چرایی وقوع بلا و بیماری در شهرهای مذهبی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: بیماری،
کرونا،
قم،
دین،
تشیع.
پرسش: اگر این بیماری‌ها (مثل کرونا)، ویروس‌ها و مرگ و میرها به علت گناهان مردم است، چرا از قم که مرکز دین و تشیع است و در آن کمتر
گناه می‌شود شروع شده است؟!
پاسخ اجمالی: اولاً؛ بسیاری از فعل و انفعالات و حوادث موجود در این عالم در چارچوب نظام طبیعی قرار دارد و کاملا طبیعی است (برفرض صحت) اگر چند نفر مبتلا به کرونا از
چین وارد قم و مهمان شخص قمی شوند، این ویروس به دیگران منتقل شود و این واقعیت می‌تواند حتی در فرضی که هیچ گناهی در قم صادر نشده، باز محقق شود. ثانیاً؛ اگرچه میان برخی از گناهان با برخی از بلاها رابطه علی - معلولی وجود دارد، امّا این‌طور نیست که تمام بلاها بر اثر گناهان باشد؛ بلکه عوامل مختلفی می‌تواند در به وجود آمدن بلا دخالت داشته باشد مثل: آزمون صبر بندگان؛ ایجاد مانع در انحراف انسان‌ها؛ و یا حتی رعایت نکردن بهداشت.
اراده الهی بر این تعلّق گرفته که نظام کلّی حاکم بر جهان، نظام علّی و معلولی و سبب و مسبّبی باشد؛
یعنی هرمعلولی، علّت خاص و هرعلّتی، معلول مخصوص داشته باشد و بر این اساس بسیاری از فعل و انفعالات و حوادث موجود در این عالم در چارچوب نظام طبیعی قرار می‌گیرد؛ مسائل آب و هوا، میزان بارش
باران و بسیاری از حوادث جغرافیایی و طبیعی از همین قاعده پیروی کرده و در چارچوب نظام علّی- معلولی قرار دارد. پس کاملا طبیعی است (برفرض صحت) اگر چند نفر مبتلا به کرونا از
چین وارد قم و مهمان شخص قمی شوند، این ویروس به دیگران منتقل شده و برخی از مردم قم به این ویروس مبتلا شوند و این واقعیت می‌تواند حتی در فرضی که هیچ گناهی در قم و یا هرشهر دیگری صادر نشده، باز محقق شود.
اگرچه میان برخی از گناهان با برخی از بلاها رابطه علی - معلولی وجود دارد، امّا این‌طور نیست که تمام بلاها بر اثر گناهان باشد؛ بلکه عوامل مختلفی می‌تواند در به وجود آمدن بلا دخالت داشته باشد. در این رابطه به چند نکته اشاره می‌شود:
برخی مصائب و مشکلات ناشی از اعمال خود انسان است، و این امور گاهی از قبیل رعایت نکردن امور بهداشتی و گاهی از قبیل گناه است؛ مثلا ابتلا به بیماری به دلیل عدم رعایت نکته‌های بهداشتی از خطاهای عملی انسان است که دامن‌گیر او و دیگران می‌شود؛ هرچند در فرض عدم تقصیر در ابتلا به بیماری،
خداوند به رحمت خویش بر انسان گرفتار می‌نگرد و برای دردی که به واسطه آن بیماری تحمل می‌کند، پاداش‌هایی در نظر می‌گیرد و بر اساس مصلحت شخص مبتلا، آن پاداش را در
دنیا یا
آخرت به او عطا می‌فرماید؛ اما به هرحال منشأ بیماری، خود انسان بوده است و در فرض مقصربودن، حتی مستحق پاداش و عوضی از جانب
خداوند هم نخواهد بود!
گاهی هم ابتلا به امراض، مصائب و بلاها، ناشی از گناهانی است که انسان مرتکب می‌شود. در این فرض هم خود انسان مسؤول پیامدهای آن است.خداوند در
قرآن می‌فرماید: «وَمَا أَصَابَكُم مِّن مُّصِيبَةٍ فَبِمَا كَسَبَتْ أَيْدِيكُمْ؛
آنچه از مصائب و ناملایمات به شما رسد، به خاطر اعمالی است که خود انجام داده اید».
