سبب نزول آیه اکمال دین
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: سبب نزول، آیه اکمال،
ولایت،
امامت.
پرسش: سبب نزول آیه اکمال دین چیست؟
«الْیوْمَ یَئِسَ الَّذِینَ کَفَرُوا مِن دِینِکُمْ فَلاَ تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِ الْیوْمَ اَکمَلْتُ لَکمْ دِینَکمْ وَاَتْمَمْتُ عَلَیکُمْ نِعْمَتِی وَرَضِیتُ لَکمُ الْاِسْلاَمَ دِیناً؛
امروز، کسانی که
کافر شده‌اند، از
[کارشکنی در
] دین شما نومید گردیدند. پس، از ایشان مترسید و از من بترسید. امروز،
دین شما را برایتان کامل و
نعمت خود را بر شما تمام گردانیدم و اسلام را برای شما، آیین برگزیدم.»
بر اساس روایات و گزارش‌های بسیار از
شیعه و
سنّی، این
آیه در سال دهم هجری درباره ولایت امام علی بن ابی‌طالب (علیه‌السّلام) بعد از
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در جریان
حادثه غدیر بر ایشان نازل شد.
علّامه امینی (رحمه‌الله) در کتاب ارزشمند و بی‌نظیرش
الغدیر، به صورت گسترده‌ای در باره واقعه غدیر، بحث کرده است. (در موضوع غدیر و نصب
امام علی (علیه‌السّلام) به امامت و ولایت، علاوه بر کتاب الغدیر، کتاب‌های مفید و باارزش دیگری نیز چون
عبقات الانوار،
المراجعات و
احقاق الحق، شایسته مراجعه و بهره بردن هستند.) وی در این کتاب، «حدیث غدیر» را از ۱۱۰ نفر از «صحابیان» پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نقل می‌کند. در طبقه «
تابعیان» نیز به نقل وی، ۸۴ نفر
حدیث غدیر را روایت کرده‌اند.
صاحب کتاب الغدیر، هم‌چنین احادیث مربوط به غدیر را از ۳۶۰ کتاب (که بسیاری از آنها از منابع اهل سنّت‌اند)، نقل کرده است.
شایان توجّه است که بسیاری از روایات شیعه بدون ذکر روز غدیر یا هر روز دیگری، نزول «آیه» اکمال را به رخداد انتصاب امام علی (علیه‌السّلام) به جانشینی پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)
تفسیر کرده‌اند و برخی از آنها، به‌طور مشخّص، نزول آیه را در روز غدیر، بیان می‌دارند.
این احادیث، موافق
قرآن هستند و راهی جز پذیرفتن آنها وجود ندارد؛ زیرا در تاریخ زندگی پیامبر اسلام، بجز روز
غدیر خم، روزی با ویژگی‌هایی که این آیه بر آن تأکید دارد، یافت نمی‌شود. در این روز بود که با تعیین رهبر آینده جهان اسلام از سوی
خداوند متعال، امید منافقان کافری که می‌پنداشتند آیین اسلام به شخص پیامبرِ آن، قائم است و با
مرگ او نخواهند گذاشت تداوم پیدا کند، به یأس گرایید.
در این روز بود که برنامه‌های
اسلام برای اداره آینده جهان، کامل گردید و با تعیین شخصیت بزرگی چون امام علی (علیه‌السّلام) (که به استثنای
نبوّت، همتای پیامبر اسلام بود
) به جانشینی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، نعمت خداوند بر امّت اسلامی کامل گردید و بر اساس همین کامل بودن برنامه‌های اسلام برای تکامل مادّی و معنوی جامعه
بشر بود که اسلام با عنوان کامل‌ترین دین تکامل بخشِ انسان، مورد پذیرش خداوند متعال، قرار گرفت.
هم‌چنین دسته‌ای از احادیث که ناظر به مراسم عمامه‌گذاری ویژه امام علی (علیه‌السّلام) توسّط پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در روز غدیر خم
هستند و احادیثی که به برگزاری مراسم سلامِ رهبری به امام علی (علیه‌السّلام)
در آن روز اشاره دارند و یا بیان‌کننده تبریک صحابیان بزرگ پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به علی (علیه‌السّلام) در روز غدیر
هستند، نیز اشعار
حسان بن ثابت و احادیث اِعلام روز غدیر به عنوان بزرگ‌ترین عید اسلامی
و اَسناد و قرائن تاریخی و حدیثی فراوان دیگر،
همه مؤیّد آن است که روز کامل شدن دین، همان روز غدیر خم است.
به برخی از این روایات که از راویان مورد اعتماد
اهل سنّت، چون
ابو سعید خدری و
ابو هُرَیره نقل شده است، توجّه کنید:
ابن عساکر در
تاریخ دمشق، به نقل از ابو سعید خُدری، آورده است:
چون پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) علی (علیه‌السّلام) را در غدیر خُم نصب کرد و به ولایت او ندا داد،
جبرئیل (علیه‌السّلام) با این آیه بر او فرود آمد: (امروز، دین شما را برایتان کامل و نعمتم را بر شما تمام کردم و دین اسلام را برایتان پسندیدم).
الدرُّ المنثور، به نقل از ابو هُرَیره آورده است:
چون روز غدیر خُم شد (که همان هجدهم ذی‌حجّه است)، پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: «هر که من مولای اویم، علی مولای اوست» و خداوند، نازل کرد: (امروز، دینتان را برایتان کامل کردم).
تاریخ بغداد، از ابو هُرَیره نقل کرده است:
هر کس روز هجدهم
ذی‌حجّه را
روزه بگیرد، روزه شصت
ماه برایش نوشته می‌شود و آن، همان روز غدیر خُم است، هنگامی که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) دست علی بن ابی‌طالب را گرفت و فرمود: «آیا من، ولی مؤمنان نیستم؟». گفتند: چرا، ای پیامبر خدا! فرمود: «هر که من مولای اویم، علی، مولای اوست».
عمر بن خطّاب گفت: مبارکت باشد ای پسر ابو طالب! مولای من و مولای هر مسلمانی گشتی. خدا هم نازل کرد: (امروز، دینتان را برایتان کامل کردم).
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «سبب نزول آیه اکمال دین» تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۵/۳.
