دانش امام علی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: امام علی (علیه‌السّلام)،
پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله).
پرسش: در مورد دانش امام علی (علیه‌السّلام) توضیح دهید؟
پاسخ اجمالی: امام علی (علیه‌السّلام) به تمام دانش‌های قرآنی، دینی،
بلایا و منایا (حادثه‌ها و سرنوشت‌ها) آگاه بود؛ علم حضرت به نحوی است که دانش‌مندان امروزی در اکثر شاخه‌های علمی به عظمت علمی ایشان اذعان دارند.
در ضمن روایات فراواتی در مورد علم امام علی (علیه‌السّلام) وارد شده‌است.
تامّل در گستره دانش امام علی (علیه‌السّلام) بسی شگفت‌آور است. قلم، آن‌گاه که می‌خواهد درباره دانش علی (علیه‌السّلام) حقیقتی را رقم زند و واقعیتی را بر نماید، در برابر دریایی موج‌خیز و ناپیدا کرانه قرار می‌گیرد؛ دریایی موج بر موج که نه کرانه آن پیداست و نه ژرفای آن، دست یافتنی!
خامه چگونه می‌تواند ابعاد دانش او را بنمایاند که باب «
علم» و «
حکمت» پیامبر خدا و «گنجینه بزرگ دانش» او و همه انبیای الهی بوده است؟
قلم، چه‌سان می‌تواند گستره علمی علی (علیه‌السّلام) را رقم زند که تمام دانش‌هایِ قرآنی، دینی، بلایا و منایا (حادثه‌ها و سرنوشت‌ها) را در نوردیده بود و گذشته‌ها و آینده‌ها برایش چونان آنچه در پیشِ دید است، روشن و آفتابی بود؟
علی (علیه‌السّلام) به تصریح روایات، تمامت «
علم کتاب» را در اختیار داشت، که‌اندکی از آن به
آصف بن برخیا قدرت داده بود تا تخت
بلقیس را که فرسنگ‌ها از
سلیمان دور بود، در کمتر از یک چشم به هم زدنی، نزد او حاضر کند. اکنون باید نیک تامّل کرد و از سر تنبّه اندیشید که این گستره دانش، تا کجاست؟ و آیا می‌توان از نگاشته‌ها و دفترها و...آن را بَر نمود و ابعاد آن را نشان داد؟
دانش گسترده او چنان بود که چون‌اندکی از آن بر نموده می‌شد، دیده‌ها خیره می‌گشت و خِردها را حیرت می‌گرفت و رعشه بر‌اندام‌ها می‌افتاد. به این کلام مولا (علیه‌السّلام) بنگرید:
«انْدَمَجْتُ عَلی مَکْنُونِ عِلمٍ لو بُحتُ بِهِ لَاضْطَرَبْتُمْ اضطِرابَ الارْشِیَةِ فی الطویّ البَعیدة؛
من در اسراری سر به مُهر فشرده شده‌ام که اگر از آنها سخن بگویم، چون ریسمان در دلِ چاهی ژرف، به لرزه خواهید افتاد.»
چگونه می‌توان ابعاد دانشی را ترسیم کرد که آنچه‌اندکی از آن به اقتضای حال، و نه واقع، در چهارده
قرن پیش درباره:
پیدایش جهان آفرینش، آفرینش
فرشتگان و آسمان و زمین و انسان و حیوان،
جامعه‌شناسی،
روان‌شناسی،
تاریخ،
ادبیات،
فیزیک،
زمین‌شناسی و... رُخ نموده، برای دانشیان امروز، با همه تطوّر و تکامل علوم، تازگی دارد؟
آیا می‌توان تمام زوایای دانش کسی را که بلندقامت و استوار ایستاد و صلای «سَلونی قبلَ ان تَفقدونی»
را در داد و هرگز و در برابر هیچ پرسشی فرو نماند و این مدّعا در تاریخ پیش و پس از او جز خود او مصداقی نیافت، شناخت و شناساند؟!
گستره دانش او در‌هاله‌ای از ابهام مانده و خواهد ماند؛ چرا که پیامبر خدا فرمود:
«ما عَرَفَ اللّهَ حَقَّ مَعْرِفتِهِ غَیری وغَیرُکَ، وَما عَرَفَکَ حَقَّ مَعْرِفَتِکَ غَیرُ اللّهِ وَغَیری؛
جز من و تو، کسی
خدای را به درستی نشناخت و جز خدا و من، کسی تو را
[ای علی!
] درست نشناخت.»
قلم در دست هر کس و با هر توانی باشد، جز اعتراف به ناتوانی، چاره‌ای ندارد.
بدین‌سان، متنبّی‌وار باید از تبیین ابعاد و علوم علی (علیه‌السّلام) اظهار ناتوانی کرد و سکوت را (که در هنگامه‌ای چنین، گویاترین است
) پیشه ساخت، و خامه را به خود او سپرد تا مگر اندکی از آنچه را یافته، وا‌گوید و قطره‌ای از امواج خروشان حقایق و معارف دریاوارش را بر نماید.
ای علی که جمله
عقل و دیده‌ای! •••• شمّه‌ای وا‌گو از آنچه دیده‌ای.
سایت حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «دانش امام علی» تاریخ بازیابی۱۳۹۹/۸/۲۹.
