احیای زمین به وسیله آب بعد از مرگ
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: مرگ، آب،
باران، احیای زمین، نعمت‌های خداوند،
قرآن کریم،
سوره نحل.
پرسش: خداوند در
آیه ۶۵ سوره نحل به دنبال بیان چه حقیقتی است که می‌فرماید: خدا از
آسمان، آبی نازل کرد و با آن زمین را پس از آن‌که مرده بود زنده کرد؟
پاسخ اجمالی: عموم مفسران از
شیعه و
اهل‌سنت بر این باورند که منظور از مرده بودن زمین و زنده شدن آن، روییدن گیاهان و اشجار و میوه‌ها است، بعد از آن‌که زمین (در مدتی طولانی) خشک و لم یزرع بود. برخی هم معتقدند؛ منظور رویاندن و سرسبز کردن زمین بعد از خواب زمستانی است. در تفسیری باطنی، بعضی معتقدند؛ منظور از «ماء» و «آب» کتاب مقدس قرآن است.
«وَ اللَّهُ اَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَاَحْیا بِهِ الْاَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها اِنَّ فی ذلِکَ لَآیَةً لِقَوْمٍ یَسْمَعُونَ؛
خدا از آسمان آبی نازل کرد و با استفاده از آن، زمین را از پس آن‌که مرده بود، زنده‌اش کرد. در این برای مردمی که گوش شنوا دارند، آیت و نشانه‌ای است.»
موضوع نزول باران و آثار و برکات آن برای زمین و زمینیان، در چندین آیه از آیات قرآن کریم مطرح شده است،
که در این آیات هم نشانه‌ای از قدرت و عظمت آفریدگار است و هم دلیلی بر امکان
معاد که چگونه مردگان بار دیگر لباس حیات بر تن می‌کنند و هم اشاره‌ای به نعمت بزرگی از نعمت‌های خداوند.
اما در این‌که منظور این آیه از مرده بودن زمین و زنده شدن آن چیست؟ مفسران احتمالاتی را مطرح کرده‌اند؛ مانند:
در تفسیر ظاهری آن، عموم مفسران از شیعه و اهل‌سنت بر این باورند که منظور، روییدن گیاهان و اشجار و میوه‌ها است، بعد از آن‌که زمین (در مدتی طولانی) خشک و لم یزرع بود.
امروزه هم در تحقیقات علمی ثابت شده است که آغاز زندگی در زمین، هم‌زمان با آغاز آفرینش آن نبوده، بلکه میلیون‌ها و میلیاردها سال بعد از آن رخ داده است و هم‌چنین نظریه‌ای وجود دارد که در ابتدای شکل‌گیری زمین، آب در آن وجود نداشته، بلکه بعدها این سیارک‌ها و شهاب‌سنگ‌ها و گاز‌های حاصل از تشکیل خورشید بودند که آب را از آسمان به زمین آوردند.
بر اساس این تفسیر، آیه ناظر به مراحل نخست شکل‌گیری زمین و پیدایش اولیه آب در این کره خاکی است.
برخی هم معتقدند؛ منظور رویاندن و سرسبز کردن زمین بعد از
خزان و خواب زمستانی است که هر سال پس از فرارسیدن
بهار و آمدن باران‌های بهاری، ریشه گیاهان و تخم آنها بعد از یک دوره سکون، شروع به رشد و نمو می‌کند و این خود یک نوع حیات و از سنخ حیات حیوانی است، اگرچه مرحله ضعیف آن است.
تفسیر دوم با آنچه مردم در طول زندگی خود مشاهده می‌کنند، همخوان‌تر است، اگرچه نافی تفسیر اول نیز نیست.
در تفسیری باطنی، بعضی معتقدند؛ منظور از «ماء» و «آب» کتاب مقدس قرآن است؛ زیرا که آیه با واو «وَ اللَّهُ» به آیه پیشین که راجع به اوصاف قرآن بود عطف شده است: «وَ ما اَنْزَلْنا عَلَیْکَ الْکِتابَ اِلاَّ لِتُبَیِّنَ لَهُمُ الَّذِی اخْتَلَفُوا فیهِ وَ هُدیً وَ رَحْمَةً لِقَوْمٍ یُؤْمِنُونَ».
و مقصود از «فَاَحْیا بِهِ الْاَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها» دل‌های مرده است که به وسیله آیات قرآن به حیات روحانی زنده می‌گردد. و «لِقَوْمٍ یَسْمَعُونَ»، اشاره به این است که قرآن دل‌هایی که گوش شنوا دارند را زنده می‌کند و تنها آنان هستند که از آیات قرآن متنبّه می‌گردند و آن‌را آیت و نشانه رحمت پروردگار می‌دانند
و به آن
ایمان می‌آورند.
برخی هم با استفاده از اصطلاحات عرفانی آیه را این‌گونه تفسیر می‌کنند که مراد از زنده‌نمودن زمین با آب، توفیق قلوب عابدان است که آنان را به سمت وفاق (وحدت) می‌کشاند و به وسیله آب، ارواح عارفین را زنده می‌کند و بر بساط وصال آرام می‌گیرد و به وسیله آب، تجرید اسرار
موحدین را زنده می‌کند و از بندگی آثار آزاد می‌کند.
به هر حال، آیه شریفه در مقام تذکر دادن بعضی از نعمت‌های الهی است که بالاترین آنها آب است که سبب حیات تمام نباتات، درختان و گیاهان است و زمین مرده را که آثار حیاتی نباتی در آن ظاهر نبود، به سبب باران آن‌را زنده کرد که این هم نشانه‌ای از قدرت و عظمت آفریدگار است و هم دلیلی است بر امکان معاد که چگونه مردگان بار دیگر لباس حیات بر تن می‌کنند و حجتی است برای کسانی که این سخن را با تفکر و گوش جان می‌شنوند.
نتیجه نهایی آن است که معانی ذکر شده، اعم از معنای ظاهری و باطنی و عرفانی منافاتی با هم ندارند و هر کدام می‌توانند بطنی از
بطون قرآن باشند.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «احیای زمین به وسیله آب بعد از مرگ»، تاریخ بازیابی۱۴۰۰/۸/۲۴.
