معنای محصنات و قانتین درآیه 12 سوره تحریم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: حضرت مریم،
عفت،
پاکدامنی،
محصنات،
قانتین،
تهمت،
سوره تحریم،
مومن.
پرسش: چرا در
قرآن به حضرت مریم (سلام‌الله‌علیهم) «قانتین» گفته شده و معنای «محصنات» چیست؟
پاسخ اجمالی: در
آیه ۱۲ سوره تحریم «الَّتِی اَحْصَنَتْ» بدان معنا است که حضرت مریم (سلام‌الله‌علیهم) دامنش را از پلیدی و آلودگی
گناه و از
حرام محفوظ داشت و همین عفّت، مایه پیشرفت و سعادتش تا آن اندازه شد که پیامبری بزرگ از دامن او پا به جهان گذاشت.
«وَ کانَتْ مِنَ الْقانِتِینَ»
پروردگار در آخر این آیه، آن بانوی آسمانی را در شمار قنوت‌کنندگان اعلام می‌کند. به این معنا که حضرت مریم (سلام‌الله‌علیهم) از زمره مردمی بود که همیشه مطیع خدا و
خاضع در برابر اویند.
خدای متعال در قرآن مجید، درباره حضرت مریم (سلام‌الله‌علیهم) که الگویی برای افراد باایمان محسوب می‌شود، می‌فرماید:
«وَ مَرْیَمَ ابْنَتَ عِمْرانَ الَّتی اَحْصَنَتْ فَرْجَها فَنَفَخْنا فیهِ مِنْ رُوحِنا وَ صَدَّقَتْ بِکَلِماتِ رَبِّها وَ کُتُبِهِ وَ کانَتْ مِنَ الْقانِتین؛
و همچنین مریم دختر عمران الگویی برای مؤمنان است که دامان خود را پاک نگه‌داشت و ما از روح خود در او دمیدیم؛ او کلمات پروردگار و کتاب‌هایش را تصدیق کرد و از قانتان و مطیعان فرمان خدا بود.»
در این آیه، عبارت «الَّتِی اَحْصَنَتْ فَرْجَها...»؛ بدان معنا است که حضرت مریم (سلام‌الله‌علیهم) دامنش را از پلیدی و آلودگی گناه و از حرام محفوظ داشت و عبارت «فَنَفَخْنا فیهِ مِنْ رُوحِنا» بدین نکته مهم اشاره می‌کند که همین عفّت، مایه پیشرفت و سعادتش تا آن اندازه شد که روح خدا در او دمیده شد و پیامبری بزرگ از دامن او پا به جهان گذاشت. خداوند در این آیه، حضرت مریم را به جهت عفت و پاک‌دامنی‌اش می‌ستاید و همچنین در جای دیگری از قرآن می‌فرماید: «...ای مریم! خداوند تو را برگزیده و پاک ساخته و تو را بر زنان جهان برتری داده است».
شاید این همه تاکید بر پاکدامنی مریم (سلام‌الله‌علیهم) به جهت رفتار ناپسندی باشد که
یهودیان نسبت به وی روا داشته و تهمتی باشد که به وی زدند.
گفتنی است؛ مرجع ضمیر «فیهِ» در این آیه، گریبان،
فرج و یا شکم (
رحم) حضرت مریم (سلام‌الله‌علیهم) است.
حضرت مریم (سلام‌الله‌علیهم) موحدی پاک‌دامن بود که هم به پیامبران گذشته ایمان داشت و هم رفتار و کردار خود را بر اساس توصیه‌های موجود در
کتب آسمانی تنظیم می‌کرد و قرآن کریم نیز به این واقعیت با عبارت «صَدَّقَتْ بِکَلِماتِ رَبِّها وَ کُتُبِهِ» اشاره کرده است.
«وَ کانَتْ مِنَ الْقانِتِینَ» پروردگار در آخر این آیه، آن بانوی آسمانی را در شمار قنوت‌کنندگان اعلام می‌کند. این‌که
قنوت چیست؟ در پاسخ ۲۳۹۴۱ بدان پرداخته شده است
، اما خلاصه آن‌که حضرت مریم (سلام‌الله‌علیهم) از زمره مردمی بود که همیشه مطیع خدا و خاضع در برابر اویند، اما در پاسخ به این‌که مریم (سلام‌الله‌علیهم) با این‌که یک زن است؛ چرا در زمره مردان قانت (قانتین) قرار داده شده و نه زنان قانت (قانتات)؟، باید گفت که در زبان عربی،
جمع مذکر دارای دو معنا است. یکی جمع مردان و دیگری جمع انسان‌ها و «قانتین» در این آیه به معنای دوم استعمال شده است. البته در برخی تفاسیر ذکر شده است که دلیل آن‌که جمع مذکر آورده شده، بدین جهت است که در میان افراد قانت، مردان اکثریت دارند.
اما پذیرش چنین تفسیری بسیار دشوار به نظر می‌رسد، همان‌گونه که بر اساس آیه‌ای دیگر، فرشتگان، مریم را ندا داده می‌گویند: «یا مَرْیَمُ اقْنُتِی لِرَبِّکِ وَ اسْجُدِی وَ ارْکَعِی مَعَ الرَّاکِعِینَ؛
ای مریم! به شکرانه این
نعمت برای پروردگار خود،
خضوع کن و
سجده بجا آور؛ و با رکوع کنندگان، رکوع کن». که مراد از «راکعان» که جمع مذکر است، تنها مردان رکوع کننده نیست، بلکه تمام انسان‌های رکوع کننده مراد است که مریم نیز باید با آنان به رکوع بپردازد.
به هر حال، حضرت مریم (سلام‌الله‌علیهم) از نظر
ایمان در بالاترین درجه‌ها قرار داشت و به تمام کتب آسمانی و اوامر الهی مؤمن بوده و از نظر عمل پیوسته مطیع اوامر الهی بود و بنده‌ای بود جان و دل بر کف و چشم بر امر و گوش بر فرمان داشت؛
از این‌رو قرآن وی را در این آیه شریفه از زنان مؤمن، پاک‌دامن و قانت معرفی کرده و حضرتشان را به عنوان الگویی برای جامعه ایمانی اعلام فرمود.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «معنای محصنات و قانتین درآیه ۱۲ سوره تحریم»، تاریخ بازیابی۱۴۰۰/۶/۲۰.
