معنی کثیر در آیه ۱۸ سوره حج
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: سوره حج،
خدا،
سجده،
قرآن کریم،
کفر،
تسبیح.
پرسش: در
آیه ۱۸ سوره حج اعلام شده است که بسیاری از مردم، خدا را سجده می‌کنند. چگونه قرآن کریم، مردمی که بیشترشان کافرند را این‌گونه توصیف می‌کند؟!
پاسخ اجمالی: «کثیر» در این‌جا به معنای «اکثر» یعنی بیشتر نیست، بلکه به معنای بسیار است و می‌دانیم که بسیاری از مردم سجده‌گزارند، هرچند درصد بیشتری از آنها این‌گونه نیستند؛ لذا این فراز از آیه با فراز بعدی «وَ کَثِیرٌ حَقَّ عَلَیْهِ الْعَذابُ» و نیز دیگر آیات منافات ندارد.
بر اساس آنچه در آیات مختلف قرآن آمده، تمامی آنچه را که در آسمان‌ها و زمین هستند خداوند را سجده می‌کنند و در حال تسبیح خالق هستی می‌باشند. قرآن کریم در آیه ۱۸ سوره حج پس از آن‌که به این حقیقت اشاره کرده، در مورد انسان‌ها اما می‌فرماید بسیاری از آنها خدای را سجده می‌کنند و بسیاری هم بر اثر ناسپاسی فرمان عذاب درباره آنان حتمی است: «اَ لَمْ تَرَ اَنَّ اللَّهَ یَسْجُدُ لَهُ مَنْ فِی السَّماواتِ وَ مَنْ فِی الْاَرْضِ وَ الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ وَ النُّجُومُ وَ الْجِبالُ وَ الشَّجَرُ وَ الدَّوَابُّ وَ کَثیرٌ مِنَ النَّاسِ وَ کَثیرٌ حَقَّ عَلَیْهِ الْعَذاب...».
مراد از «کثرت» در این‌جا به معنای ظاهری آن نیست، و گرنه با «وَ کَثِیرٌ حَقَّ عَلَیْهِ الْعَذابُ» همخوان نخواهد بود، بلکه منظور گروهی از مردم است که اهل ایمانند، نیز خدای تعالی را سجده می‌کنند.
بعضی هم گفته‌اند؛ مراد از کثرت در جمله اولی کثرت است فی حد ذاته، نه نسبت به جمیع مردمان؛ لذا منافاتی با آن آیه که می‌فرماید «وَ قَلِیلٌ مِنْ عِبادِیَ الشَّکُورُ»
ندارد. اما کثرت دوم اعم است از فی حد ذاته و نسبت به غیر خود از افراد مؤمنان.
به عبارتی این آیه در صدد آن است که بگوید آدمیان سجده‌گزار نیز اندک نیستند.
بنابر‌این «کثیر» در این‌جا به معنای
اسم تفضیل «اکثر» یعنی بیشتر نیست، بلکه به معنای بسیار است و می‌دانیم که بسیاری از مردم سجده‌گزارند، هرچند درصد بیشتری از آنها این‌گونه نیستند؛ لذا این فراز از آیه با فراز بعدی «وَ کَثِیرٌ حَقَّ عَلَیْهِ الْعَذابُ» و نیز دیگر آیات منافات ندارد؛ بنابر‌این جای این سؤال نیست که چگونه بیشتر مردم خدای متعال را سجده می‌کنند و شکرگزارند، و در عین حال بیشترشان اهل عذاب هستند؟!
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «معنی کثیر در آیه ۱۸ سوره حج» تاریخ بازیابی۱۳۹۹/۱۲/۱۷.
