آیه 155 سوره بقره
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: آیه ۱۵۵
سوره بقره،
آزمایش الهی،
نشانه‌های ظهور.
پرسش: در آیه ۱۵۵ سوره بقره («
وَلَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْاَمْوَالِ وَالْاَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ»)، مواردی (مانند گرسنگی، نقص، ترس، خشکی و کمی مال) وجود دارد که می‌گویند از نشانه‌های ظهور است، آیا این صحت دارد یا خیر؟
پاسخ: روایاتی که در ذیل آیه شریفه ۱۵۵ سوره بقره آمده‌اند، افزون بر اینکه جنبه‌های عمومی امتحان
مؤمنین را بیان می‌کنند، به بخشی از علائم حضرت قائم (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) نیز اشاره دارد و خداوند بندگانش را پیش از ظهور حضرت با مسائلی این‌چنین مورد آزمایش قرار می‌دهد و هر که از
امتحان الهی به خوبی بیرون آید، جزء بشارت داده‌شده‌گان به ظهور امام زمانش خواهد بود.
یکی از سنت‌های انکارناپذیر الهی، سنت آزمایش و ابتلا است.
اگر آزمایش الهی نباشد، استعداد‌های نهفته انسان آشکار نمی‌گردد و در این صورت استحقاق ثواب و عقاب را پیدا نمی‌کند؛ زیرا تنها براساس صفات درونی و استعدادها نمی‌توان به انسان‌ها پاداش داد؛ بلکه باید این صفات و کیفیات و استعدادها ظهور پیدا کند تا واجدین این صفات مستحق ثواب و عقاب شوند.
بنابراین پاداش‌ها و کیفرها براساس همان استعدادها که بروز کرده، داده می‌شود.
امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) فرموده است: «امتحان خدا برای آن است که کارهای خوب و بدی که از
انسان سر می‌زند و معرّف روحیات و کمالات اوست و بر طبق آن‌ها پاداش داده می‌شود، ظاهر شود».
روایاتی که در ذیل این آیه
وَلَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْاَمْوَالِ وَالْاَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ آمده‌اند و اشاره به سنت امتحان الهی دارند و بیان می‌دارند که این امور اسباب امتحان الهی‌اند، بسیارند؛ اما برخی روایات نیز اشاره دارند بر اینکه این امتحانات، از نشانه‌های ظهور هستند.
از
امام صادق (علیه‌السلام) درباره آیه «
وَلَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْءٍ ...» سؤال شد، حضرت در پاسخ فرمود: خوف و
ترس که در این آیه آمده است، درباره هنگام
قیام حضرت قائم (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف)، و «جوع» (گرسنگی) مربوط به پیش از قیام قائم (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) است؛ زیرا قبل از آن‌که قائم قیام کند، گرسنگی‌های زیاد پیش می‌آیند.
امام صادق (علیه‌السلام) در جایی دیگر فرمودند: ترس از سلاطین بنی‌امیه، گرسنگی، نقص جان، کمبود اموال، و محصولات زراعت، از علامات ظهور قائم (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) می‌باشند و هر که در این جهت
صبر کند، خداوند بشارت تعجیل خروج قائم را به او می‌دهند و بعد فرمودند: این همان تأویلی است که خداوند فرمود: «این
تأویل را جز خدا و راسخون در علم کسی نمی‌دانند».
همچنین امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند: پیش از ظهور قائم (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) علاماتی است که خداوند آن را برای مؤمنین قرار می‌دهند. به حضرت عرض کردم، فدایت گردم آن علامات کدام است؟ فرمود: سخن خداوند که فرموده است: «
وَلَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْءٍ...» یعنی مؤمنین، پیش از قیام قائم به چند چیز مبتلا می‌شوند: «ترس، گرسنگی، کمبود مال، جان و ثمرات و زراعت، و هر که در این‌گونه موارد صبر پیشه کند، خداوند تعجیل ظهور قائم را به او بشارت می‌دهد». سپس حضرت فرمود: امتحان می‌کند آن‌ها را با ترس در برابر ملوک و سلاطین جور و با گرسنگی به سبب کمبود غلّات و خوراکی‌ها، نقض اموال به سبب کساد تجارت و به دست نیاوردن سود و نقص جان، به دلیل مرگ‌های گوناگون و
جهاد در راه خداوند.
روایاتی که در ذیل آیه شریفه ۱۵۵ سوره بقره آمده‌اند، علاوه بر اینکه جنبه‌های عمومی امتحان مؤمنین را بیان می‌کنند، بیانگر بخشی از علائم حضرت قائم (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) نیز است و خداوند بندگانش را پیش از ظهور حضرت با مسائلی این‌چنین مورد آزمایش قرار می‌دهد و هر که از امتحان الهی به خوبی بیرون آید، جزء بشارت داده‌شده‌گان به ظهور امام زمانش خواهد بود.
۱. تفسیر نمونه، جلد ۱، آیت‌الله مکارم شیرازی.
۲. ترجمه المیزان، جلد ۲، علامه طباطبایی.
۳. کمال الدین، شیخ صدوق، ترجمه کمره‌ای.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «آیه ۱۵۵ سوره بقره»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۰۹/۲۳.
