رباط و مرابطه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: رباط، مرابطه.
پرسش: معنای رباطه و مرابطه در فقه چیست؟
پاسخ:
یکی از
احکام فقهی و مسائلی که در قرآن کریم و روایات به آن اهمیت داده شده است، حفظ و نگهبانی از مرزهای کشور
اسلام و مقابله با متجاوزان است.
قرآن کریم می‌فرماید:«ای کسانی که
ایمان آورده‌اید! (در برابر مشکلات و هوس‌ها،) استقامت کنید! و در برابر
دشمنان (نیز)، پایدار باشید و از مرزهای خود، مراقبت کنید و از خدا بپرهیزید، شاید رستگار شوید»!
در
فقه نیز عنوانی به نام «مرابطه» آمده است که احکام مخصوص مرزبانی، مقابله با حملۀ دشمنان به
سرزمین‌های اسلامی ، و مسائل مربوط به آن مطرح شده است.
«ربط» در لغت، به‌معنای بستن و محکم کردن است.
اینکه قرآن کریم می‌فرماید:«
وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَ مِنْ رِباطِ الْخَیْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَ عَدُوَّکُمْ وَ آخَرینَ مِنْ دُونِهِم... ».
در اینجا،
رباط مصدر به معنای مربوط است؛ یعنی بسته شده، یا جمع «ربیط» است و به همان معنا؛ ولی استعمال آن در اسب‌هایی که برای
جهاد بسته می‌شوند، غلبه پیدا کرده است.
بنابراین «رباط الخیل» به‌معنای اسب‌هایی است که برای
جنگ آماده شده است.
مرابطه هم از ریشۀ «ربط» است که به باب مفاعلة رفته و به معنای
مواظبت کردن (از طریق بستن و
منع کردن) است.
به شخصی که در مرزها حاضر شده و از تمامیت
کشور اسلامی محافظت می‌کند، «
مرابط » گفته می‌شود.
«رباط»؛ نیز مصدر «ربط» است که به همان معنای بستن می‌آید.
در اصطلاح فقها رباط و مرابطه به وقتی گقته می‌شود که عده‌ای جهت مراقبت از مرزها و مراقبت از تحرکات دشمن در آن‌سوی مرزها در آن مناطق حاضر شوند و اگر در آنجا برای مدتی ساکن شوند به آنان «مرابط» گفته می‌شود.
در کتاب‌های فقهی بحثی دربارۀ «مرابطه» آمده است.
شیخ طوسی در کتاب
تهذیب الاحکام ، عنوانی آورده است به نام «مرابطه در راه خدا»
که در آن روایاتی از ائمه ـ علیهم‌السلام ـ آورده است که مسلمانان را به حفظ مرزهای کشور
اسلام تشویق کرده است.
و از جایی که حفظ مرزها جنبۀ تهاجمی ندارد، شرکت در آن حتی برای
شیعیان که حکومت‌های وقت را
قبول نداشته‌اند، از طرف
امامان معصوم ـ علیهم‌السلام ـ مجاز شمرده شده است؛ لذا
فقها با توجه به این
روایات مرزبانی از کشورهای اسلامی را حتی در زمان
غیبت امام معصوم ـ علیه‌السلام ـ
مستحب دانسته‌اند.
علامه حلی در این‌باره می‌فرماید: مرابطه (مرزداری) در زمان حضور
امام ـ علیه‌السلام ـ
مستحب مؤکد است و در زمان
غیبت امام ـ علیه‌السلام ـ نیز مستحب است؛ زیرا معمولاً در حفظ
مرزها ،
جنگ و درگیری نیست و فقط جهت مراقبت و نشان دادن نیروها به دشمن است.
بله همان‌طور که در روایات اشاره شده است، اگر در حین مرزبانی؛ دشمنان به سرزمین اسلام
حمله کنند، مرزبان می‌تواند جهت دفاع از خود و دفاع از
اسلام و نه به‌خاطر
دفاع از سلاطین و
حاکمان ستمگر، وارد مبارزه شده و از اسلام محافظت نماید.
در پایان خاطر‌نشان می‌شود که مرابطه در
فقه به معنای مرزداری از
کشور اسلامی است و
احکام خاص خود را دارد.
پایگاه اسلام کوئیست.
