ملاک‌های مختلف برای وقف و ابتدا در قرائت قرآن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: سلام،
وقف،
سوره قدر،
قرائت قرآن،
علوم قرآنی.
پرسش: معیارهای وقف در قرائت قرآن چیست و وقف بر کلمه «سلام» در
آیه ۵ سوره قدر چیست؟
پاسخ اجمالی: مکان‌های وقف در قرائت قرآن کریم عبارتند از: اتمام نفس، وقف در انتهای آیات، مفهوم بودن کلام و اتمام لفظ و معنا.
طبق ملاک آخر (اتمام لفظ و معنا)، وقف کردن در جایی که هنوز جمله کامل نشده و معنای آن واضح نشده از موارد
وقف قبیح به شمار می‌رود که یکی از مصادیق آن،
وقف بر مبتدا است. در آیه ۵ سوره قدر، کلمه «سلام» نقش
مبتدا دارد و طبق این قواعد، وقف کردن بر آن قبیح است.
دانشمندان علوم قرآنی، مبانی و ملاک‌های مختلفی برای وقف و ابتدا در قرائت قرآن ارائه کرده‌اند. مهم‌ترین این ملاک‌ها عبارت‌اند از:
• اتمام نَفَس: طبق این نظریه، در هر جایی از جمله که نَفَس قاری به اتمام رسید، او می‌تواند بدون هیچ مشکلی در آن موضع وقف کند و پس از نفس‌گیری، آن‌را ادامه دهد.
• وقف بر انتهای آیات: یکی از مهم‌ترین مبانی، وقف بر انتهای آیه و شروع از ابتدای آیه بعد است.
• مفهوم بودن کلام: این معیار از صدر اسلام مورد توجه
قاریان قرآن بوده است. طبق این مبنا، قاری قرآن در جایی باید وقف کند که هم عبارت قبل از وقف دارای معنای صحیح و کاملی باشد و هم عبارت پس از وقف دارای معنای قابل فهمی باشد؛ هرچند که بین این دو جمله ارتباط لفظی برقرار باشد.
• اتمام لفظ و معنا: این معیار که توسط علمای
علم نحو و زبان‌شناسان پایه‌ریزی شده، بر مبنای ارتباط لفظی و معنوی عبارات قرآن، تدوین شده است. طبق این ملاک، اقسام مختلفی از انواع وقف و ابتدا تعیین و مشخص شده است و برای هر کدام احکام خاص به خود ارائه گردیده
و برای هر کدام از آنها، علاماتی تعیین کرده‌اند.
یکی از این انواع،
وقف قبیح نام دارد. وقف کردن در جایی که هنوز جمله کامل نشده و معنای آن واضح نشده است، از موارد وقف قبیح به شمار می‌رود که یکی از مصادیق آن، وقف بر مبتدا است.
به عنوان نمونه در آیه ۵ سوره قدر، کلمه «سلام» نقش مبتدا دارد و طبق این قواعد، وقف کردن بر آن قبیح است.
از جهتی دیگر؛ وقف‌هایی به
پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و
جبرئیل (علیه‌السلام) نسبت داده شده است که از آن به «
وقف سنت» یا «
وقف نبی» یاد می‌شود. یکی از موارد وقف سنت، وقف بر آیه «...من کل امر»
است.
البته در برخی از کتاب‌ها، وقف بر «سلام» به عنوان «وقف نبی» یاد شده است.
در یکی از قرائت‌ها، واژه «امر» به صورت «امرئ» خوانده شده است که در این حالت، بر کلمه «سلام» وقف می‌شود.
گفتنی است؛ برای صحت قرائت
نماز، رعایت این قواعد وقف و ابتدا ضرورت ندارد و عدم رعایت آن، خللی در صحت نماز ایجاد نمی‌کند.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «ملاک‌های مختلف برای وقف و ابتدا در قرائت قرآن»، تاریخ بازیابی۱۴۰۰/۷/۷.
