وظیفه انسان در برابر لطیفه‌های دیگران
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: تمسخر، لطیفه، استهزا، اقوام، روحانیت.
پرسش: در مجالسی شرکت می‌کنیم که برای شادی مجلس لطیفه‌هایی را نسبت به اقوام مختلف، روحانیت معظم و حتی ائمه اطهار (علیهم‌السّلام) درست کرده و تعریف می‌کنند، وظیفه ما در برخورد با این مسائل چیست؟
پاسخ: ساختن لطیفه درباره امور
مقدس بسیار حساس است و نباید به‌سادگی به آن دست زد. چیزی که منتهی به نوعی اهانت و
تمسخر این مسائل شود، هم گناه کبیره به حساب می‌آید، هم آثار منفی آن دامن‌گیر زندگی انسان می‌شود.
وظیفه هر
مسلمان است هنگامی که مجلس به مجلس
گناه مبدل می‌شود، جلسه را تغییر دهد و با منطق قوی، موضوع سخن را عوض کرده و تمسخرکنند‌گان را محکوم کند و در‌صورتی‌که قادر به این کار هم نیست، به نشانه اعتراض، جلسه را ترک کند.
۱. یک مسلمان واقعی پایبند به یک‌سری اصول، ارزش‌ها و اعتقادات است که نسبت به آن‌ها حساس بوده و در برابر اهانت به آن‌ها موضع قوی و قاطع می‌گیرد که اصطلاحاً به این روحیه، «غیرت دینی» می‌گویند. وقتی افراد به مرور زمان دریافتند که
انسان چنین روحیه‌ای دارد، کم‌کم نسبت به او حریم نگه داشته و هر سخنی را در محضر او بر
زبان نمی‌آورند. چنین افرادی در قداست و پاکی شبیه به
مسجد که خانه خداست می‌شوند و هم‌چنان که افراد وقتی به مسجد می‌روند با
وضو وارد شده و هر سخنی را در آن مکان مقدس به زبان نمی‌آورند، در حضور این فرد هم هر عملی را انجام نداده و هر سخنی را نمی‌گویند. می‌شود هم با رفتار و گفتار این حریم را برای خود ایجاد کرد.
اگر انسان چنین حالتی داشته باشد، خلافی در محضرش صورت نمی‌گیرد تا او موضعی در برابر آن بگیرد؛ ولی اگر خندید و روی خوش نشان داد، دوباره سخنان خلافشان در نزد او گفته می‌شود.
اگر در نزد شما اقوامی را
مسخره کردند متذکر شوید که: از نظر
اسلام هیچ ملیت و نژادی بر ملیت و نژاد دیگر ترجیح ندارد و ملاک
ارزش و
کرامت افراد تنها به
تقوا است؛ چراکه
خداوند در
قرآن می‌فرماید:
ــ «
یَا اَیُّهَا النَّاسُ اِنَّا خَلَقْنَاکُمْ مِنْ ذَکَرٍ وَاُنْثَی وَجَعَلْنَاکُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا اِنَّ اَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ اَتْقَاکُمْ اِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ خَبِیرٌ»؛ «ای مردم! به تحقیق که ما شما را از یک
زن و مرد آفریدیم و شما را شعبه‌های بسیار و فرق مختلف گردانیدیم تا یک‌دیگر را بشناسید و با افتخارترین شما نزد خدا، باتقواترین شماست و خدا از حال شما کاملاً آگاه است».
ــ در
آیه دیگر خداوند خطاب به
مؤمنین می‌فرماید:
«ای کسانی که
ایمان آورده‌اید! هرگز نباید قومی قوم دیگر را مسخره و استهزا کنند، شاید آن
قوم که مسخره می‌کنید، بهترین مؤمنین باشند و نیز بین
زنان با ایمان افرادی افراد دیگر را به سخریه نگیرند، چه‌بسا که آن افراد بهترین زنان باشند»؛
پس نباید خلاف
عقل و نقل عملی نمود و کسی را مسخره کرد. از نظر اسلام
بلال حبشی سیاه‌پوست بر پادشاهان
ظالم و فاسق ایرانی، صد شرف دارد و
سلمان فارسی به مقامی رسیده است که به دنبال
معصوم قرار گرفته است؛ بنابراین نباید کار جاهلانه کرد و فرد، افراد یا اقوامی را مسخره نمود.
