تذکر بودن خسوف و کسوف برای ترک گناه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: نماز آیات،
گناه، خورشید گرفتگی،
خسوف،
کسوف، بیم، ماه گرفتگی.
پرسش: امام صادق (علیه‌السّلام) فرمود: «هرگاه
پروردگار عالم بخواهد بندگانش را بیم دهد و به آنان ترک گناه را یادآوری کند خورشید گرفتگی و ماه گرفتگی می‌شود، هرگاه چنین شد با ادای
نماز آیات به او پناهنده شوید». آیا خسوف و کسوف با گناهان مرتبط است؟ آیا خواندن چند باره نماز آیات برای بیشتر دور شدن از آثار بلا موقع واجب شدن نماز آیات، موضوعیت دارد؟
پاسخ: جدا از بحث سندی محتوای این
روایت، قابل پذیرش است؛ یعنی همه پدیده‌های جهان طبیعت علاوه بر این‌که علل و عوامل طبیعی دارند، معلول عوامل غیرمادی هم هستند و بین علل مادی و عوامل فرامادی، تنافی و تعارضی وجود ندارد، بلکه این‌ها مکمل یکدیگر بوده و در طول هم هستند بنابراین، منافاتی ندارد که کسوف و خسوف در‌عین‌حال که علل مادی دارند؛ یعنی در اثر نحوه قرار گرفتن وضعیت زمین و ماه و خورشید پدید می‌آیند، برای اصل وجود چنین رخدادی به صورت مرتب، علل معنوی نیز وجود داشته باشد.
همان‌گونه که در پرسش گفته شد، در منابع حدیثی از
امام باقر (علیه‌السّلام) و امام صادق (علیه‌السّلام) نقل شده است:
«مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْمُفِیدُ فِی الْمُقْنِعَةِ قَالَ رُوِیَ عَنِ الصَّادِقِینَ: اَنَّ اللَّهَ اِذَا اَرَادَ تَخْوِیفَ عِبَادِهِ وَ تَجْدِیدَ الزَّجْرِ لِخَلْقِهِ کَسَفَ الشَّمْسَ وَ خَسَفَ الْقَمَرَ فَاِذَا رَاَیْتُمْ ذَلِکَ فَافْزَعُوا اِلَی اللَّهِ تَعَالَی بِالصَّلَاة؛
هرگاه پروردگار عالم بخواهد بندگانش را بیم دهد و به آنان ترک گناه را یادآوری کند خورشید گرفتگی و ماه گرفتگی می‌شود، هرگاه چنین شد با ادای نماز به او پناهنده شوید».
با قطع
نظر از سند روایت، (این حدیث را اولین بار فقط
شیخ مفید آن‌هم به صورت
مرسل نقل کرده است.)
محتوای روایت، قابل پذیرش است؛ یعنی همه پدیده‌های جهان طبیعت علاوه بر این‌که علل و عوامل طبیعی دارند، معلول عوامل غیرمادی هم هستند و بین علل مادی و عوامل فرامادی، تنافی و تعارضی وجود ندارد؛ بلکه این‌ها مکمل یکدیگر بوده و در طول هم هستند؛ یعنی پروردگار متعال و خالق جهان، پدیده‌های مادی جهان طبیعت را بر اساس مصالح و مفاسدی که خود می‌داند، از طریق اسباب و مسببات متعدد از جمله اسباب مادی پدید می‌آورد. بنابراین، منافاتی ندارد که کسوف و خسوف در عین‌حال که علل مادی دارند؛ یعنی در اثر نحوه قرار گرفتن وضعیت زمین و ماه و خورشید پدید می‌آیند، برای اصل وجود چنین رخدادی به صورت مرتب، علل معنوی نیز وجود داشته باشد و خداوند متعال برای توجه دادن انسان‌ها به ضعف ناتوانی آنان و محکوم بودنشان در برابر قوانین طبیعت و توجه به مدیریت جهانی خداوند، این پدیده‌ها را ایجاد کند تا انسان‌ها دچار
غرور نشوند و ارتباط خود را با خالق هستی که منبع و سرچشمه حیات و زیبایی است بر قرار کنند. این هشدارها می‌تواند با استفاده از حوادث طبیعی غیر منتظره مانند
زلزله و
طوفان نیز رخ دهد. به عبارت دیگر، خداوند مسیر طبیعت را به گونه‌ای تنظیم کرده است که با حوادث قابل پیش‌بینی و نیز رخدادهای غیر منتظره، انسان‌ها به صورت مرتّب به
یاد خدا،
مرگ و
آخرت افتاده و در مسیر زندگی خویش، تحولی ایجاد کنند.
بدین جهت دستور دادند که در موقع گرفتگی
خورشید و
ماه، زلزله و ... نماز آیات خوانده شود.
اما این مطلب که آیا روایت یاد شده، توصیه‌ای به خواندن چند باره نماز آیات است، باید گفت: واژه «صلاة» در این روایت، معنایش عام بوده و شامل هر دعا و نمازی می‌شود و هرچه
دعا و
تضرع بیشتر باشد، به یقین پاداش و اثرش بیشتر خواهد بود و انسان را به خدا نزدیک‌تر می‌کند و نیازی به تکرار نماز آیات نیست.
به‌هر‌حال، معنای روایت آن نیست که اگر نماز بیشتری بخوانیم و هرچه بیشتر دست به دعا برداریم، خواهیم توانست از بروز کسوف و خسوف‌ها در آینده جلوگیری کنیم، بلکه این اتفاقات تنها به عنوان زنگ خطری است که در طول تاریخ باقی خواهد ماند.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله«تذکر بودن خسوف و کسوف برای ترک گناه»، تاریخ بازیابی۱۴۰۱/۵/۳۱.
