• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

آزاده

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


کلیدواژه: آزاده، آزادگی، امام حسین علیه‌السلام.
پرسش: آزاده و آزادگی در جمله‌ی معروف امام حسین علیه‌السلام: «اگر دین ندارید، لااقل آزاده باشید»، به چه معناست؟
پاسخ:


واژه «احرار» جمع «حُرّ» به معنای کسی است برده نباشد. اهل لغت معتقدند ریشه اصلی «حُرّ» به معنای رمل و ماسه خالص است که آمیخته با چیز دیگر نیست؛ به همین جهت به کسی که برده نیست حُرّ می‌گویند، گویا شخص حُرّ از آمیخته شدن به بردگی مبراست.
[۱] فیومی، احمد بن محمد، مصباح المنیر، ماده «حر».
شاید به همین جهت معنای دیگر حُرّ را «کریم» (داشتن کرامت) بیان کردند.
[۲] الخوری الشرتونی، سعید، اقرب الموارد، ماده «حر».


بنابراین کلمه «حُرّ» یا «احرار» اگر به‌صورت مطلق استفاده شود، می‌تواند به معنای کسی باشد که در صفات و خصال انسانی کاملاً خالص است و در وجود او هیچ‌گونه آمیختگی به اخلاق غیر انسانی وجود ندارد.

اما روشن است که مقصود امام حسین علیه‌السلام در این جمله، معنای مطلق نیست؛ زیرا:

۳.۱ - اولاً

افرادی که در مقابل امام علیه‌السلام بودند، قابلیت چنین خطابی را نداشتند؛

۳.۲ - ثانیاً

قیدهایی که در سخن امام ـ علیه‌السلام ـ وجود دارد، محدوده معنا را مشخص می‌کند.

توضیح این‌که: امام حسین ـ علیه‌السلام ـ در روز عاشورا پس از آن‌که همه یارانش به شهادت رسیدند، به‌تنهایی مشغول نبرد بودند، تیرها و نیزه‌ها از هر سو بدن مبارک امام را نشانه می‌گرفتند، در این هنگام لشکر انبوهی به فرمان‌دهی شمر بن ذی‌الجوشن، بین امام و خیمه‌های آن‌ حضرت فاصله شدند و قصد حمله به خیمه‌های امام را داشتند، امام فرمود: ای پیروان شیطان (آل ابی‌سفیان)
[۳] ابن طاووس، علی بن موسی، اللهوف علی قتلی الطفوف، ص ۷۱؛ گفتنی است که منظور از شیطان ابی‌سفیان است؛ چنان‌که در لهوف این‌گونه آمده است:«فَصَاحَ‌ وَیْلَکُمْ یَا شِیعَةَ آلِ أَبِی‌سُفْیَانَ إِنْ لَمْ یَکُنْ لَکُمْ دِینٌ وَ کُنْتُمْ لَا تَخَافُونَ الْمَعَادَ فَکُونُوا أَحْرَاراً فِی دُنْیَاکُم‌».    
[۴] ابن طاووس، علی بن موسی، ترجمه، فهری زنجانی، احمد، اللهوف علی قتلی الطفوف، ص ۱۲۰، جهان، تهران، چاپ اول، ۱۳۴۸ش.

اگر دین ندارید و از قیامت نمی‌هراسید، در دنیایتان آزاده باشید و اگر فکر می‌کنید عرب هستید، به اصل و نسب خودتان برگردید و ... تا من زنده هستم، به خیمه‌ها حمله نکنید.
[۵] اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة فی معرفة الأئمة، ج ۲، ص ۵۰، بنی‌هاشمی، تبریز، چاپ اول، ۱۳۸۱ق؛ «فَصَاحَ الْحُسَیْنُ علیه‌السلام وَ یْحَکُمْ یَا شِیعَةَ الشَّیْطَانِ إِنْ لَمْ یَکُنْ لَکُمْ دِینٌ وَ لَا تَخَافُونَ الْمَعَادَ فَکُونُوا أَحْرَاراً وَ ارْجِعُوا إِلَی أَنْسَابِکُمْ إِنْ کُنْتُمْ أَعْرَاباً کَمَا تَزْعُمُونَ أَنَا الَّذِی أُقَاتِلُکُم فَکُفُّوا سُفَهَاءَکُمْ وَ جُهَّالَکُم‌».    

