انفاق در راه خدا
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: انفاق در راه خدا، کمک به نیازمندان، نامه ۳۱ نهج‌البلاغه، کفاره گناهان.
پرسش: منظور
حضرت علی (علیه‌السلام) در
نامه ۳۱ نهج‌البلاغه که می‌فرماید: «اگر مستمندی را دیدی که توشه‌ات را تا
قیامت می‌برد و فردا که به آن نیاز داری به تو باز می‌گرداند، کمک او را غنیمت شمار» چیست؟
پاسخ: مراد از تعبیرهای به کار رفته در سخنان حضرت این است که
انفاق در راه خدا و کمک به نیازمندان در
دنیا، در حقیقت پس‌اندازی است که هنگام نیازمندی
انسان در روز قیامت، به وی باز خواهد گشت و
کفاره گناهان وی خواهد شد و سختی‌های راه رسیدن به
بهشت را بر وی آسان خواهد ساخت. بنابراین باید فرصت‌های موجود را مغتنم بشماریم و برای تهیه توشه سفر آخرت بکوشیم.
هم‌چنین انسان هر آن‌چه در راه خدا به
فقرا و بیچارگان کمک می‌کند، در واقع برای خود ذخیره و پس‌انداز کرده است و فقرا فقط واسطه در حمل آن کمک‌ها می‌باشند و این نکته، نکته ظریفی است که انسان بداند هیچ‌گاه با انجام
خیر به خود ضرر نزده است.
به منظور رسیدن به پاسخ، کافی است فرازهای کوتاهی از سخنان حضرت در
نامه ۳۱ نهج البلاغه که قبل و بعد از جمله‌ای که در سؤال مطرح شده است، یادآور شویم. آن‌گاه مقصود حضرت روشن و واضح خواهد شد.
حضرت خطاب به
امام حسن (علیه‌السلام) می‌فرماید: «بدان! راهی پرمشقت و بس طولانی در پیش داری و در این راه بدون کوشش بایسته، و تلاش فراوان، و اندازه‌گیری زاد و توشه و سبک کردن بار
گناه، موفق نخواهی بود. بیش از تحمل خود، بار مسئولیت‌ها را بر دوش منه، که سنگینی آن بر تو عذاب‌آور است. اگر مستمندی را دیدی که توشه‌ات را تا
قیامت می‌برد و فردا که به آن نیاز داری، به تو باز می‌گرداند، کمک او را غنیمت بشمار و زاد و توشه را بر دوش او بگذار و اگر قدرت مالی داری، بیش‌تر انفاق کن و همراه او بفرست؛ زیرا ممکن است روزی در
رستاخیز در جست‌وجوی چنین فردی باشی و او را نیابی ... بدان که در پیش روی تو، گردنه‌های صعب العبوری وجود دارد که حال سبک‌باران به مراتب بهتر از سنگین‌باران است و آن که کُند روَد، حالش بدتر از شتاب‌گیرنده می‌باشد و سرانجام حرکت،
بهشت یا
دوزخ خواهد بود. پس برای خویش قبل از رسیدن به آخرت وسایلی مهیا ساز و جایگاه خود را پیش از آمدنت آماده کن؛ زیرا پس از
مرگ، عذری پذیرفته نمی‌شود و راه بازگشتی وجود ندارد».
به منظور مسافرت در راهی پرمشقت و طولانی و دارای گردنه‌های صعب العبور، بدون
تردید باید توشه،
آذوقه و امکانات لازم را فراهم آورد. در چنین سفری از همراه بردن بار سنگین باید پرهیز نمود؛ چراکه بار سنگین علاوه بر این‌که برای مسافر عذاب‌آور خواهد بود، مانع شتاب وی شده و ممکن است او را از رسیدن به مقصد باز دارد. بنابراین تهیه توشه و سبک‌بار بودن، شرط لازم برای چنین سفری به شمار می‌رود.
سفر
مرگ با شیواترین کلمات و زیباترین تعبیرات در سخنان حضرت علی (علیه‌السلام) توصیف شده است. سفر پرمشقتی که ارتکاب
گناهان، بار سنگین به دوش
انسان گذارده و عبور از گردنه‌های صعب‌العبور آن را بسیار سخت می‌کند.
حضرت زاد و توشه این سفر را کارهای نیک و
اعمال پسندیده می‌داند که
انسان در
دنیا برای خود تدارک دیده است. اعمالی که هنگام نیاز، احتیاج انسان را برطرف نموده و بار سنگین گناهان را سبک می‌نماید.
انفاق و
صدقه از مهم‌ترین توشه این سفر به شمار آمده و مطابق
آیات قرآن و
روایات معصومین (سلام‌الله‌علیهم) موجب
آمرزش گناهان می‌شود.
از آن‌چه گفته شد، نتیجه می‌گیریم مقصود از تعبیرهای به کار رفته در سخنان حضرت این است که
انفاق در راه
خدا و کمک به نیازمندان در
دنیا، در حقیقت پس‌اندازی است که هنگام نیازمندی انسان در
روز قیامت، به وی باز خواهد گشت و
کفاره گناهان وی خواهد شد و سختی‌های راه رسیدن به
بهشت را بر وی آسان خواهد ساخت. بنابراین باید فرصت‌های موجود را مغتنم بشماریم و برای تهیه توشه سفر آخرت بکوشیم.
نکته دیگری که از جملات فوق استفاده می‌شود این است که
انسان هر آن‌چه در راه خدا به
فقرا و بیچارگان کمک می‌کند، در واقع برای خود ذخیره و پس‌انداز کرده است و فقرا فقط واسطه در حمل آن کمک‌ها می‌باشند و این نکته، نکته ظریفی است که انسان بداند هیچ‌گاه با انجام
خیر به خود ضرر نزده است.
۱. شرح نامه ۳۱ نهج البلاغه، آیت‌الله فاضل لنکرانی.
۲. سیری در نهج البلاغه، مرتضی مطهری.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «انفاق در راه خدا»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۰۳/۱۵.
