هدیه و خیرات برای گذشتگان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: اموات، خیرات، گذشتگان،
فاتحه، صدقات.
پرسش: آیا
هدیه خیرات و
صدقات به اموات و درگذشتگان مورد تایید
قرآن است؟
پاسخ: دعا برای اموات و نیاکان و نیز فرهنگ تجلیل و به نیکی یاد کردن از
مؤمنان خفته در خاک، مورد تایید قرآن است.
اگر چه
قرآن کریم به طور صریح دستور به فرستادن خیرات و صدقات برای اموات و گذشتگان نمی‌دهد، اما این مسلم است که
دعا برای اموات و نیاکان و نیز فرهنگ تجلیل و به نیکی یاد کردن از مؤمنان خفته در خاک، مورد تایید قرآن است. برخی از آیات در این زمینه چنین است.
«ینبؤا الانسان یومئذ بما قدم و اخر؛
و در آن روز
انسان را از تمام کارهایی که از پیش یا پس فرستاده آگاه می‌کنند.»
واژه «اخر» براساس یکی از تفسیرها، کارهای خوب یا بدی است که پس از
مرگ انسان از طریق بازماندگان عاید انسان می‌شود، یا سنت‌های خوب و بدی است که انسان به یادگار گذاشته و مردم با عمل کردن به آنها هر
ثواب و یا عقابی را که کسب می‌کنند، برای بنیان گذارش نیز ثبت خواهد شد.
«ربنا اغفر لی و لوالدی و للمؤمنین یوم یقوم الحساب؛
پروردگارا! من و پدر و مادرم و همه مؤمنان را، در آن روز که حساب برپا می‌شود، بیامرز.»
حضرت ابراهیم (علیه‌السّلام) در این
آیه از خداوند برای سه گروه
طلب مغفرت کرده است. یک: برای خویش. دو: برای پدر و مادرش.
(منظور حضرت ابراهیم (علیه‌السّلام) از این دعا، پدر حقیقی خودش یعنی (تارخ) بود که
مؤمن از
دنیا رفت؛ به دلیل آن که کلمه «والد و والده» برای پدر و مادر واقعی انسان به کار می‌رود، چنان که در این
آیه است؛ چون حضرت ابراهیم این دعا را در اواخر عمر خود کرده، و در اوایل عمر خود از عمویش آزر که
بت پرست بود بیزاری جست.) و سومین دسته‌ای که حضرت ابراهیم برای آنان دعا می‌کند، مؤمنان هستند.
«و الذین جاؤ من بعدهم یقولون ربنا اغفر لنا و لاخواننا الذین سبقونا بالایمان؛
کسانی که از پس ایشان آمده‌اند، می‌گویند‌ای پروردگار ما، ما و برادران ما را که پیش از ما
ایمان آورده‌اند بیامرز. »
آیندگان از درگاه خداوند برای گذشتگان آمرزش می‌طلبند، و خدای سبحان دعای برادر را در حق برادر مؤمنش می‌پذیرد.
در راستای آیات فوق، این موضوع نیز گفتنی است که طلب مغفرتی که در قرآن بدان توصیه شده است - چه برای خود و چه برای دیگران - از کسانی که اعمال نیکشان بیشتر باشد، بیشتر در معرض اجابت است.
بر این اساس، اگر فردی بدون هیچ عمل خیری؛ مانند خواندن قرآن، دادن
صدقه و... برای مرده‌ای دعا کند، به یقین با فردی که دعاهایش با عمل خیر همراه است، تفاوت خواهد داشت؛ لذا با این استدلال، می‌توان انجام کارهای خیر را به عنوان مقدمه‌ای برای طلب غفران برای اموات از قرآن اثبات کرد. و از این جا است که طلب رضایت برای والدین باید به همراه کار خیر باشد: «رب اوزعنی ان اشکر نعمتک التی انعمت علی و علی والدی و ان اعمل صالحا ترضاه و ادخلنی برحمتک فی عبادک الصالحین؛
سلیمان از سخن او تبسمی کرد و خندید و گفت: پروردگارا
شکر نعمت‌هایی را که بر من و پدر و مادرم ارزانی داشتی به من
الهام کن، و توفیق ده تا عمل صالحی که موجب رضای تو است انجام دهم، و مرا به رحمت خود در زمره بندگان صالح خویش قرار ده. »(آیه ۱۵
سوره احقاف نیز تشابه فراوانی با این آیه دارد.)
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «قرآن و فرستادن خیرات و صدقات برای گذشتگان»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۴/۰۵/۱۶.
