ترس و اضطراب
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: ترس از تاریکی، ترس از تنهایی، اضطراب.
پرسش: من همیشه و از
کودکی از تاریکی و تنهایی بسیار می‌ترسیدم؛ البته تا چند وقت پیش بهتر شده بودم، ولی این ترس و اضطراب دوباره به سراغ من آمده، لطفاً بفرمایید که من چه کار کنم؟
پاسخ: برای ترس و اضطراب و این‌که عامل آن‌ها چیست، دیدگاه‌های متفاوت وجود دارد. یکی از دیدگاه‌ها این است که ترس از طریق شرطی‌سازی در افراد ایجاد می‌شود؛ یعنی فرد از موقعیتی که در آن خطر یا تهدیدی را مشاهده نموده می‌ترسد و چون آن در جای تاریک بوده، از آن پس از تاریکی می‌ترسد. در فرضیه یادگیری اجتماعی نیز مشاهده ترس در دیگران به عنوان الگو برای ایجاد ترس در افراد شناخته شده است.
برای درمان ترس و اضطراب، هیچ روش خودیاری منحصری وجود ندارد که به عنوان یک روش کامل جهت مقابله با ترس و اضطراب
عمل کند؛ لذا به چندین راهکار در ذیل اشاره می‌کنیم.
قبل از پرداختن به پاسخ سؤال شما لازم است مطلبی را در مورد ماهیت ترس و اضطراب یادآور شوم.
ترس و اضطراب را همه ما
تجربه کرده‌ایم، نهایت تفاوتی که بین افراد وجود دارد در این است که ترس و
اضطراب برخی افراد طبیعی و در حد قابل قبول است. این نوع ترس و اضطراب نه‌تنها مشکل‌آفرین نیست؛ بلکه زنگ بیدارباشی برای ما است، تا از خطرات و آسیب‌های احتمالی مصون بمانیم و با تلاش و جدیت به کار و فعالیت خویش ادامه دهیم؛ اما در‌صورتی‌که ترس و اضطراب ما بدون دلیل و بیش از حد آزاردهنده باشد، به‌گونه‌ای که فعالیت‌های فردی و اجتماعی ما را تحت تأثیر خود قرار دهد، در این صورت ترس و اضطراب مرضی و مشکل‌آفرین می‌باشد که باید در جهت
اصلاح آن کوشید.
ترس و اضطراب با توجه به عوامل و موقعیت‌های آن‌ها به چندین نوع قابل تقسیم‌اند. یکی از انواع ترس،
ترس از تاریکی است که بیش‌تر در دوران کودکی ایجاد می‌شود. برای ترس و اضطراب و این‌که عامل آن‌ها چیست، دیدگاه‌های متفاوت وجود دارد.
یکی از دیدگاه‌ها این است که ترس از طریق شرطی‌سازی در افراد ایجاد می‌شود؛ یعنی فرد از موقعیتی که در آن خطر یا تهدیدی را مشاهده نموده می‌ترسد و چون آن در جای تاریک بوده، از آن پس از تاریکی می‌ترسد.
در فرضیه یادگیری اجتماعی نیز مشاهده ترس در دیگران به عنوان الگو برای ایجاد ترس در افراد شناخته شده است.
هیچ روش خودیاری منحصری وجود ندارد که به عنوان یک روش کامل جهت مقابله با ترس و اضطراب
عمل کند؛ لذا چندین راهکار را به صورت هم‌زمان باید تمرین نموده، به کار برید تا از ترس و اضطراب رهایی یابید.
یکی از بهترین روش‌های درمان اضطراب و ترس از تاریکی، شناخت‌درمانی است. قبل از آن‌که با موقعیت‌های ترسناک روبه‌رو شوید، با خود فکر کنید که چرا از تاریکی می‌ترسید؛ آیا دلیل قانع‌کننده‌ای برای خود دارید که از تاریکی بترسید؟ آیا اعتقاد شما بر این است که واقعاً در جاهای تاریک موجودات خطرناکی وجود دارد؟ اگر این‌گونه
فکر می‌کنید،
امتحان کنید. اتاقی را که تاریک است، یک‌باره روشن نمایید. خواهید دید که چیز خاصی نیست، ترسیدن از خود تاریکی هم بسیار نامعقول است، شما که الآن رشد یافته و دیگر می‌دانید که ماهیت تاریکی ترسناک نیست و اگر واقعاً قبول دارید که ماهیت تاریکی ترسناک نیست، پس ترس شما غیر منطقی خواهد بود.
