راه رسیدن به عقل دینی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

کلیدواژه: دین، عقل، علم، حکمت.

پرسش: برای رسیدن به عقل دینی چه راه کار عملی را پیشنهاد می‌کنید؟

پاسخ: گفتنی است که میان علم، ایمان و عمل یک ارتباط دائمی وجود دارد، انسان زمانی به عقل دینی می‌رسد که آن مقداری را که می‌فهمد و می‌داند به آن عمل کند. در روایات وارد شده است؛ به آنچه که می‌دانید عمل کنید، تا از آنچه که نمی‌دانید بی نیاز شوید.

---

گفتنی است که میان علم، ایمان و عمل یک ارتباط دائمی وجود دارد، انسان زمانی به عقل دینی می‌رسد که آن مقداری را که می‌فهمد و می‌داند به آن عمل کند. در روایات وارد شده است: "به آنچه که می‌دانید عمل کنید، تا از آنچه که نمی‌دانید بی‌نیاز شوید" بسیار اتفاق می‌افتد که انسان می‌پرسد فلان مسئله چه طور می‌شود؟ فلان چیز حکمش چیست؟ اما خیلی وقت‌ها خیلی چیزها را می‌دانیم؛ مانند این که می‌دانیم دروغ بد است، غیبت کردن بد است، خیلی چیزها حرام است، چیزهایی واجب است. اگر همان را که می‌دانیم به آن عمل کنیم، این گام اول برای رسیدن به آن عقل است.
در گام نخست به طور ساده انسان باید دانسته‌هایش را فهرست کند. آن چیزهایی را که حرام است اجتناب کند و چیزهایی را که واجب است، انجام دهد و بعد اثرش را ببیند، به تعبیر آیت‌الله بهاء الدینی تجربه بهترین راه علم است، وقتی که انسان ملتزم به انجام تکالیف خدا شد، بصیرت پیدا می‌کند، نوری در قلبش پیدا می‌شود که پس از آن چیزهای دیگر را می‌تواند بهتر از این بفهمد، درک عمیق‌تری پیدا می‌کند.
وقتی این درک بالاتر رفت باور انسان قوی می‌شود. ایمان یک فعل اختیاری غیر از علم است، ممکن است یکی علم داشته باشد و ممکن است یکی یقین داشته باشد، انسان اگر به آنچه که علم پیدا می‌کند باور پیدا کرد، این فعل اختیاری است آن موقع است که زمینه علم بیشتر می‌شود و این امر در پرتو عمل صالح شکوفا می‌شود و انسان به آن عقل کل می‌رسد و قدم به قدم به آن نزدیک می‌شود و با نزدیک‌تر شدن به آن، زمینه فهم و معرفتش بیشتر می‌شود. بنابراین، راه، عملی و ساده است. کسانی که نزد آیت‌الله بهاء الدینی می‌آمدند و برای کمال نسخه می‌خواستند، ایشان یک نسخه خیلی ساده می‌فرمود. او می‌فرمود: از گناه اجتناب کنید این یعنی به تکلیف عمل کردن؛ زیرا از گناه اجتناب کردن؛ یعنی واجبات را انجام دادن؛ چون خود ترک واجبات حرام است. می‌فرمود: این انجام بدهید بقیه‌اش درست می‌شود.

---