وضو شیعه و اهل سنت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلید واژه: اختلاف، وضو، شیعه، اهل سنت
پرسش:دلایل اختلاف
وضو شیعه با
اهل سنت چیست. استناد انها به شیوه وضوگرفتن چیست؟
پاسخ: اختلاف عمل در
مذاهب اسلامی ناشی از اختلاف برداشت و فهم متفاوت از آیات بوده و سنت پیامبر را هر دو گروه طبق عقیده خود می‌دانند، اما شیعه افتخار دارد که پیرو
ائمه اطهار بوده و پیشوایان معصوم از آیات الهی و روش و سنت و گفتار رسول خدا آگاه‌تر بوده و درست تفسیر می‌کنند.
اختلاف شیعه و اهل سنت در این مسائل به اختلاف در مبانی
استنباط احکام دینی بر می گردد.
هر یک از مذاهب فقهی اسلامی برای استنباط احکام دین، از یکسری اصول و مبانی بهره می گیرند. طبیعی است که اگر در اصول، مبانی و منابع استنباط با هم اختلاف داشته باشند، نتیجه و ره آورد استنباط ها متفاوت خواهد شد.
بسیاری از اختلافات فقهی شیعه و سنی،ریشه در تفاوت دیدگاه ها در اصول و مبانی استنباط دارد، مثلا‌ً اهل سنت افزون بر قرآن و سنت
پیامبر(ص) به سنت صحابه و گاهی به سنت تابعین ارزش می دهند، ولی شیعه افزون بر قرآن و سنت پیامبر، به سنت اهل بیت بها می دهند و سنت صحابه را اگر مستند به سنّت پیامبر نباشد، به عنوان منبع شرعی نمی پذیرند.
برخی از اختلافات فقهی ریشه در همین نکته دارد. اختلاف در وضو هم از همین نوع است. شیعیان با تمسک به
حدیث ثقلین ، به
اهل بیت و
امامان معصوم(ع) مراجعه می کنند و احکام شرعی خویش را فرا می گیرند، امّا اهل سنّت این چنین عمل نمی کنند.
در زمان خلفا به ویژه
خلیفة دوم (عمر) سیاست جلوگیری از نشر حدیث رواج داشت و خلفای بعدی تا زمان
عمر بن عبدالعزیز ، همین سیاست را در پیش گرفتند که سرانجام بسیاری از روایت های پیامبر و حوادث صدر اسلام به فراموشی سپرده شد و نسل های بعدی نسبت به آن بیگانه شدند. از این پس
شیعیان با مراجعه به امامان معصوم توانستند سنت فراموش شده پیامبر را دریابند و آن را سرمشق زندگی خویش قرار دهند؛ به عنوان مثال در مورد وضو:
امام باقر(ع) در این راستا ظرف آبی برداشت و به
وضو پرداخت و فرمود: پیامبر چنین وضو می ساخت.
کیفیت وضوی اهل سنت به جهت تفسیری است که ایشان از آیه "فاغسلوا وجوهکم و ایدیکم الی المرافق"
دارند.
ظاهر معنای آیه چنین است که صورت و دست‌ها را تا آرنج بشویید. اهل سنت از کلمه "الی" خیال می‌کنند که آیه می‌گوید دست‌ها را از سرانگشتان به طرف آرنج بشویید، ولی با اندکی دقّت روشن می‌شود که کلمه "الی" تنها برای بیان حدّ شستن است، نه کیفیّت شستن.
آیه درست به آن می‌ماند که انسان به کارگری سفارش می‌کند دیوار اتاق را از کف تا یک متر رنگ کند. بدیهی است منظور این نیست که دیوار از پایین به بالا رنگ شود، بلکه منظور این است که این مقدار باید رنگ شود، نه بیش تر و نه کم تر. بنابراین فقط مقداری از دست که باید شسته شود، در آیه ذکر شده، اما کیفیت آن در سنت پیامبر (که به وسیله اهل بیت به ما رسیده) آمده است و آن شستن آرنج است به طرف سر انگشتان.