ایجاد این نوع
شناخت و بینش در خویشتن برای مقابله با ترس بسیار مفید است.
یکی دیگر از روش‌های درمان ترس و اضطراب، روش حساسیت‌زدایی منظم می‌باشد. استفاده از این روش به این صورت است که شما در جای خلوتی نشسته و لحظاتی با خود فکر کنید، ابتدا موقعیت‌هایی را در ذهن خود مجسم کنید که برای شما کاملاً خوش‌آیند است و هیچ ترس و اضطرابی را در شما ایجاد نمی‌کند، پس از آن، موقعیت‌ها و صحنه‌هایی را در نظر بگیرید که کم‌تر تهدید‌کننده و ترس‌آور است؛ سپس تصور کنید که
روز هست و شما به‌تنهایی از همان موقعیت که می‌ترسید، عبور می‌کنید، هیچ نوع ترس و اضطرابی در شما ایجاد نمی‌شود. در مرحله بعد این‌گونه فرض کنید که شب فرا رسیده و شما با یکی از دوستان خود به جاهایی می‌روید که تاریک است؛ مثلاً وارد اتاقی می‌شوید، یا در‌حالی‌که در اتاق نشسته‌اید، برق قطع می‌شود، می‌بینید که هیچ‌گونه ترس و اضطرابی در شما ایجاد نشد. وقتی چندین بار تمرین کردید و موقعیت‌هایی را که کم‌تر تهدید‌کننده است، در ذهن خود تصور نمودید، این آمادگی روحی در شما ایجاد می‌شود که در
ذهن خود تصور کنید که به‌تنهایی درجاهای تاریک قرار گرفته‌اید، می‌بینید که باز هم ترس و اضطرابی در شما ایجاد نمی‌شود؛ سپس در مرحله عمل نیز این روند را تمرین کنید؛ یعنی کم‌کم خودتان را به آن موقعیت که از آن می‌ترسید، نزدیک کنید؛ مثلاً بار اول با دوستان خود از آن‌جا عبور نموده، می‌بینید که هیچ اتفاق خاصی رُخ نداد، بعد آمادگی پیدا می‌کنید که به‌تنهایی نیز در آن موقعیت قرار بگیرید.
برای حل مشکل ترس از تاریکی می‌توانید از روش سرمشق‌گیری و مهارت‌آموزی استفاده نمایید. برای انجام این کار لازم است از دوستان خود کمک بگیرید، از آن‌ها خواهش کنید که به‌تنهایی در همان موقعیتی که شما از آن می‌ترسید، قرار گیرند. خواهید دید که آن‌ها بدون ترس و اضطراب در آن موقعیت قرار می‌گیرند، با دیدن این صحنه، در شما نیز جرئت ایجاد می‌شود و با خود می‌گویید اگر من هم در آن موقعیت قرار بگیرم، هیچ مشکلی برایم پیش نمی‌آید و در
عمل نیز
تجربه کنید، قطعاً این روش برای شما مفید است.
در پایان امیدوارم با رعایت نکات مذکور و تمرین روش‌هایی که معرفی شد، بتوانید به ترس و اضطراب خود فائق آمده و با جرئت و
اعتماد به نفس بر تمام موقعیت‌ها پیروز گردید.
برای مطالعه بیش‌تر به کتاب‌های زیر مراجعه کنید، اگر این روش‌ها را مورد استفاده قرار دادید، حتماً در نامه بعدی خود وضعیت و میزان موفقیت کار را با در میان بگذارید.
۱. پاول و انرایت، فشار روانی، اضطراب و راه‌های مقابله با آن، ترجمه حسن صبوری مقدم و همکاران، آستان قدس رضوی، چاپ اول، ۱۳۷۷ ش.
۲. کلارنس جراو، مباحث عهده در روان‌پزشکی، ترجمه: جواد وهاب‌زاده، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ سوم، ۱۳۷۳ ش.
۳. فرید خدایی، روان‌پزشکی برای همه، انتشارات بزرگ‌مهر، چاپ اول، ۱۳۷۹ ش.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «ترس و اضطراب»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۳/۰۸.
