دلیل بالاتر نشستن رهبر از بقیه در سخنرانی‌ها
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: آداب سخنوری، مقام معظم رهبری.
پرسش: چرا رهبری اکثراً در سخنرانی‌ها و جلسات عمومی بالاتر از بقیه می‌نشینند؟
پاسخ:
درباره آداب سخنوری به موارد ذیل اشاره می‌کنیم:
اگر دقت کنیم، می‌بینیم که در کلاس درس دانش‌آموزان یا دانش‌جویان به گونه‌ای می‌نشینند که همگی، چهره استاد را ببینند یا در جلسات سخنرانی و یا
نماز جمعه، نمازگزاران و شنوندگان سعی دارند زودتر به جلسه حاضر شوند تا چهره سخنران را ببینند و گاهی در وسط یک
مسجد مشاهده می‌شود که در پشت و امتداد ستون‌ها که ارتباط چشمی با گوینده و
خطیب وجود ندارد، مستمع و شنونده‌ای نمی‌نشیند مگر در آخر وقت که کمبود مکان باشد.
در کتبی که در رابطه با آیین سخنوری نوشته شده، مفصل به ابعاد یک سخنرانی اشاره شده است. از جمله این مباحث، مسائل مربوط به سخنران است که برخی از این مسائل به قرار زیر است:
سخنران باید رو به حضّار
سخن بگوید و بر تمام آن‌ها «اشراف» داشته باشد
و نگاهش صرفاً به یک عده‌ای که روبه‌روی اویند نباشد.
ارتباط چشمی نقش بسیار مهمی در جذب مخاطب و ارائه و القاء مطالب دارد. فقدان ارتباط چشمی باعث ملال و خستگی شنونده می‌شود.
کنترل و نظارت خطیب بر شنونده باعث می‌شود که گوینده راحت‌تر آن‌ها را تحریک و تشویق کند، در ضمن گوینده می‌تواند از حالات مستمعین متوجه شود که آیا آن‌ها احساس خستگی می‌کنند؟ آیا سخنرانی یک‌نواخت است؟ و آیا نوع خطابه متناسب با مستمع هست یا نه؟ و...
(استفاده از عکس العمل‌ها و حالات مستمعین برای تنظیم لحن و سخنان و...خود)
در کتب آیین سخنرانی در مورد هنر نشستن، ایستادن، نوع لباس و ... سخن به میان آمده است و این یعنی اینکه سخنران، می‌تواند مطالب خود را در قالب ارتباط کلامی (
سخن و...) و ارتباط غیر کلامی (
چهره، لحن، نوع لباس، حرکات سر و دست‌ها، ژست و ارتباط چشمی) به مستمع القا کند و نباید تنها به سخن اکتفا کند؛ چراکه پیام‌های غیر بیانی که هم‌زمان با پیام‌های بیانی‌اند عموماً ارتباط گفتاری بین شنونده و گوینده را تقویت می‌کنند.
سخنران خود باید به محل ایستادن و یا نشستن خود توجه داشته باشد. (استفاده از دو جنبه سمعی و بصری برای طرف مستمع).
البته آداب سخنرانی بسیار دقیق است که برخی دانشگاه‌ها و حتی کلاس‌های خصوصی اساتید در این زمینه به تدریس شیوه سخنرانی، اضطراب سخنرانی، انواع سخنرانی، سخنران موفق، ارتباط بین مستمع و گوینده، انواع مستمع، شیوه‌های جذب شنونده و شیوه‌های تهیه طرح سخنرانی و...می‌پردازند.
رهبر نماینده گروه است:
گاهی شنوندگان در کنار رهبر خودشان جمع می‌شوند و او را به عنوان یک نماینده و شاخص می‌دانند که از طرف مردم، موضع آن‌ها را در قبال دیگران (کشورهای دیگر، متجاوزان، مخالفان و ...) مطرح کنند در این‌جا هرچه بیش‌تر رهبر قاطع باشد، با اعتماد به نفس بیش‌تری سخن بگوید و توان کنترل خود را ابراز کند باعث
رضایت و خوشحالی پیروان و مردمش می‌شود.
در یکی از جنگ‌ها، یکی از مسلمانان با حالت
غرور و سینه‌ستبر حرکت می‌کرد.
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) فرمودند: این حالت ایشان در این‌جا پسندیده است.
حال فرض کنید رهبر می‌خواهد موضع یک کشور را در قبال تهاجم‌هایی که به آن‌ها شده، مطرح کند و قصد دارد از حق قانونی یک کشور
دفاع کند، آیا بهتر نیست مردم او را کمک کنند تا از موضع اقتدار حرفشان را از طریق آن رهبر ابراز دارند.