البته مذاهب چهارگانه اهل سنت، شستن دست هنگام وضو از سر انگشتان تا آرنج را واجب نمی‌دانند و می‌گویند بهتر است که بدین طریق وضو گرفته شود.
امامیه(شیعه) گفته‌اند: از آرنج واجب است و عکس آن باطل است، هم چنان که مقدّم داشتن دست راست بر چپ واجب است. باقی مذاهب گفته‌اند: شستن آن‌ها به هر طریقی که باشد، واجب بوده و تقدیم دست راست و شروع از انگشتان تا آرنج افضل است؛
یعنی ثواب بیش تری دارد.
شستن پا به جای
مسح که میان اهل سنت رواج دارد، تفسیر خاصی است که از ادامه همان آیه ارائه داده‌اند. به نظر آن ها کلمه "ارجلکم" (پاها) بر "وجوهکم" (صورت ها) عطف شده و باید مانند آن شسته شود، اما شیعه معتقد است این کلمه بعد از کلمه رؤوس (سرها) ذکر شده و عطف به آن است و باید پاها را مانند سر مسح کنید.
در هر حال اختلاف عمل در
مذاهب اسلامی ناشی از اختلاف برداشت و فهم متفاوت از آیات بوده و سنت پیامبر را هر دو گروه طبق عقیده خود می‌دانند، اما شیعه افتخار دارد که پیرو ائمه اطهار بوده و پیشوایان معصوم از آیات الهی و روش و سنت و گفتار رسول خدا آگاه‌تر بوده و درست تفسیر می‌کنند.
همان گونه که بیان شد در
روایات ائمه بیان شده که روش وضوی پیامبر به روش شیعه بوده است.
ادله دیگری نیز اهل سنت برای توجیه روش عملکردی خود ارائه کرده اند که همه آن ها قابل نقد و رد است. یکی از انواع ادله دیگری که آورده اند،روایاتی هست که در آن غسل رجلین(شستن پاها) آمده است مانند روایت عثمان خلیفه سوم که مردم را جمع کرد و جلوی آنان وضو گرفت:دست راستش را داخل ظرف کرد و بر دست چپش ریخت و سه بار شست، سپس سه بار مضمضه کرد و سه بار استنشاق کرد، سپس سه بار صورتش را شست، سپس سه باردستش را تا مرفق شست، سپس سرش را مسح کرد، سپس پاهایش را خوب شست، سپس گفت دیدم رسول خدا این گونه وضو گرفت.
اولا"، از بین صحابه به نقل خود اهل سنت، بسیاری از آنان قایل به مسح بوده اند مانند: ابن عباس که گفت:« الوضوء غسلتان و مسحتان» یعنی وضو دو شستن دارد و دو مسح کردن. انس مسح بر پای کرد و زمانی که حجاج گفت پاهای خود را در وضو بشویید، گفت:خدا راست گفت و حجاج دروغ گفت. آیه « و امسحوا برووسکم و ارجلکم الی الکعبین » را خواند.
عکرمه گفت: پاها را نباید شست بلکه باید مسح کرد. شعبی گفت: جبریل مسح را نازل کرد. نمی بینی که در تیمم آنچه در وضو شسته می شود،مسح می شود. آنچه را در وضو مسح می کنند، رها می شود. عامر گفت:
جبرییل درباره پا مسح را نازل کرد.قتاده گفت:خدا دو شستن و دو مسح کردن را واجب کرد. ابن حزم می گوید:
« و قد قال بالمسح علی الرجلین جماعه من السلف، منهم علی بن ابیطالب و ابن عباس والحسن وعکرمه والشعبی و جماعه غیرهم».
روایات اهل سنت در این زمینه متعارض است. هنگامی که روایات در یک مساله متعارض شد، وظیفه آن است که به قرآن کریم رجوع شود. روایتی که مطابق قرآن بود،اخذ شود. قرآن طبق اعتراف اهل سنت مسح را واجب کرده است.
سایت مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
