درمان کینه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: کینه.
پرسش: راه درمان کینه چیست؟
پاسخ: کینه‌توزی یکی از این
رذائل اخلاقی است که
انسان را همیشه در
عذاب قرار می‌دهد و چنین فردی فکرش دائماً مشغول به این است که چگونه از طرف مقابل
انتقام بگیرد، غافل از این‌که فرد کینه‌ای هرگز نمی‌تواند در جهت
کمال گام بردارد و طبق
احادیث وارده از
معصومین این افراد از
ایمان بهره کافی نبرده‌اند.
باید توجه داشت که همه لازم است در نتایج کینه‌ورزی
تفکر کنند و بدانند کینه ثمره‌ای جز
آتش اندوه و عذاب آخرت به همراه ندارد و باید سعی کرد این صفت زشت را که به
تفرقه و دشمنی می‌انجامد، با
ایمان و
بخشش و نیکی به دیگران از خود دور ساخت تا هم در
عزت و
آرامش زندگی کنند.
کینه‌توزی از
گناهان بزرگ و زمینه‌ساز
شرک به
خداوند و دشمنی با دیگر همنوعان است. اگر انسان بتواند این بیماری را درمان کند، از بسیاری
گناهان و رفتارهای ناپسند در امان خواهد بود؛ ازاین‌رو نخست مفهوم کینه را از نظر
روایات و
اخلاق اسلامی مورد بررسی قرار داده سپس در درمان آن از نسخه شفابخش
امامان معصوم (علیهم‌السّلام) استفاده خواهیم کرد.
معنای
کینه‌توزی این است که اگر بین دو نفر درگیری و برخوردی به وجود آید، پس از پایان درگیری ذهن و فکر هر کدام نسبت به دیگری تیره و تاریک شده و در دل نسبت به او بدبین و بدخواه باشد، و به عبارت دیگر، دنبال فرصت و موقعیتی باشد که به نوعی از او انتقام بگیرد. در
زبان عربی سه کلمه وجود دارد که به معنای کینه‌توزی آمده و در روایات شدیداً از آن نهی شده است:
۱. حقد (المنجد: کلمه حقد این‌گونه معنا شده است: حَقد علیه یعنی دشمنی و عداوت او را در دل خود نگه داشت تا در فرصتی عقده‌های درونی خود را نسبت به او ابراز کند)؛
۲. غلّ (المنجد: غلّ به معنای این است کسی سینه‌اش پرکینه شود)؛
۳. ضغن (المنجد: به معنای
کینه و دشمنی آمده است).
از مجموع روایاتی که در این باب وارد شده، تنها به یک روایت از
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) اشاره می‌کنیم که حضرت فرمود: «المؤمن لیس بحقود؛
مؤمن کینه‌توز نیست و هرگز عداوت کسی را به دل نمی‌گیرد».
برای این‌که بتوانیم این صفت ناپسند را از وجود خویش دور کنیم، لازم است علل پیدایش کینه‌توزی را بشناسیم، علت‌شناسی هم در درمان کمک می‌کند و هم در پیش‌گیری از یک بیماری.
برخی علل کینه‌توزی، عبارت‌اند از:
یکی از علل اصلی پیدایش کینه‌توزی،
جدال و
خصومت است.
در روایتی از
امام صادق (علیه‌السلام) نقل شده است که فرمودند: «از جدال و خصومت بپرهیز؛ زیرا دشمنی و عداوت در درجه اول قلب آدمی را مشغول می‌دارد و در درجه دوم موجب
نفاق و
دو‌رویی می‌گردد و در درجه سوم کینه‌ها و دشمنی‌ها را در دل مشتعل می‌سازد».
از این روایت دانسته می‌شود که علت اصلی کینه‌توزی
جنگ و جدال و بدبینی نسبت به یکدیگر است که به طور طبیعی موجب تنافر و جدایی بین
مؤمنین شده و در دل‌هایشان حقد و کینه ریشه می‌گیرد.
لعن و نفرین کردن دیگران،
فحش، مسخره کردن،
طمع، توقع بیش از اندازه، خرده‌گیری،
غیبت کردن و ضعف شخصیتی، از جمله دیگر عوامل مهم ایجاد کینه‌اند.
راه‌های درمان کینه‌توزی، بدین قرار است:
۱. اگر کسی بداند که کینه‌توزی یعنی عداوت و دشمنی دیگران را به دل گرفتن ثمری نداشته، تنها این شخص کینه‌توز است که دائماً در
آتش سوزانی که خود مشتمل ساخته گرفتار درد و رنج می‌باشد و باز بداند که کمترین زیانی عاید شخصی که مورد عداوت باطنی وی قرار گرفته است، نمی‌گردد، به طور
یقین از کینه‌توزی دست برخواهد داشت.
۲. بعد از درک این حقیقت که کینه‌توزی کار ناپسندی است و پی‌آمد خوبی ندارد، باید تلاش کرد که خود را متخلق به
اخلاق حسنه و نیکو کرده، از درگیری و برخورد با دیگران اجتناب ورزد.
۳. ایجاد روحیه
عفو و گذشت، یکی از بارزترین مصداق‌های اخلاق اجتماعی است که در درمان و پیش‌گیری از کینه‌توزی نیز مؤثر است، اگر فرد دیگری شما را مورد اذیت و آزار و توهین قرار داده به جای آن‌که نسبت به او خشمگین شده و خصومت وی را در دل خود جای دهید، بهتر است با عفو و گذشت برخورد کنید.
سیدمحمد شفیعی، پرورش روح و پرتو چهل حدیث، دفتر تبلیغات، اسلامی، ۱۳۷۰ش.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «درمان کینه»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۱۰/۲۷.