منبر از زمان حضرت رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) بوده و این به خاطر اشراف ایشان بر مردم و ارائه بهتر کلام خود است و در
حجة‌الوداع داریم که پیامبر عزیز
اسلام به خاطر اینکه مطلب به آن مهمی را به گوش همه برساند از پالان و زین شترها و اسب‌ها استفاده کردند و با
علی (علیه‌السلام) بر فراز آن رفتند و علی (علیه‌السلام) را جانشین خود معرفی کردند.
سخنرانی در موقعیت‌های مختلف فرق دارد، به برخی از آن در بالا اشاره شد. مقام معظم رهبری گاهی مواقع و با تواضع هر چه تمام‌تر به منزل چادرنشین‌ها سرمیزند، به خانواده‌هایی که چندین شهید در راه اسلام داده‌اند، سرمیزند، متواضعانه می‌نشیند، از پدر و مادرشان تفقد و دل‌جویی می‌کنند و گاهی در مراسم
تلاوت قرآن شرکت می‌کنند و مثل بقیه می‌نشینند (پس باید بین موقعیت‌ها فرق گذاشت و
شخصیت حقوقی و حقیقی رهبر را در زمان‌های مختلف سنجید).
اگر انسان کار اجرایی داشته باشد (یا با آن آشنا باشد)، می‌بیند که چه سخت است اداره کردن یک مجموعه، که اگر سستی‌ای به خرج بدهد باعث هرج و مرج می‌شود، پس اقتدار و حفظ مسئولیت و نظارت، باعث تحکیم نظام می‌شود.از سوی دیگر اگر با
تاریخ آشنا باشیم و یا به کاخ‌های شاه ملعون سری بزنیم خواهیم دید که چگونه قدرت، باعث طغیان آن‌ها شد و چگونه با مردم همچون بردگان رفتار می‌کردند، اما مقام رهبری با در اختیار داشتن بالاترین قدرت و (رأس سه قوه بودن) چه‌قدر به نفس خود مسلط است.که از قدرت خود جهت استبداد و استثمار مردم استفاده نمی‌کند و این تسلط بر نفس به خاطر دقت در انتخاب رهبر و شرایط رهبری در جامعه مسلمانان است.در اصل پنجم قانون اساسی می‌خوانیم: در زمان غیبت حضرت ولی عصر (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) در جمهوری اسلامی ایران
ولایت امر و
امامت بر عهده
فقیه عادل و باتقوا، آگاه به زمان، شجاع، مدیر و
مدبر است که طبق اصل یکصد و هفتم عهده‌دار آن می‌گردد.
دستورات دینی ما جایگاه ویژه‌ای برای استاد و پدر معنوی انسان قائل شده است و نگاه به او
عبادت است به همین خاطر است که در
روایات ما آمده است که بوسیدن دست جانشینان
ائمه (علیهم‌السلام) پسندیده است و از ما خواسته شده که به او احترام بگذاریم. چه‌طور یک انسان مؤدب، بالاتر از پدر خود نمی‌نشیند بلکه او را بهترین جا می‌نشانند. علاقه‌مندان به مقام رهبری نیز او را چون پدر خود می‌دانند و گاهی اصرار بیش از حد اطرافیان و دوست‌داران باعث می‌شود که ایشان در چنین جایگاهی بنشینند.
آنچه مهم است، کلی‌نگری به
زندگی مقام رهبری است؛ زندگی او،
خانواده و فرزندان او، ساده‌زیستی او، تسلط بر نفس و مهار کردن قدرت و عدم سوءاستفاده از قدرت و تواضع ایشان بر جانبازان، خانواده‌های
شهدا، مردم شریف
ایران و ... همه و همه بیانگر تواضع و مردمی و مذهبی بودن ایشان است و از همه مهم‌تر نباید جنبه مسئولیتی ایشان را با جنبه‌های دیگر خلط کنیم.
۱. منابع استفاده شده در متن.
۲. نظام سیاسی اسلام، دکتر محمد جواد نوروزی، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم.
۳. نظریه سیاسی اسلام، استاد مصباح یزدی، انتشارات مؤسسه آموزش و پژوهشی امام خمینی، قم.
۴. آیین سخنرانی، دیل کارنگی، انتشارات ارمغان.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «دلیل بالاتر نشستن رهبر از بقیه در سخنرانی‌ها»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۱۱/۱۶.
