش گردانید.
و در وسائل الشیعه ج۵ ص ۱۴۲ تا ۱۶۲ حدود ۷۸ روایت درباره
خسوف و کسوف و نماز آن و علت آن بیان شده است. و طبق مقدمه که ذکر شد، ائمه (علیهم السلام) مبین قرآن می باشند.
بنابر این خسوف و کسوف را از آیاتی که حرکت خورشید و ماه و منازل و برجهای برای آن دو، و همچنین مساله ذاتی بودن نور خورشید و اکتسابی بودن نور ماه به خوبی می توان استفاده کرد، گذشته از این، روایات هم مساله را با صراحت تمام بیان نموده اند، و ائمه (علیهم السلام) مبین قرآن می باشند.
باز هم تأکید می شود که قرآن کریم، رسالتش تبیین مسایل علمی مربوط به
آفرینش و... نیست؛ و اگر چنانچه در بعضی موارد، مسایلی را بیان فرمود، جهت تذکر و یاد آوری می باشد. قرآن کتاب هدایت و تربیت است، لذا انتظارمان از آن باید به تناسب رسالتش باشد.
۱. تفسیر نمونه، زیر نظر آیه الله مکارم شیرازی، چاپ چهاردهم از انتشارات دار الکتب الاسلامیه تهران.
ج۱ ص۱۲۰ و ص۱۲۱ و ص۱۶۵. ج۱۳ ص۳۹۸، ج۱۷ ص۲۹، ج۱۵ ص۱۲ و ص۱۴۰ تا ص۱۴۴ و ص۲۶۹، ج۵ ص۳۶۱ و ج۲۴ ص۲۶۲، ج۸ ص۲۲۶، ج۱۲ ص۲۹۳، ج۱۸ ص۳۸۶ و ص۳۸۱ و ص۳۸۸ و ص۳۸۳؛ ج۲۳ ص۸۲، ج۱۰ ص۳۵۷، ج۲۴ ص۳۳۷ و ج۲۷.
۲. بهترین راه شناخت خدا ـ محمدی ری شهری.
۳. اولین دانشگاه و آخرین پیامبر صلی الله علیه و آله ـ دکتر پاک نژاد.
سایت اندیشه قم
