درخواست حضرت ابراهیم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: حضرت ابراهیم (علیه‌السلام)، ایمان، زنده شدن، پرنده مرده.
پرسش: چرا حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) با داشتن
ایمان به
علم و
قدرت پروردگار، باز هم از خداوند تقاضای زنده شدن پرندگان مرده را کرد؟ آیا بندگان دیگر چنین حقی را ندارند؟
پاسخ: با توجه به قبول اصل ایمان توسط حضرت ابراهیم (علیه‌السلام)، آرامشی که حضرت ابراهیم بدان اشاره می‌کند، آرامشی است که پس از افزایش ایمان حاصل می‌شود؛ اما درباره انگیزه این درخواست حضرت ابراهیم (علیه‌السلام)، مفسران احتمالاتی بیان کرده‌اند؛ مانند این‌که این درخواست حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) نه برای دانستن و ایمان به اصل
احیا و زنده کردن مردگان، بلکه برای درک کیفیت و چگونگی زنده کردن
مردگان انجام شده است.
درباره این‌که آیا انسان‌های دیگر نیز می‌توانند این درخواست را داشته باشند، باید گفت: هر کسی می‌تواند در سطح
معرفت خود از پروردگار متعال چنین درخواستی کند و نشانه‌هایی از
خدا بخواهد؛ اما باید دانست که اجابت چنین درخواستی، بستگی به
اراده و
مشیت الهی دارد.
درباره قسمت اول سؤال باید گفت که پروردگار متعال در
قرآن کریم به صراحت در این باره می‌فرماید: «
وَ اِذْ قالَ اِبْراهیمُ رَبِّ اَرِنی کَیْفَ تُحْیِ الْمَوْتی قالَ اَ وَ لَمْ تُؤْمِنْ قالَ بَلی وَ لکِنْ لِیَطْمَئِنَّ قَلْبی قالَ فَخُذْ اَرْبَعَةً مِنَ الطَّیْرِ فَصُرْهُنَّ اِلَیْکَ ثُمَّ اجْعَلْ عَلی کُلِّ جَبَلٍ مِنْهُنَّ جُزْءاً ثُمَّ ادْعُهُنَّ یَاْتینَکَ سَعْیاً وَ اعْلَمْ اَنَّ اللَّهَ عَزیزٌ حَکیمٌ»
؛ و
[یاد کن
] آن‌گاه که ابراهیم گفت: «پروردگارا! به من نشان ده چگونه مردگان را زنده می‌کنی»؟ فرمود: «مگر ایمان نیاورده‌ای»؟ گفت: «چرا؛ ولی تا دلم
آرامش یابد». فرمود: «پس، چهار پرنده برگیر، و آن‌ها را پیش خود، ریز ریز گردان؛ سپس بر هر کوهی پاره‌ای از آن‌ها را قرار ده آن‌گاه آن‌ها را فرا خوان، شتابان به سوی تو می‌آیند، و بدان که
خداوند توانا و حکیم است».
با توجه به قبول اصل ایمان توسط حضرت ابراهیم (علیه‌السلام)، آرامشی که حضرت ابراهیم بدان اشاره می‌کند، آرامشی است که پس از افزایش ایمان حاصل می‌شود. حال سؤال این‌جاست که چگونه این درخواست به اضافه شدن ایمان کمک می‌کند. در تفاسیر در این باره مطالبی بیان شده است که بدان اشاره می‌شود.
حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) مرداری را دید که درندگان آن را پاره پاره کرده و
حیوانات هوایی و دریایی آن را می‌خورند؛ لذا این سؤال برایش پیش آمد: پروردگارا! من می‌دانم که تو همه آن‌ها را از شکم درندگان و
پرندگان و جانوران دریایی جمع خواهی کرد؛ ولی به من چگونگی آن را نشان بده، تا علنی ببینم.
