وجوب اطاعت از اولو الامر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: اولو الامر،
آیه اولو الامر، خدا، رسول.
پرسش: اگر اطاعت از
اولو الامر هم
واجب است، چرا در دنباله آیه اولو الامر، در منازعات و اختلافات، فقط
خدا و
رسول را معرّفی کرده است؟
«یا اَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ اَطِیعُواْ اللَه وَ اَطِیعُواْ الرَّسُولَ وَ اُوْلِی الْاَمْرِ مِنکمْ؛
ای کسانی که ایمان آورده‌اید! از خدا اطاعت کنید و از پیامبر و اولو الامر خود، اطاعت نمایید.»
اگر اطاعت از اولو الامر هم واجب است، چرا در دنباله آیه، مردم را در منازعات و اختلافات، به اولو الامر ارجاع نداده و مرجع حلّ دعوا را خدا و رسول، معرّفی کرده است؟ (
اهل سنت، مراد از (فان تنازعتم...) را اختلاف میان اولو الامر و
مسلمانان می‌دانند، یعنی خداوند، هر دو گروه را در اختلافات به
قرآن و
سنّت، ارجاع داده است. البتّه این باور، مورد نقد است.
در
آیه چنین می‌فرماید:
«فَاِنْ تَنَازَعْتُمْ فِی شَی‌ءٍ فَرُدُّوهُ اِلَی ٱللهَ وَ ٱلرَّسُولِ اِن کُنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ؛
هرگاه در چیزی نزاع کردید، آن را به خدا و رسول، باز گردانید
[و از آنان، داوری بخواهید
]، اگر به خدا
ایمان دارید.»
ظاهر حرف «فاء» در «فَاِن تَنَازَعْتُمْ فِی شَی‌ءٍ...» بیانگر مبتنی بودن «فَاِن تَنَازَعْتُمْ...» بر لزوم اطاعت از خدا و رسول و اولو الامر است. (فاء، اصطلاحاً
فاء تفریع است)
بنا‌بر‌این، مقتضای
سیاق آیه، ارجاع مخاصمات به خدا (
قرآن)،
پیامبر و اولو الامر (
معصومان) است؛ ولی چون صدر آیه، اطاعت از اولو الامر را قرین اطاعت از رسول نموده است (یعنی همان‌گونه که باید به فرمان‌ها و داوری‌های پیامبر خدا تن داد، باید به فرمان‌ها و داوری‌های اولو الامر نیز تن داد)، از تکرار جداگانه «اولی الامر»، خودداری شده است و به ذکر رسول، اکتفا شده است.
همچنین وقتی اولو الامر، جانشین پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) هستند، بنا‌بر‌این، سخن آنان نیز سخن رسول است و رجوع به آنان، رجوع به رسول است. چه‌بسا حذف «اولی الامر» در جمله دوم آیه، برای آگاهی دادن نسبت به جانشینِ پیامبر بودن اولو الامر باشد و این‌که آنان، ادامه دهنده خط رسالت هستند.
از
امام باقر (علیه‌السّلام) روایت شده که در باره آیه «اولو الامر» فرمود:
«هِیَ فی عَلِیٍّ وَ فِی الاَئِمَّةِ (علیه‌السّلام)، جَعَلَهُمُ اللّهُ مَواضِعَ الاَنبِیاءِ، غَیرَ انَّهُم لا یُحِلُّونَ شَیئاً وَ لا یُحَرِّمُونَهُ؛
این آیه در باره
علی (علیه‌السّلام) و
امامان (علیه‌السّلام) است که خداوند، آنان را جانشین
انبیا نموده است، با این تفاوت که آنان، چیزی را
حلال یا
حرام نمی‌کنند.»
نیز از ایشان روایت شده که فرمود:
«ثُمَّ قالَ لِلنّاسِ: «یا اَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا» فَجَمَعَ المُؤمِنینَ الیٰ یَومِ القِیامَةِ، «اَطِیعُوا اللهَ وَ اَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ اُولِی الْاَمْرِ مِنْکُمْ» ایّانا عَنیٰ خاصَّةً؛ فَانْ خِفْتُم تَنازُعاً فِی الاَمرِ فَارْجِعُوا الَی اللّهِ وَ الَی الرَّسولِ وَ اُولی الاَمرِ مِنکُم، هٰکَذا نَزَلَت؛
خداوند به مردم فرمود: (ای کسانی که ایمان آوردید!) خطاب به تمام مؤمنان تا
روز قیامت است. (از خدا اطاعت کنید و از رسول و اولیای امر خود
[نیز
] فرمان برید). خداوند
[از اولو الامر
]، تنها ما را اراده کرده است. پس اگر از نزاعی در امور ترسیدید، به خدا و رسول و اولو الامرتان، رجوع کنید که این معنا مراد الهی است.
همچنین از
امام صادق (علیه‌السّلام) روایت شده که فرمود:
نَزَلت: «فَاِنْ تَنازَعتُم فی شَی‌ءٍ فَارْجِعُوهُ الَی اللّهِ و الَی الرَّسولِ و الیٰ اولِی الاَمرِ مِنکُم»؛
[این آیه
] با این معنا نازل شده:
[ای اهل ایمان!
] اگر در امری با همدیگر اختلاف کردید، آن را به خدا و رسول و اولو الامر خودتان ارجاع دهید.
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «وجوب اطاعت از اولو الامر» تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۵/۱.
