اهدای فدک به حضرت فاطمه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: اهل‌سنت،
فدک،
سال.
پرسش: اهدای فدک به
حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیهم) چگونه صورت گرفت؟
بنا بر گزارش
ابو‌سعید خدری و
ابن‌عباس در منابع اهل‌سنت، در سال هفتم هجری به دنبال نزول
آیه «وَ آتِ ذَا الْقُرْبی حَقَّه»،
پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، دخترش فاطمه (علیه‌السّلام) را فراخواند و منطقه فدک را به او بخشید.
سیوطی در
الدرّالمنثور این اهدا را چنین گزارش کرده است:
«و اخرج
البزّار و
ابو‌یعلی و
ابن ابی‌حاتم و
ابن‌مردویه عن
ابی‌سعید الخدری قال: لمّا نزلت هذه الآیة: «وَ آتِ ذَا الْقُرْبی حَقَّهُ» دعا رسول اللّه (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فاطمة فاعطاها فدک؛
بزّار، ابو‌یعلی، ابن ابی‌حاتم و ابن مردویه از ابو سعید خدری نقل کرده‌اند: وقتی آیه «وَ آتِ ذَا الْقُرْبی حَقَّهُ» نازل شد، رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فاطمه را فرا خواند و فدک را به او هدیه داد.»
«و اخرج ابن مردویه عن ابن‌عبّاس قال: لمّا نزلت: «وَ آتِ ذَا الْقُرْبی حَقَّهُ» اقطع رسول اللّه (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فاطمة فدکا؛
ابن مردویه از ابن عباس نقل کرده است: وقتی آیه «وَ آتِ ذَا الْقُرْبی حَقَّهُ» نازل شد، رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فدک را برای فاطمه به اقطاع داد.»
در تفسیرهای شیعی نیز به این بخشش پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به گونه‌های مختلف اشاره شده است. روایت ذیل از
تفسیر عیاشی است:
«عن عطیة العوفی قال: لمّا افتتح رسول اللّه (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) خیبر، و افاء اللّه علیه فدک و انزل علیه: «وَ آتِ ذَا الْقُرْبی حَقَّهُ» قال: یا فاطِمَةُ لَکِ فَدَکٌ؛
عطیه عوفی می‌گوید: وقتی رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)
خیبر را فتح کرد، و خداوند فدک را فی ء
[و مال
] او قرار داد و آیه «وَ آتِ ذَا الْقُرْبی حَقَّهُ» را بر او نازل کرد، فرمود: ای فاطمه، فدک برای تو.»
اهدای این منطقه وسیع از سوی پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) که حاکم حکومت اسلامی است، نشان از این دارد که این عمل‌کرد نیز باید در اقدامات حاکمیتی حکومت دیده شود. به نظر می‌رسد این اقدام حاکمیتی، به جهت تقویت پایگاه اقتصادی بیتِ امامت که ریشه در
خاندان نبوت دارد، بوده است.
پس از اهدای فدک، کارگزاران و نمایندگان حضرت فاطمه (علیه‌السّلام) در آن منطقه حضور فعّال داشتند.
درآمد سالانه این منطقه را در زمان رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از ۲۴ تا ۷۰ هزار
دینار تخمین زده‌اند.
این درآمد می‌توانست پشتوانه خوبی برای
اهل بیت (علیهم‌السّلام) در تامین نیازهای
بنی‌هاشم، نیازمندان و
مؤمنان از
انصار و
مهاجران باشد.
در گزارشی، خلیفه دوم در اعتراض به نگارش سند فدک به خلیفه اول اعتراض می‌کند که «چه مالی به
مسلمانان خواهی داد، در حالی که عرب‌ها با تو به جنگ برخاسته‌اند؟!» و با همین توجیه مانع مالکیت آن حضرت می‌شد.
این سخن خلیفه دوم گویای گستردگی درآمدهای منطقه فدک است. به گونه‌ای که می‌توان سپاهی را با آن سامان داد.
بعدها معاویه این سرزمین را سه قسمت کرد و به پسرش
یزید،
مروان بن حکم و
عمرو بن عثمان (پسر خلیفه سوم) بخشید.
این گزارش نیز نشان‌گر اهمیت و بزرگی این منطقه است. از این‌رو، آشکار است که فدک از جهت سیاسی و اقتصادی برای طرفین اهمیت داشته است. چه اینکه اهل بیت (علیهم‌السّلام) با درآمد به دست آمده از این اراضی بیشتر می‌توانستند نیازمندان و جامعه مسلمان آن روز را با تعلیمات نبوی و حقانیت
ولایت آشنا سازند.
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «اهدای فدک به حضرت فاطمه» تاریخ بازیابی۱۳۹۷/۹/۱۲.
