شکرگزاری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: شکرگزاری، نعمت، خداوند، شکر منعم، شکر عملی، شکر قلبی، شکر زبانی،
پرسش: بهترین راه شکرگزاری از نعمت‌های خداوند چیست؟
پاسخ:
شکر عملی،شکر کامل و ثمره دو مرحله شکر قلبی و زبانی است. به عبارت دیگر، وقتی
انسان، به وسیله دل، نعمت بودن نعمتی را فهمید و به زبان آن را اظهار کرد و
شکر منعم را به‌جای آورد،
حق بر این است که در
عمل نیز شکر خدا را
آشکار کند. بنابراین شاکر حقیقی باید نعمت‌های الهی را صرف رضا و مقصود مُنعِم نماید و همواره باید آگاه باشد که از نعمت‌های خدا در چه مسیری استفاده کند تا مرتکب کفران نعمت نگردد.
امام صادق علیه‌السلام فرمود: «شُکْرُ النِّعْمَةِ اجْتِنَابُ الْمَحَارِمِ، وَ تَمَامُ الشُّکْرِ قَوْلُ الرَّجُلِ: الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ»؛
شکر نعمت، اجتناب و پرهیز کردن از کارهای حرام است؛ و تمام شکر، آن است که کسی بگوید: «ستایش
خدا را که پروردگار جهانیان است».
به‌یقین، منظور از گفتن «اَلْحَمدللّه»، تنها لَقْلَقَه زبان نیست؛ بلکه منظور حمدی است که از عمق جان و درون دل برخیزد. چه بسیارند کسانی که با
زبان شکر خدا می‌گویند، ولی در عمل، کفران می‌کنند؛ ازاین‌رو خداوند متعال می‌فرماید: «
وَ قَلِیلٌ مِنْ عِبادِیَ الشَّکُورُ»؛ عده کمی از بندگان من شکرگزارند،
که ناظر به شکر عملی است.
انسان هرچه تلاش و کوشش نماید، از ادای کامل
شکر پروردگار برنمی‌آید؛ لذا بهترین اقسام شکر، اعتراف تام است به تقصیر و عجز از ادای شکر، و تصدیق به این‌که توفیق شکر، نعمتی است از نعمت‌های الهی.
اما شکر عملی دارای افراد و مصادیق فراوانی است که برای نمونه برخی مصادیق آن، با استناد به
روایات، بیان می‌شود:
سجده شکر،
نماز شکر، احسان و ولیمه دادن برخی مصادیق شکر عملی هستند.
نقل شده است که:
«وقتی برای
پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله چیزی به وجود می‌آمد که موجب خوش‌حالی یا حتی موجب نگرانی آن حضرت می‌شد، به سجده می‌رفت و برای خدا سجده شکر به‌جا می‌آورد».
عفو و گذشت در مقابل پیروزی بر دشمن از دیگر مصادیق شکر عملی است.
همان‌گونه که امیرمؤمنان
علی علیه‌السلام می‌فرماید: «اِذا قَدَرْتَ عَلی عَدُوِّکَ فَاجْعَلِ الْعَفْوَ عَنْهُ شُکْراً لِلْقُدْرَةِ عَلَیْهِ»؛ «هنگامی که بر دشمنانت پیروز شدی، عفو و بخشش را شُکرانه این پیروزی قرار بده».
انفاق کردن بخشی از
اموال در راه خدا نیز از مصادیق شکر عملی است.
امام علی علیه‌السلام می‌فرماید: «اَحْسَنُ شُکْرِ النِّعَمِ اَلانعامُ بِها»؛ «بهترین شکر نعمت‌ها، بخشیدن آن است».
عبادت و نیایش در برابر پروردگار نیز طریقه دیگری برای
شکر گزاری عملی است.
«اِنَّ قَوْمَاً عَبَدوُهُ شُکْرَاً فَتِلْکَ عِبادَةُ الاحْرارِ ِ وَ هِیَ أَفْضَلُ الْعِبَادَةِ.»؛ در
سخن امام علی علیه‌السلام، عبادت به انگیزه شکر، به عبادت آزادگان و افضل
اعمال تعبیر شده است.
آموختن
علم خویش به دیگران و عمل به آن، شکر نعمت علمی است که خداوند به
عالم عنایت فرموده است.
امیرمؤمنان علی ـ علیه‌السلام ـ در این‌باره می‌فرماید: «شُکْرُ الْعالِمِ عَلی عِلْمِهِ، عَمَلُهُ بِهِ وَ بَذْلُهُ لِمُسْتَحَقِّهِ»؛ «شکرگزاری
عالم در برابر علمی که دارد این است که به آن عمل کند و به نیازمندان بذل نماید (به آنها آموزش دهد)».
شکر در برابر افراد، به اعتبار مراتب و جایگاهشان متفاوت است.
امام علی ـ علیه‌السلام ـ در
حدیث کوتاه و پُر معنایی می‌فرماید: «شُکْرُ اِلهِکَ بِطوُلِ الثَّناءِ، شُکْرُ مَنْ قَوْقَکَ بِصِدْقِ الْوَلاءِ، شُکْرُ نَظیرِکَ بِحُسْنِ الاخاءِ، شُکْرُ مَنْ دوُنَکَ بِسَیْبِ الْعَطاءِ»؛ «شکر پروردگارت این است که دائماً ثنایش گویی، شکر کسی که بالای دست تو است، به این است که در پی‌روی از او صادق باشی، شکر هم‌ردیفت آن است که مراتب اخوت و برادری را به‌خوبی انجام دهی و شکر کسانی که زیر دست تو هستند به این است که از بخشش به آنها مضایقه نکنی».
پایگاه اسلام کوئست.
