موفقیت از راه دین و عبادت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: موفقیت، دین، عبادت.
پرسش: چگونه می‌توان از راه
دین و
عبادت در زندگی موفق شد؟
قبل از پرداختن به پاسخ سؤال شما مناسب است نکاتی از باب مقدمه بیان کنم:
این که مراد از موفقیت چیست و چه کسی را می‌توان موفق نامید؟ که در پاسخ این پرسش باید عرض کنم موفق و سعادتمند کسی است که به وظایف دینی، انسانی، اخلاقی خود عمل کند و بتواند رضایت الهی را کسب کند.
زندگی و حیات انسان منحصر در زندگی
دنیا نیست، بلکه علاوه بر دنیا،
زندگی آخرت هم وجود دارد که طبق معیار اسلامی زندگی واقعی و همیشگی در آخرت است و زندگی دنیا در مقایسه با آخرت مثل قطره‌ای در برابر اقیانوس بی‌کران می‌باشد، و لذا باید سؤال شود که دین و عبادت چگونه ما را در زندگی دنیا و آخرت موفق و سعادتمند می‌کند.
خداوند متعال،
حکیم است و فرد حکیم کاری بیهوده و عبث انجام نمی‌دهد و یقیناً در تکالیفی که مقرر فرموده، اهداف بلندی دارد و این تکالیف فوایدی دارد که نصیب انسان‌ها می‌شود، چون خداوند غنای ذاتی دارد و احتیاجی به هیچ کس و هیچ چیز ندارد، و فایده احکام الهی هم در دنیا نصیب انسان می‌شود و هم در آخرت.
باید توجه داشت که دین فقط در امور عبادی خلاصه نمی‌شود بلکه دین شامل
عقاید،
احکام و
اخلاق است. و فواید
ایمان و آثار و خدمات دین را می‌توان به طور کلی به حوزه دنیا و آخرت تقسیم کرد؛ درباره کارکردهای دین در جهان آخرت می‌توان به طور خلاصه آن را رسیدن به مرتبه‌ای از سعادت در جهان آخرت دانست که با توجه به اعمالی که هر فردی در این دنیا انجام می‌دهد کسب می‌شود. و امّا
خدمات دین در دنیا را می‌توان به دو حوزه اجتماعی و فردی تقسیم کرد: در حوزه اجتماعی می‌توان به «کنترل افراد جامعه و بهبود روابط اجتماعی» و «تقدیم منافع مهم‌تر دیگران بر منافع شخصی» اشاره نمود. و در حوزه فردی می‌توان از «بهجت و انبساط» و «کاهش ناراحتی‌ها» و «روشن بینی و بصیرت» و «پیروزی بر شدائد زندگی» و... نام برد.
اعمال عبادی فواید زیادی دارد که بعضی از آنها مختص زندگی دنیا است و بعضی دیگر مختص دنیا و آخرت مثلاً پرداخت
زکات، فایده دنیوی دارد و باعث امنیت جامعه می‌شود، چون اگر در جامعه فقیر زیاد شود، دیگران امنیت نخواهند داشت و برخی از فقرا ممکن است تحت تأثیر فشارهای اقتصادی به رفتارهای جامعه ستیزانه روی آورند.
با توجّه به این مقدمات باید عرض کنم که تکالیف الهی با توجّه به نیاز
انسان به آنها و مصلحت انسان‌ها، وضع شده است. اگر قوانین الهی وجود نداشته باشد، بشریت به فساد و نابودی کشیده می‌شود؛ چون انسان قادر نیست تمام مصالح و مفاسد خود را درک کند و نمی‌داند چه کاری به نفع اوست و چه کاری به ضرر او و لذا خداوند که خالق انسان است و از نیازها و مصالح او به خوبی آگاه است، کارهایی را برای او واجب کرده تا با انجام آنها به سعادت دنیوی و اخروی نایل آید. برای نمونه به یکی از فواید
عبادت اشاره می‌کنم.
مثلاً
نماز و
دعا که در
شرع مقدس به آن تأکید زیادی شده است آثار بسیار زیادی دارد از جمله این که باعث آرامش روح و روان انسان می‌گردد. انسان را از نگرانی و اضطراب نجات می‌دهد و دفع اضطراب و نگرانی کاری بسیار مهم و اساسی است، زیرا اگر انسان آرامش و سکون نداشته باشد، هیچ‌کاری را به خوبی نمی‌تواند به ثمر برساند و زندگی او سراسر غم و اندوه و اضطراب خواهد بود و آسایش واقعی ندارد. و لذا
قرآن کریم می‌فرماید: «الا بذکر الله تطمئن القلوب؛
آگاه باشید که فقط
ذکر خدا آرام بخش دلهاست».