هدف حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) از
استجابت دعا این است که
اطمینان پیدا کند که نزد پروردگار متعال به مقام «خلّت» (خلیل بودن) رسیده است یا خیر.
نمرود پادشاه ظالم عصر حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) در برابر ایشان مدعی بود که زنده نگه داشتن یا میراندن انسان‌ها به دست من است؛ چراکه می‌کشم یا زنده محبوس می‌کنم؛ حضرت ابراهیم این ادعا را رد کردند و از پروردگار متعال
احیا و زنده کردن مردگان را برای منکوب کردن او درخواست کردند.
حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) می‌خواست با استجابت این درخواست، ایمان خود را از مقام «ایمان از روی
استدلال (علم الاستدلال)» به «ایمان از روی مشاهده (علم العیان)» ارتقا دهد.
این درخواست حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) نه برای دانستن و ایمان به اصل احیا و زنده کردن مردگان، بلکه برای درک کیفیت و چگونگی زنده کردن مردگان انجام شده است. به این دلیل که از سویی حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) از باری تعالی پرسید: «کَیْفَ تُحْیِ الْمَوْتی» به ضَمّ «تاء» که مضارع از مصدر «احیاء» است؛ یعنی «مردگان را چگونه زنده می‌کنی؟» و نپرسید: «کیف تَحی الموتی» به فتح «تاء»؛ یعنی «چگونه
مردگان زنده می‌شوند»، در تعبیر اول از چگونه زنده کردن مردگان پرسیده می‌شود (به عبارت دیگر، درباره فعل از جنبه فاعلیت فاعل پرسیده شده است) و در تعبیر دوم از چگونگی حیات‌پذیری مردگان و کیفیت جمع شدن اجزای آن‌ها در کنار یک‌دیگر پرسیده می‌شود (به دیگر سخن، از چگونگی قبول
حیات از جانب مردگان پرسیده می‌شود) و این نشانه‌ای است بر این‌که حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) مشاهده و دیدن زنده شدن مردگان را از
خدا نخواسته است، بلکه نحوه زنده کردن مردگان را درخواست کرده است.
هم‌چنین از جواب مثبت حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) به داشتن اصل ایمان برداشت می‌شود، تأمین این هدف (فزونی ایمان) تنها به وسیله انجام این
عمل به طور مستقیم حاصل می‌گردد و با مشاهده اصل زنده کردن چند موجود مرده در مقابل او، درجه‌ای به ایمان ایشان افزوده نمی‌شود.
مفسران از میان احتمال‌های ذکر شده، احتمال چهارم و پنجم را قوی‌تر شمرده‌اند.
درباره این‌که آیا انسان‌های دیگر نیز می‌توانند این درخواست را داشته باشند، باید گفت: چنین درخواستی جایز است. به این دلیل که هر کسی می‌تواند در سطح معرفتی خود از پروردگار متعال، چنین درخواستی کند و نشانه‌هایی از خدا بخواهد و خدای متعال که مبدأ
هدایت و قدرتمندترین، مهربان‌ترین و داناترین موجود نسبت به
انسان است، به این درخواست توجه خواهد کرد. اما باید دانست که این درخواست و اجابت آن، از معجزات
حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) است و
معجزه فعل خداست که برای اثبات صدق پیغمبر به وی عنایت فرمود و
اقامه آن در هر زمانی بسته به
اراده و
مشیت خدا دارد.
البته افعال خارق‌العاده در این سطح و شبیه آن بدون ادعای
نبوت و نه به عنوان معجزه از
امامان معصوم (علیه‌السلام) صورت گرفته است. بنابراین افراد دیگری نیز می‌توانند کارهای خارق‌العاده انجام دهند؛ ولی از
انبیا نباشند.
در همین راستا، بسیاری از
مؤمنان نیز در طول زندگی خویش با مواردی از استجابت درخواست‌ها برخورد کرده‌اند که ایمانشان را افزایش داده است.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «درخواست حضرت ابراهیم»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۴/۲۴.