اما این‌که نوشته‌اید طنزهایی را در مورد
روحانیت معظم می‌گویند، باید گفت که اگر ریشه‌یابی شود این عمل ناصواب مطلوب
دشمنان قسم‌خورده اسلام است؛ هر چند گوینده به آن توجه نداشته باشد، برای این‌که از علمای اسلام که به تصریح پیامبر عظیم‌الشان جانشینان
رسول خدا و [[|وارثان انبیا]] هستند تقدس‌زدایی شود و کم‌کم مردم را از اطراف این مشعل‌های
هدایت متفرق کرده و در
ضلالت و
گمراهی انداخته و از مردم سوء‌استفاده کنند. سست کردن جایگاه علمای اسلام و شکستن حرمت آن‌ها در واقع تلاش برای از بین بردن
دین است و قطعاً جایز نیست و وظیفه هر مسلمانی است که از
اشاعه فحشا در مورد این مصادیق بارز اهل
ایمان جلوگیری کنند.
استهزای
ائمه اطهار (علیهم‌السلام) از مصادیق بارز استهزای آیات الهی است و در
قرآن کریم آمده است که:
«
وَقَدْ نَزَّلَ عَلَیْکُمْ فِی الْکِتَابِ اَنْ اِذَا سَمِعْتُمْ آیَاتِ اللَّهِ یُکْفَرُ بِهَا وَیُسْتَهْزَاُ بِهَا فَلَا تَقْعُدُوا مَعَهُمْ حَتَّی یَخُوضُوا فِی حَدِیثٍ غَیْرِهِ اِنَّکُمْ اِذًا مِثْلُهُمْ اِنَّ اللَّهَ جَامِعُ الْمُنَافِقِینَ وَالْکَافِرِینَ فِی جَهَنَّمَ جَمِیعًا»؛
«و در
کتاب بر شما نازل شد هنگامی که شنیدید
آیات خدا انکار می‌شود و مورد تمسخر قرار می‌گیرد.با آن‌ها که دارند چنین عملی را انجام می‌دهند، ننشینید تا این‌که وارد سخن دیگر شوند و الا شما هم مثل آن‌ها خواهید بود؛ به درستی که خداوند
منافقین و
کفار را در
جهنم با هم جمع خواهد کرد».
یکی از انگیزه‌های
غیبت و در واقع ریشه‌های غیبت، تمسخر دیگران برای مجلس‌گرمی و بگووبخند میان دوستان است.اگر مواظب نباشیم ممکن است در یک مجلس برای چند دقیقه خنده و خوش‌گذرانی، گناهان بزرگی را بر دوش خود سوار کنیم و ناراحتی و غم ابدی را گریبانگیر خود سازیم؛ بنابراین در مجالس دوستانه راه‌های سالم‌تر و بهتری برای شادمانی و سرگرمی وجود دارد که به
گناه نیز ختم نمی‌شود. گفتن خاطرات شیرین، احوال‌پرسی، مباحث سازنده اجتماعی، تربیتی و ... لطیفه‌های سالم، بازی و سرگرمی، همه از مواردی است که در مجالس دوستانه می‌شود، از آن بهره جست.
ساختن لطیفه درباره امور
مقدس بسیار حساس است و نباید به‌سادگی به آن دست زد. چیزی که منتهی به نوعی اهانت و تمسخر این مسائل شود، هم
گناه کبیره به حساب می‌آید، هم آثار منفی آن دامن‌گیر
زندگی انسان می‌شود.
وظیفه هر
مسلمان است که هنگامی که مجلس به مجلس
گناه مبدل می‌شود، جلسه را تغییر دهد و با منطق قوی، موضوع
سخن را عوض کرده و تمسخرکنند‌گان را محکوم کند و در صورتی که قادر به این کار هم نیست، به نشانه اعتراض، جلسه را ترک کند.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «وظیفه انسان در برابر لطیفه‌های دیگران»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۱۰/۱۱.
