اثبالت عدالت خداوند
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: عدالت خدا،
خداوند متعال،
ظلم.
پرسش: به اختصار چگونه می‌توان عدالت خدا را ثابت کرد؟
برای اثبات عدالت خداوند، به سه
دلیل عقلی و یک
دلیل نقلی، می‌توان استناد کرد:
نخستین دلیل عدالت خداوند متعال، این است که ظلم، عقلاً قبیح است و زشتی آن برای همگان، بدیهی است و به اصطلاح، قبح ظلم (همانند حُسن عدل) از «
مستقلّات عقلیّه» است. بدین جهت، خداوند متعال که
کمال مطلق است، محال است مرتکب فعل قبیح گردد. در برخی از آیاتی که ظلم را از خداوند متعال نفی می‌کنند، به این دلیل نیز اشاره شده است.
در یک تحلیل دقیق و روشن، ریشه ظلم، یا
جهل است، یا
نفع، یا
ترس و یا ترکیبی از آنها و ریشه عمیق‌تر آن، «نیاز» است. از این‌رو، محال است ذات بی‌نیاز، مرتکب ظلم گردد، چنان‌که در دعایی از
اهل بیت (علیهم‌السّلام) آمده است:
«قَد عَلِمتُ (یا اِلهی) اَنَّهُ لَیسَ فی حُکمِکَ ظُلمٌ وَ لا فی نَقِمَتِکَ عَجَلَةٌ، و انّما یَعجَلُ مَن یَخافُ الفَوتَ، وَ یَحتاجُ اِلَی الظُّلمِ الضَّعیفُ، وَ قَد تَعالَیتَ یا الهی عَن ذِلکَ؛
ای معبود من! حقیقتاً دانستم که در حکم تو، ستمی و در عذابت، شتابی نیست. آن کسی شتاب دارد که می‌ترسد از دست بدهد و ناتوان
[است که
]، به ستم نیاز دارد و تو بسی برتر از اینهایی.»
حکمت خداوند متعال، ایجاب می‌کند که هر چیزی را در جای خود قرار دهد و این، همان تعریف عدل به مفهوم عام آن است. بنا‌بر‌این، حکمت خداوند از
عدالت او قابل تفکیک نیست، چنان که از پیامبر خدا در مقام نیایش، روایت شده است:
«اَنتَ العَدلُ الَّذی لا یَظلِمُ وَاَنتَ الحَکیمُ الَّذی لا یَجورُ؛
تو، آن دادگری هستی که ستم روا نمی‌دارد و تو، آن حکیمی هستی که جفا نمی‌کند.»
افزون بر دلایل عقلی گذشته، از طریق
وحی و نقل معتبر نیز به اثبات رسیده که خداوند متعال،
فرشتگان و
عالمان حقیقی، گواهان عدل خدایند:
«شَهِدَ اللَّهُ اَنَّهُ لَا اِلَـهَ اِلَا هُوَ وَالْمَلَـئِکَةُ وَاُوْلُواْ الْعِلْمِ قَائِمَا بِالْقِسْطِ لَا اِلَـهَ اِلَا هُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ.
خدا (که همواره به
عدل، قیام دارد) و فرشتگان و دانش‌وران، گواهی می‌دهند که: جز او که توانا و حکیم است، هیچ معبودی نیست».
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله « عدالت خداوند» تاریخ بازیابی۱۳۹۷/۳/۲۲.
