• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

فاطمه بنت الحسن

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: فاطمه، امام حسن مجتبی (علیه‌السلام)، امام سجاد (علیه‌السلام)، امام باقر (علیه‌السلام)، مادر، فاطمه بنت الحسن، عبدالله باهر.

پرسش: زندگی‌نامه‌ای از‌ فاطمه دختر امام حسن (علیه‌السلام) را که همسر امام سجاد (علیه‌السلام) و مادر امام باقر (علیه‌السلام) بودند، بنویسید؟

پاسخ: فاطمه، دختر حسن بن علی بن ابی‌طالب (علیه‌السلام)، از جمله دختران امام مجتبی (علیه‌السلام) است که در تاریخ گزارش‌هایی وجود دارد. مادر ایشان نیز ‌ام اسحاق دختر طلحة بن عبیدالله التیمی بوده است. کنیه مشهور ایشان ‌ام عبدالله است و برخی اُم الحسن را نیز آورده‌اند. ایشان با پسرعموی خود، امام سجاد (علیه‌السلام) ازدواج کرد و اولین علوی بود که با یک علوی دیگر ازدواج کرد.



فاطمه، دختر حسن بن علی بن ابی‌طالب (علیه‌السلام)، از جمله دختران امام مجتبی (علیه‌السلام) است که در تاریخ گزارش‌هایی وجود دارد. مادر ایشان نیز ‌ام اسحاق دختر طلحة بن عبیدالله التیمی بوده است.


ظاهراً کنیه مشهور ایشان ‌ام عبدالله است
[۶] سبط بن جوزی‌، تذکرة الخواص، ص۱۹۵، قم، منشورات الشریف الرضی‌، چاپ اول، ۱۴۱۸ق.
و برخی اُم الحسن را نیز ذکر کرده‌اند.


ایشان با پسرعموی خود، امام سجاد (علیه‌السلام) ازدواج کرد و اولین علوی بود که با یک علوی دیگر ازدواج کرد. به همین جهت، امام باقر (علیه‌السلام) فرزند این دو را «هاشمی من ‌هاشمیین علوی من علویین؛ یک ‌هاشمی که از پدر و مادر‌ هاشمی است و یک علوی که از پدر و مادر علوی است» توصیف کرده‌اند.


فاطمه دختر امام حسن (علیه‌السلام)، همسر امام سجاد (علیه‌السلام) و مادر امام باقر (علیه‌السلام)، زنی فاضل بوده و در منابع روایی، کرامتی نیز از ایشان نقل شده است.

۴.۱ - روایتی از امام باقر

امام باقر (علیه‌السلام) فرمودند: «مادرم زیر دیواری نشسته بود که ناگاه دیوار شکاف خورد و صدای ریزش سختی به گوش رسید، مادرم با دست اشاره کرد و گفت: نه، به حق مصطفی! خدا به تو اجازه نداده که بر من فرود آیی. دیوار در هوا معلق بود تا مادرم از آن‌جا گذشت. سپس پدرم صد دینار از برای او صدقه داد».


امام صادق (علیه‌السلام) مادربزرگ خود را چنین توصیف می‌کند: «کانَتْ صِدِّیقَةً لَمْ تُدْرَکْ فِی آلِ‌الْحَسَنِ امْرَاَةٌ مِثْلُهَا»؛ «او صدیقه‌ای بود که در خاندان امام حسن (علیه‌السلام) زنی هم‌تراز او وجود نداشت».
در منابع حدیثی، روایتی از فاطمه بنت الحسن از پدرش امام حسن (علیه‌السلام)، نقل شده است.


علاوه بر امام محمدباقر (علیه‌السلام) که مهم‌ترین فرزند فاطمه بنت الحسن بوده، عبدالله باهر نیز فرزند ایشان بوده است.


عبدالله باهر انسانی فاضل و فقیه و متولی اوقاف پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) بود و سپس تولیت اوقاف امیرمؤمنان علی (علیه‌السلام) را نیز بر عهده گرفت.
[۱۷] شیخ مفید، محمد بن نعمان، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج۲، ص۱۶۹، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.



۱. ابن ابی‌الثلج بغدادی، محمد بن احمد، تاریخ اهل البیت، ص۱۲۲، محقق:جلالی حسینی، محمدرضا، قم، مؤسسه آل البیت (علیه‌السلام)، چاپ اول، ۱۴۱۰ق.    
۲. شیخ مفید، محمد بن نعمان، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج۲، ص۲۰، قم، ‌ کنگره شیخ مفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.    
۳. مغربی، قاضی نعمان‌، شرح الاخبار فی فضائل الائمة الاطهار (ع‌)، ج۳، ص۲۷۶، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.    
۴. بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۳، ص۷۳، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.    
۵. اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة فی معرفة الائمة، ج۲، ص۱۹۸ ۱۹۹، محقق، مصحح، رسولی محلاتی،‌ هاشم، نشر بنی‌هاشمی، تبریز، چاپ اول، ۱۳۸۱ق.    
۶. سبط بن جوزی‌، تذکرة الخواص، ص۱۹۵، قم، منشورات الشریف الرضی‌، چاپ اول، ۱۴۱۸ق.
۷. اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة فی معرفة الائمة، ج۲، ص۱۹۸ ۱۹۹، محقق، مصحح، رسولی محلاتی،‌ هاشم، نشر بنی‌هاشمی، تبریز، چاپ اول، ۱۳۸۱ق.    
۸. اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة فی معرفة الائمة، ج۲، ص۳۵۰، محقق، مصحح، رسولی محلاتی،‌ هاشم، نشر بنی‌هاشمی، تبریز، چاپ اول، ۱۳۸۱ق.    
۹. طبری آملی، محمد بن جریر، دلائل الامامة، ص۲۱۷، قم، بعثت، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.    
۱۰. ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل ابی‌طالب (علیه‌السلام)، ج۳، ص۳۳۸، قم، علامه، چاپ اول، ۱۳۷۹ق.    
۱۱. شیخ مفید، محمد بن محمد، المقنعة، ص۴۷۳، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.    
۱۲. شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ج۶، ص۷۷، محقق:موسوی خرسان، حسن، تهران، دارالکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.    
۱۳. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۴۶۹، محقق، غفاری، علی‌اکبر، آخوندی، محمد، تهران، دارالکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.    
۱۴. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۴۶۹، محقق، غفاری، علی‌اکبر، آخوندی، محمد، تهران، دارالکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.    
۱۵. سید بن طاووس، رضی‌الدین علی، فلاح السائل و نجاح المسائل، ص۱۳۸، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۶ق.    
۱۶. بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۳، ص۱۴۷، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.    
۱۷. شیخ مفید، محمد بن نعمان، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج۲، ص۱۶۹، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.



پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «فاطمه بنت الحسن»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۶/۳۰.    



جعبه ابزار