این آیه به خوبی نشان می‌دهد مصائب و بیماری‌هایی که دامن‌گیر انسان می‌شود، ناشی از عمل خود انسان است و به این ترتیب یکی از فلسفه‌های حوادث دردناک و مشکلات زندگی روشن می‌شود. البته پیامدهای مادی گناه همواره در زندگی انسان‌ها پدید نمی‌آید و ممکن است به جهان آخرت منتقل شود؛ ولی گاهی خداوند برای سبک‌کردن بار گناه بنده‌اش او را در دنیا عقوبت می‌کند. این عقوبت هم در حقیقت ناشی از مهر و رحمت واسعه الهی است که می‌خواهد بنده‌اش پاک و سبکبار از این دنیا منتقل شود.
امیر مؤمنان علی (علیه‌السّلام) از
پیامبر گرامی خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نقل می‌کند که فرمود: «این آیه (وَ ما اَصابَکُمْ مِنْ مُصِیبَةٍ...) بهترین آیه در قرآن مجید است. ای علی! هرخراشی که از چوبی بر تن انسان وارد می‌شود، و هرلغزش قدمی، بر اثر گناهی است که از او سر زده است. آنچه خداوند در دنیا از بندگانش عفو می‌کند، گرامی‌تر از آن است که (در
قیامت) در آن تجدید نظر فرماید (و آنان را عقوبت کند) و آنچه را که در این دنیا عقوبت فرموده، عادل‌تر از آن است که در آخرت بار دیگر
کیفر دهد»!
به این ترتیب این‌گونه مصائب علاوه بر اینکه بار گناه انسان را سبک می‌کند به او قدرت خود کنترلی در رفتارهای نادرست می‌دهد.
البته ظاهر آیه ۳۰ سوره شوری عام است و همه مصائب را در بر می‌گیرد، ولی مطابق معمول در الفاظ عام و مطلق، استثناهایی وجود دارد، مانند مصائب و مشکلاتی که دامن‌گیر
انبیا و
ائمه معصوم (علیهم‌السّلام) می‌شده که برای ترفیع مقام یا آزمایش آن‌ها بود و همچنین مصائبی که گریبان غیرمعصومان را می‌گیرد و جنبه آزمون دارد.
اگر بشر زندگی راحت و خالی از هرگونه ناملایماتی داشته باشد، ارزش راحتی و آسایش را درک نخواهد کرد؛ زیرا با
غرور،
شهوت، امیال و غرایزی که دارد، اگر به حال خود رها شود و هیچ وسیله بیدار باشی نداشته باشد، اندک‌اندک حدود و حقوق را فراموش کرده و طبعاً به هرگونه خواسته نامشروع و امیال و آرزوهای پست تن خواهد داد و این امر برای او پیامدهای نامطلوبی در دنیا و آخرت دارد. گاهی بشر به یک بانگ بیدار باش و زنگ خطر نیازمند است تا فطرت ذاتی‌اش بیدار شده و به خداوند رو آورد. علت برخی از مصائب و مشکلات این است که انسان، دل‌بسته و اسیر زرق و برق این جهان مادی نشده و آن را جاودانه نپندارد. بنابراین مصائب و مشکلات زنگ بیدارباش برای غافلان، شلاق بر ارواح خفته، رمز ناپایداری جهان مادی و اشاره‌ای به کوتاه‌بودن عمر این زندگی است. البته این هم رحمتی از جانب خداوند متعال در حق بندگان است؛ چرا که هم بندگان را در مسیر حق نگه می‌دارد و هم بابت درد و سختی ناشی از بلای وارد شده، پاداشی درخور مرحمت خواهد کرد. گاهی مصائب و مشکلات آزمایش الهی است تا استعدادهای مختلف معنوی، اخلاقی انسان شکوفا شده و خوبان از بدان بازشناخته شوند؛ چنانکه انسان‌های وارسته مانند
حضرت ابراهیم خلیل‌الرحمان (علیه‌السلام) بارها مورد آزمایش قرار گرفته تا به رشد معنوی نائل شوند.
مردم قم هرگز تافته جدابافته‌ای از دیگر مردمان نیست‌اند؛ هرسنتی که بر دیگر انسان‌ها جاری است بر مردم قم نیز جاری است. بنابراین بلاهایی که بر اهل قم نازل شود، برای خوبان‌شان درجه و آزمون
صبر و
شکر و برای بدکاران‌شان عقوبت و کیفر الهی است!
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «چرایی وقوع بلا و بیماری در شهرهای مذهبی» تاریخ بازیابی۱۳۹۹/۲/۱۴.