در این جمله امام:

۳.۱ - اولاً

حریت در دنیا
[۶] ابن طاووس، علی بن موسی، اللهوف علی قتلی الطفوف، ص ۷۱؛ البته، قید «فی دنیاکم» در نقل لهوف و بحار آمده است..    
[۷] مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار، ج ۴۵، ص ۵۱، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.    
را از آنان خواسته؛ یعنی رعایت اخلاق و قوانین عمومی جنگ‌ها را که در میان همه اقوام جهان معتبر است؛

۳.۲ - ثانیاً

آنها را به رعایت برخی اخلاق نیک عرب‌ها دعوت نمودند و به عبارتی چنین فرمودند که اگر مسلمان نیستید، عرب که هستید! پس چرا قوانین پذیرفته شده در جامعه‌ی عربی را زیر پا می‌گذارید؟!

خلاصه این‌که هر جامعه‌ای ـ چه دین‌دار و چه بی‌دین ـ برخی ویژگی‌های مثبت وجود دارد و عرب‌ها نیز ـ حتی قبل از اسلام ـ با تمام نکات منفی، اما نکات مثبتی، چون عدم تعرض به زنان و کودکان تا پایان جنگ در میان آنها وجود داشته که عمل به آن، نوعی آزادگی به شمار می‌آمد. امام ـ علیه‌السلام ـ نیز ایشان را به همین آزادگی دعوت می‌نمود.

۱. ↑ فیومی، احمد بن محمد، مصباح المنیر، ماده «حر».
۲. ↑ الخوری الشرتونی، سعید، اقرب الموارد، ماده «حر».
۳. ↑ ابن طاووس، علی بن موسی، اللهوف علی قتلی الطفوف، ص ۷۱؛ گفتنی است که منظور از شیطان ابی‌سفیان است؛ چنان‌که در لهوف این‌گونه آمده است:«فَصَاحَ‌ وَیْلَکُمْ یَا شِیعَةَ آلِ أَبِی‌سُفْیَانَ إِنْ لَمْ یَکُنْ لَکُمْ دِینٌ وَ کُنْتُمْ لَا تَخَافُونَ الْمَعَادَ فَکُونُوا أَحْرَاراً فِی دُنْیَاکُم‌».    
۴. ↑ ابن طاووس، علی بن موسی، ترجمه، فهری زنجانی، احمد، اللهوف علی قتلی الطفوف، ص ۱۲۰، جهان، تهران، چاپ اول، ۱۳۴۸ش.
۵. ↑ اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة فی معرفة الأئمة، ج ۲، ص ۵۰، بنی‌هاشمی، تبریز، چاپ اول، ۱۳۸۱ق؛ «فَصَاحَ الْحُسَیْنُ علیه‌السلام وَ یْحَکُمْ یَا شِیعَةَ الشَّیْطَانِ إِنْ لَمْ یَکُنْ لَکُمْ دِینٌ وَ لَا تَخَافُونَ الْمَعَادَ فَکُونُوا أَحْرَاراً وَ ارْجِعُوا إِلَی أَنْسَابِکُمْ إِنْ کُنْتُمْ أَعْرَاباً کَمَا تَزْعُمُونَ أَنَا الَّذِی أُقَاتِلُکُم فَکُفُّوا سُفَهَاءَکُمْ وَ جُهَّالَکُم‌».    
۶. ↑ ابن طاووس، علی بن موسی، اللهوف علی قتلی الطفوف، ص ۷۱؛ البته، قید «فی دنیاکم» در نقل لهوف و بحار آمده است..    
۷. ↑ مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار، ج ۴۵، ص ۵۱، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.    


پایگاه اسلام کوئست.    


رده‌های این صفحه : تفسیر حدیث | حدیث شناسی
جعبه ابزار