امروز دانشمندان غرب و شرق به این مسئله اعتراف دارند که نماز و دعا و
ارتباط قلبی با خداوند، درمان بسیاری از بیماری‌ها و نگرانی‌ها می‌باشد
مثلاً: آقای
دیل کارنگی، روان‌شناس معروف آمریکایی می‌گوید: هنگامی که کارهای سنگین، قوای ما را از بین می‌برد و اندوه‌ها هر نوع اراده‌ای را از ما سلب می‌کند و بیشتر اوقات که درهای امید به روی ما بسته می‌شود، به سوی خدا روی می‌آوریم، ولی اصلا چرا بگذاریم روح یاس و ناامیدی بر ما چیره شود؟ چرا همه روزه به وسیله خواندن نماز و دعا قوای خود را تجدید نکنیم.
گاندی می‌گوید: دعا و نماز، زندگیم را نجات داده است، بدون آن باید از مدتها قبل دیوانه شده بودم. من در تجارب زندگی عمومی و خصوصی خود تلخ کامیهای بسیار سخت داشته‌ام که مرا دستخوش ناامیدی می‌ساخت، اگر توانسته‌ام بر این ناامیدی‌ها چیره شوم، به خاطر نمازها و نیایش‌هایم بوده است.
در روایات اسلامی از نماز به عنوان نور مؤمن یاد شده و می‌فرماید: «الصلوة نور المؤمن؛
نماز نور مؤمن است.»
چون نماز، جان و روح مؤمن را نورانی و با صفا می‌کند و زنگار
گناه را از دل انسان بیرون می‌ریزد و به جای آن آرامش و صفا جایگزین می‌شود و این چنین فردی در زندگی در کمال آسایش است و راحتی در وجود او موج می‌زند.
از طرف دیگر جامعه‌ای پایدار و بالنده است که در آن فساد و تباهی نباشد و ملتی پیروز است که گرفتار کجی و انحراف نباشد و این نماز است که جامعه و افراد آن را از فساد و نابودی نجات می‌دهد و زندگی دنیوی را پاک و طیب می‌گرداند.
قرآن کریم می‌فرماید: «اقم الصّلوة انّ الصلوة تنهی عن الفحشاء و المنکر؛
نماز را به پا دارید که همانا نماز انسان را از بدی و زشتی باز می‌دارد.»
امّا فواید اخروی نماز بیش از آن است که شمرده شود و رمز سعادت انسان در
جهان آخرت و بهترین وسیله برای نزدیک شدن به
خدا، نماز معرفی شده است.
خداوند متعال در
سوره معارج آیات ۲۰ تا ۲۹
رمز سعادت را اقامه نماز و استمرار آن معرفی فرموده است.
خلاصه این که اعمال عبادی طوری تنظیم و وضع شده است که هم سعادت دنیوی و هم سعادت اخروی را در پی دارد.
نتیجه عمل به احکام الهی، زندگی و حیات پاک و طیبه را در پی دارد و تمام احکام الهی و عبادی، علت و فلسفه‌ای دارد که نفع آنها متوجه انسان است و لو این که انسان نتوانسته است به حکمت و علت بعضی از آنها پی ببرد.
البته باید یادآوری کنیم که موفقیت درعرصه‌های مختلف زندگی نیازمند بهره‌گیری ازتمام توان‌مندی‌ها و امکانات خدادادی و استفاده ازتجارب و دانش بشری است و آموزه‌های دین ما را به جامع‌نگری و وسعت‌نظر دعوت کرده است.
۱. عزیزی، عباس، سلامت روح، انتشارات نبوغ، ۱۳۷۶.
۲. جوادی آملی، عبدالله، حکمت عبادات، مرکز نشر اسراء، ۱۳۷۸.
۳. موسوی خمینی (رحمة‌الله‌علیه)، روح الله، سر الصلوة، انتشارات پیام آزادی، ۱۳۶۰.
۴. قرائتی، محسن، پرتوی از اسرار نماز، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۶۹.
سایت‌اندیشه قم، برگرفته از مقاله «موفقیت از راه دین و عبادت» تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۲/۱۶.
