بدترین مردم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: بدترین مردم.
پرسش: چرا در
احادیث، مصادیق بهترین مردم و بهترین کارها و دشمن‌ترین مردم متفاوت است؟ مگر مثلاً! بدترین انسان‌ها در نزد خدا نباید یک گروه ثابت باشند، پس چرا در احادیث، گروه‌های مختلفی به‌عنوان بدترین‌ها معرفی شده‌اند؟
پاسخ: استفاده از عبارت «خیرالناس» و «شرالناس» در این روایات، مفهومی قطعی ندارد تا موجب تعارض
روایات با یکدیگر شود؛ بلکه ناظر به نوعی تفکیک نسبی میان مردم است که با این نگاه، نه‌تنها گروه‌های مختلفی را می‌توان به‌عنوان بدترین مردم معرفی نمود، بلکه بدتر از بدترین نیز معنا خواهد داشت.
در موارد فراوانی در روایات از واژۀ «شرالناس» یا «
بدترین مردم» استفاده شده و در هر
روایت ، گروهی از مردم با این ویژگی معرفی شده‌اند.
به پاره‌ای از این روایات اشاره می‌شود:
پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ می‌فرمایند: بدترین مردم افرادی هستند که
قرآن را
تلاوت می‌کنند؛ اما از هیچ قسمت آن، پند نمی‌گیرند.
پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ فرمودند: بدترین اشخاص، افرادی هستند که مردم به‌دلیل دور ماندن از شرشان اجباراً به آنها
احترام می‌گذارند.
پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ می‌فرمایند: بدترین مردم شخص سه‌گانه است. پرسیده شد که «سه‌گانه» یعنی چه؟ فرمود آن‌که سخن‌چینی برادرش را نزد
سلطان کرده و با این کار، سه نفر را نابود کرده است. خودش، برادرش و پادشاه!
پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ فرمودند: ای
علی! بدترین مردم، فردی است که
مهمان خود را طرد کند،
غذا‌یش را به‌تنهایی بخورد و بنده‌اش را به باد
کتک و شلاق گیرد.
پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ می‌فرمایند: برده‌فروش، بدترین انسان‌هاست.
پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ فرمودند: ای اباذر! در
روز قیامت، بدترین مردم نزد پروردگار، دانشمندی است که بهره‌ای از
دانش او به دیگران نرسد.
امیرالمؤمنین ـ علیه‌السلام ـ می‌فرمایند: بدترین انسان‌ها فردی است که لغزش‌های دیگران را نادیده نگرفته و تلاش در پوشاندن
عیب های مردم نکند.
امیرالمؤمنین ـ علیه‌السلام ـ فرمودند: بدترین مردم فردی است که به‌دلیل بدگمانی خود به دیگران
اعتماد نکند و دیگران نیز به‌دلیل رفتار زشتش به او اعتماد نکنند.
البته در برخی روایات نیز از عبارت «من شر الناس» یا «از بدترین مردم» استفاده شده است:
پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ می‌فرمایند: از بدترین انسان‌هاست هر آن که ادعا کند، من بهترین مردم هستم.
پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ فرمودند: انسان دو
چهره از بدترین مردم نزد پروردگار است.
شاید این پرسش به‌وجود آید که درنهایت، وجودِ چه رذیلۀ اخلاقی، در
انسان موجب می‌شود تا انسان‌ها به مرحلۀ «شر الناس» سقوط کنند؟!
برای پاسخ به این پرسش، نخست باید به این نکتۀ مهم توجه کرد که در درک متون مذهبی، نباید تنها به ترجمۀ تحت اللفظی متون عربی بسنده کرد؛ بلکه باید با مروری در عبارات مشابه، به دریافت صحیحی از متن دست یافت.
به‌عنوان نمونه، اگر در
آیه‌‌ای از
قرآن کریم مشاهده کنیم که در مورد «
ملکۀ سبأ» عنوان شده است که «
وَ أُوتِیَتْ مِنْ کُلِّ شَیْ‌ء»؛
و او از هر چیزی بهره‌ای داشت، نباید این پرسش در ذهنمان متبادر شود که چرا این تعبیر در مورد ملکه به‌کار برده شده، با آن‌که او از بسیاری چیزها محروم بود؟!
او همانند
سلیمان پیامبر علیه‌السلام،
قدرت استفاده از نیروی باد را نداشت! همانند او سخن پرندگان را نمی‌فهمید و ...؛ زیرا در پاسخ گفته خواهد شد که مراد از «من کل شیء» با توجه به
زبان عربی، لزوماً «تمام چیزها» نیست؛ بلکه ترجمه به «بسیاری از چیزها» نیز صحیح بوده و مراد آیه نیز همان بوده است.
با این مقدمه، به موضوع اصلی برمی‌گردیم:
این‌که در روایات، گروه‌های مختلفی با عنوان «
بدترین مردم» و یا «شر الناس» معرفی شده‌اند، معنایش لزوماً آن نیست که بدتر از آنها وجود ندارد؛ بلکه مراد از این دسته روایات، آن است که وجود چنین صفات پست اخلاقی، انسان‌ها را در شمار بدترین‌ها قرار خواهد داد و این بدترین‌ها نیز، خود دارای سلسله مراتبی هستند که اگر فردی دارای چندین ویژگی ناپسند باشد، مطمئناً از آن که تنها یک ویژگی ناپسند دارد، در رتبۀ پایین‌تری قرار خواهد گرفت و در میان خود این ویژگی‌های ناپسند نیز بد و بدتر وجود دارد و «شر الناس» در روایات، مفهومی قطعی نداشته؛ بلکه با نگاهی نسبی، مردم را به بهترین و بدترین تقسیم می‌کند.
با این نگاه، پرسشی در مورد متعارض بودن روایات باقی نخواهد ماند. روایتی از پیامبر
اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ را می‌توان دلیلی بر درستی چنین برداشتی دانست: بهترین مردم فردی است که خیرش به دیگران برسد و بدترین مردم، فردی است که دیگران از آزار او در امان نباشند و بدتر از او فردی است که مردم به‌دلیل دورماندن از آزارش، او را مورد
احترام قرار دهند و بدتر از هر دو، فردی است که دین خود را به‌خاطر دنیای دیگران بفروشد.
همان‌گونه که ملاحظه می‌فرمایید، با آن‌که در ابتدای
روایت، به بدترین مردم اشاره شده، اما با این وجود در ادامه همان روایت تأکید شده است که بدتر از آنها نیز وجود دارد.
پایگاه اسلام کوئست.
