تقدیر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: اختیار،
تقدیر،
تدبیر،
مرگ.
پرسش: این سخن
امام علی (علیه‌السلام): «کارها چنان در اختیار تقدیر است که
عاقبت‌اندیشی به مرگ می‌انجامد»، آیا به معنای نفی اختیار است؟
حدیث «تَذِلُّ الْأُمُورُ لِلْمَقَادِیرِ حَتَّی یَکُونَ الْحَتْفُ فِی التَّدْبِیر؛
کارها چندان رام و پیرو احکام تقدیرهایند که در تدبیر تباهی است».
از
انسان نفی اختیار نمی‌کند؛ بلکه معنایش این است که گاه انسان با تمام تدابیر و حیله‌ها راه به جایی نمی‌برد.
چنین مضمونی از حضرت علی (علیه‌السلام) در جایی دیگر هم نقل شده است: «وَ مِنْ کَلَامِهِ (علیه‌السلام) وَ قَدْ سَأَلَ شَاهْ زَنَانَ بِنْتَ کِسْرَی حِینَ أُسِرَتْ مَا حَفِظْتِ عَنْ أَبِیکِ بَعْدَ وَقْعَةِ الْفِیلِ قَالَتْ حَفِظْنَا عَنْهُ أَنَّهُ کَانَ یَقُولُ إِذَا غَلَبَ اللَّهُ عَلَی أَمْرٍ ذَلَّتِ الْمَطَامِعُ دُونَهُ وَ إِذَا انْقَضَتِ الْمُدَّةُ کَانَ الْحَتْفُ فِی الْحِیلَةِ فَقَالَ (علیه‌السلام) مَا أَحْسَنَ مَا قَالَ أَبُوکِ تَذِلُّ الْأُمُورُ لِلْمَقَادِیرِ حَتَّی یَکُونَ الْحَتْفُ فِی التَّدْبِیر».
هنگامی شاه زنان دختر پادشاه ایران اسیر شد (و او را به
مدینه بردند) امام علی (علیه‌السلام) از او پرسید: پس از داستان فیل چه چیز از پدر خود بیاد داری؟ گفت: از او بیاد دارم که می‌گفت هرگاه
اراده خداوند بر کاری قرار گیرد طمع‌ها در برابر آن خوار گردد، و هرگاه زمان کسی بسر آید مرگ او در تدبیر و حیله است (یعنی همان حیله و تدبیری که برای رفع مرگ اندیشیده موجب مرگ او می‌شود). حضرت فرمود: چه نیکو است آنچه پدرت گفته است، خوار و زبون می‌شوند کارها در برابر تقدیرات تا به جایی که مرگ در تدبیر باشد.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «تقدیر» تاریخ بازیابی۱۳۹۲/۸/۲۵.
