نوشیدن شراب
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: شراب،
حرام ، نجاسات.
پرسش: بلا شک
شراب ضررهای فراوانی دارد؛ ولی خوردن یک قطره از آن چه ضرری دارد؟ آیا غیر از دلیل قرآنی و روایی،
دلیل عقلی هم دارد؟
پاسخ: گرچه در سؤال تصریحی به حکم نوشیدن یک قطره از شراب نشده؛ ولی به نظر می‌رسد سؤال از حکم نوشیدن یک قطره از شراب است و ما در این متن به پاسخ آن می‌پردازیم.
مطابق دیدگاه
شیعه تمام احکام دارای مصالح و مفاسدی است که
شارع مقدس بر اساس آن مصلحت یا مفسده
احکام را برای مکلفین وضع نموده است؛ اما همه آن مصالح و مفاسد برای ما بیان نشده است
و عللی که احیاناً برای بعضی از احکام بیان شده، بیشتر جنبه
حکمت (علل ناقصه) دارد نه علت تامه؛ از‌این‌رو نمی‌توانیم با عدم آن بگوییم حکم آن نیز از بین رفته است.
بر‌اساس خواسته شما ما بیشتر روی جنبه عقلانی این مسئله بحث می‌کنیم نه جنبه تعبدی. برای رسیدن به پاسخ مطلوب ذکر چند نکته لازم به نظر می‌رسد:
همان‌طور که شما در پرسشتان به آن اشاره کردید، شراب ضررهای زیادی (اعم از جسمی و روحی) دارد، اما نباید از این نکته
غفلت کرد، چیزی که زیادش ضرر دارد، کم آن هم ضرر دارد؛ اگر‌چه مقدار ضرر این دو با هم فرق می‌کند.
مطابق فتوای همه
فقها ی شیعه، یکی از نجاسات، شراب است
و خوردن چیز
نجس حرام است،
کم باشد، یا زیاد تفاوتی ندارد.
در تفسیر عیاشی از ابی‌الصباح از
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ نقل شده است:"… خدای تعالی
خمر را حرام کرده، چه کم باشد و چه زیاد؛ کما این‌که
مردار و
خون و گوشت
خوک کم و زیادش را حرام نموده است".
و نهی از شرب خمر به‌واسطه
تطهیر بدن از
نجاست ظاهر و
باطن است.
همه حرام‌ها از نظر
حرمت در یک رتبه نیستند. از نظر قانون‌گذار بعضی‌ها از اهمیت بالاتری برخوردار هستند و بعضی‌ها کمتر، از‌این‌رو برای ترک محرماتی که از اهمیت بیشتری برخوردارند، تدابیر شدیدتری اتخاذ نمودند؛ مثلاً خداوند در
قرآن در باب زنا می‌فرماید:"
وَ لا تَقْرَبُوا الزِّنی إِنَّهُ کانَ فاحِشَةً وَ ساءَ سَبیلا ".
این آیه از
زنا نهی می‌کند و در حرمت آن مبالغه کرده است؛ چون نفرموده این کار را نکنید، بلکه فرموده نزدیکش هم نشوید.
و در باب مال
یتیم می‌فرماید:"
وَ لا تَقْرَبُوا مالَ الْیَتیمِ إِلاَّ بِالَّتی هِیَ أَحْسَن ".
اگر به جای "
نهی از خوردن آن (مال یتیم) از نزدیک شدن به آن نهی کرده، برای این بود که شدت حرمت آن را بفهماند.
از‌این‌رو گفته‌اند:نه‌تنها
اموال یتیمان را نخورید؛ بلکه حتی حریم آن را کاملاً محترم بشمارید.
شاید بتوان گفت همان‌طوری که به دلیل شدت حرمت زنا و تعدی به مال یتیم حتی نباید به آن نزدیک شد، همچنین به جهت شدت حرمت
شراب نه‌تنها از یک قطره آن هم باید اجتناب نمود، بلکه نباید به آن نزدیک شد و با کسانی که شارب الخمرند، نباید ارتباط داشت.
در صورتی می‌توان قائل به جواز خوردن یک قطره از شراب شد که اولاً: ثابت شود علت تامه حرمت شراب
ضرر داشتن آن است و ثابت شود که یک قطره از آن ضرر ندارد. ثانیاً:ثابت شود که شراب
نجس نیست. ثالثاً: باعث جرأت و جسارت نسبت به بیش از آن نشود. با توجه به این‌که هیچ‌یک از مقدمات سه‌گانه ثابت نیست، بلکه عکس آن ثابت است؛ از‌این رو حکم به حرمت نوشیدن شراب و‌لو یک قطره آن می‌شود. بدیهی است که در وضع
احکام و قوانین چه از جانب
شارع مقدس و چه از طریق نهادهای مدنی و حکومتی، نگاه واضع به کلیات و جنبه‌های عمومی و حداکثری نظر دارد. به‌عنوان مثال، هنگامی‌که قانون‌گذار در
قانون راهنمایی و رانندگی می‌گوید در خیابان‌های یک‌طرفه عبور از طرف مقابل ممنوع است، در این قانون لحاظ شده است که اگر راننده‌ای از طرف مقابل و در جهت خلاف حرکت کند، حوادث و خساراتی مالی و جانی و ... را به دنبال خواهد داشت. در این‌جا آیا معقول است که راننده‌ای بگوید من می‌خواهم چند متر از این خیابان را خلاف جهت رانندگی کنم؟، طبیعی است که چنین چیزی از هیچ‌کس پذیرفته نیست و قانون تخصیص‌بردار نیست؛ البته در مواقع اضطرار حرمت بسیاری از احکام برداشته می‌شود؛ مانند حرمت خوردن مردار در جایی که هیچ مواد خوردنی در اختیار انسان نباشد که برای نجات از
مرگ حرمت آن برداشته می‌شود.
پایگاه اسلام کوئیست.
