نقش کلمه من در آیه ۴ سوره نوح
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: سوره نوح،
حرف جر،
آمرزش،
گناه.
پرسش: حرف جر «مِنْ» در آیه «یغفر لکم من ذنوبکم...» چه نقشی دارد؟ آیا مراد از
آیه، آمرزش تمام گناهان است و یا بخشی از گناهان؟
پاسخ اجمالی: در مورد نقش کلمه «من» در این آیه دو نظر وجود دارد:
۱. «مِن» در این جمله زائده بوده و برای تاکید است.
۲. من تبعیضیه است و فقط شامل بعضی از گناهان می‌شود.
برخی از مفسران معتقدند منظور از بخشیدن بعضی از گناهان، فقط
حق الله است که قبل از ایمان بوده، اما گروهی معتقدند شامل تمام گناهانی می‌شود که قبل از ایمان مرتکب شده است، اعم از این‌که حق الله باشد و یا
حق الناس.
مفسران در مورد جایگاه کلمه «من» در آیه «یَغْفِرْ لَکُمْ مِنْ ذُنُوبِکُمْ...»،
اختلاف نظر دارند. برخی معتقدند «من» در این جمله زائده بوده و تنها برای تاکید است؛ زیرا ایمان به خدا باعث بخشودگی تمام گناهان گذشته می‌شود، نه بخشی از آنها.
اما بعضی گفته‌اند: کلمه «من» در این جمله به‌طوری که از سیاق استفاده می‌شود برای تبعیض است و معنای این‌که فرمود: «
خدا را پرستش کنید، و از او بترسید، و مرا اطاعت کنید تا بعضی از گناهانتان را بیامرزد»، می‌تواند این باشد که اگر چنین کنید، خدا نیز آن گناهانی که قبل از ایمان مرتکب شدید را می‌بخشد، اما آمرزش گناهانی که بعد از ایمان رخ خواهد داد، منظور آیه نیست؛ زیرا که معنا ندارد گناهانی که هنوز رخ نداده آمرزیده شود. همچنین معنا ندارد که از حالا وعده آمرزش آن‌را بدهد و بگوید گناهان آینده شما و یا هر گناهی که از شما محقق شود می‌آمرزد؛ زیرا چنین وعده‌ای مستلزم آن است که
تکالیف الهی ملغی شود؛ چون وقتی مجازات در مقابل مخالفت آن تکالیف لغو شد، خود تکالیف هم لغو می‌شود.
آنچه این نظر را تایید می‌کند ظاهر آیات زیر است:
۱. «یا قَوْمَنا اَجِیبُوا داعِیَ اللَّهِ وَ آمِنُوا بِهِ یَغْفِرْ لَکُمْ مِنْ ذُنُوبِکُمْ؛
ای قوم ما، دعوت‌کننده به سوی خدا را اجابت کنید، تا پاره‌ای از گناهانتان را بیامرزد.»
۲. «یَدْعُوکُمْ لِیَغْفِرَ لَکُمْ مِنْ ذُنُوبِکُمْ؛
او شما را دعوت می‌کند تا خدا پاره‌ای از گناهانتان را بیامرزد.»
۳. «قُلْ لِلَّذِینَ کَفَرُوا اِنْ یَنْتَهُوا یُغْفَرْ لَهُمْ ما قَدْ سَلَفَ؛
به کسانی که
کفر ورزیدند، بگو اگر دست بردارند خدا گناهان گذشته‌شان را می‌آمرزد.»
اما آیه‌ای که می‌فرماید: «ای کسانی که ایمان آورده‌اید، آیا شما را به تجارتی راهنمایی کنم که از عذاب دردناک را رهایی می‌بخشد، به خدا و رسولش ایمان بیاورید و در راه خداوند با اموال و جان‌هایتان
جهاد کنید. این برای شما از هر چیزی بهتر است اگر بدانید. اگر این‌کار را بکنید گناهانتان را می‌بخشد و شما را در باغ‌هایی از
بهشت داخل می‌کند».
که ظاهرش آمرزش همه گناهان است، منافاتی با آیات مذکور ندارد؛ زیرا در این آیه
مغفرت را مترتب بر استمرار ایمان و
عمل صالح، و ادامه آن تا آخر عمر کرده است؛ لذا این آیه هم شامل گناهانی که هنوز واقع نشده نمی‌شود، و چنین وعده‌ای نداده که ایمان امروز گناهان آینده و یا به‌طور کلی گناهان را می‌آمرزد، بلکه وسعت آمرزش درست به مقدار وسعت ایمان و عمل صالح است، و حاصلش این است که ایمان تا آخر عمر، گناهان تا آخر عمر را می‌آمرزد.
برخی از مفسران در نگاهی دیگر می‌گویند؛ منظور از بخشیدن بعضی از گناهان، فقط حق الله است که قبل از ایمان بوده، اما گروهی معتقدند شامل تمام گناهانی می‌شود که قبل از ایمان مرتکب شده است، اعم از این‌که حق الله باشد و یا حق الناس؛ چرا که بر اساس قاعده معروف «الاسلام یجبّ ما قبله؛ اسلام پیش از خود را می‌پوشاند و از بین می‌برد.»
البته بعضی از مفسران به عمومیت آیه «یَغْفِرْ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ وَ یُدْخِلْکُمْ جَنَّات...»
اعتماد نموده، و متمایل به این نظریه شده‌اند که آمرزش گناهان به وسیله ایمان در بین امت‌ها فرق دارد. به حکم این آیه در
امت اسلام باعث آمرزش همه گناهان است، و در سایر امت‌ها باعث آمرزش بعضی از گناهان می‌شود. چنان‌که این ظاهر قول
نوح (علیه‌السّلام) به امتش می‌باشد: «یَغْفِرْ لَکُمْ مِنْ ذُنُوبِکُمْ».
و قول رسولان در آیه: «یَدْعُوکُمْ لِیَغْفِرَ لَکُمْ مِنْ ذُنُوبِکُمْ؛
خداوند شما را دعوت می‌کند تا بعضی از گناهانتان را بیامرزد.»
گفتنی است که آیه ۳۱
سوره احقاف، اگر چه در مورد
پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است، اما نقل قول از
اجنه بوده؛ لذا با توجه به این‌که سخن خداوند نیست و با توجه به این‌که جنیان سابقه‌ای از
دین موسی در ذهنشان بوده چنین گفتند؛ لذا این بدان معنا نیست که امت پیامبر تنها بخشی از گناهانشان بخشیده می‌شود.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «نقش کلمه من در آیه ۴ سوره نوح»، تاریخ بازیابی۱۴۰۰/۱/۷.
