مصادیق ابکم و عدالت در آیه ۷۶ سوره نحل
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: امام علی (علیه‌السّلام)،
ائمه،
عمار بن یاسر،
ابوجهل،
حمزة بن عبد‌المطلب،
عثمان بن مظعون،
هاشم بن عمر قرشی،
سوره نحل،
ابی بن خلف.
پرسش: در آیه ۷۶ سوره نحل فردی که به عدالت فرمان می‌دهد، امام علی (علیه‌السّلام) است؟ و آن مرد دوم که آیه به آن اشاره دارد چه کسی است؟
پاسخ: بعضی از مفسران، کافرانی مانند ابی بن خلف، هاشم بن عمر بن حارث قرشی، ابوجهل و مانند آنها را از مصادیق برجسته آیه «اَبْکمُ لا یقْدِرُ عَلی شَی‌ءٍ...» اعلام کرده‌اند. برخی منابع نیز امام علی (علیه‌السّلام) را برجسته‌ترین مصداق «مَنْ یاْمُرُ بِالْعَدْلِ» و آمران به عدالت دانسته‌اند و برخی نیز نام دیگر ائمه (علیه‌السّلام) را نیز به مصادیق بارز
آیه افزوده‌اند.
خداوند در
قرآن، برخی از انسان‌ها را به لال مادرزاد
تشبیه کرد، آن هم نه هر لال مادرزاد، بلکه آنکه توانایی انجام هیچ کاری را ندارد:
«وَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً رَجُلَینِ اَحَدُهُما اَبْکمُ لا یقْدِرُ عَلی شَی‌ءٍ وَ هُوَ کلٌّ عَلی مَوْلاهُ اَینَما یوَجِّهْهُ لا یاْتِ بِخَیرٍ...؛
خداوند برای شما دو نفر را که یکی از آن دو گنگ (لال) مادرزاد است و قادر بر هیچ کاری نیست و سربار صاحب خود بوده مثال می‌زند که او را به سراغ هر کاری بفرستد نتیجه خوبی به دست نمی‌آورد.»
سپس در ادامه، چنین فردی را با انسان عادلی که در مسیر راست گام برمی‌دارد مقایسه می‌کند:
«...هَلْ یسْتَوِی هُوَ وَ مَنْ یاْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ هُوَ عَلی صِراطٍ مُسْتَقِیم؛ آیا چنین انسانی با کسی که امر به
عدل و داد می‌کند و بر راه راست قرار دارد، مساوی است؟!»
«صراط مستقیم» راه روشنی است که رهرو خود را بدون این‌که دچار گمراهی و انحراف سازد، به سوی هدفش هدایت می‌کند و انسانی که در مسیر زندگی‌اش بر صراط مستقیم باشد، در اعمالش بر طبق
فطرت انسانی حرکت می‌کند بدون این‌که یک عملش با عمل دیگرش در تضاد باشد و یا از چیزی که خود، آن‌را حق می‌داند تخلف کند.
در مورد مصادیق این دو گروه نظراتی بیان شده است:
• بعضی از مفسران، کافرانی مانند ابی بن خلف، هاشم بن عمر بن حارث قرشی،
ابوجهل
و مانند آنها را از مصادیق برجسته آیه «اَبْکمُ لا یقْدِرُ عَلی شَی‌ءٍ...» اعلام کرده‌اند.
• برخی منابع نیز امام علی (علیه‌السّلام) را برجسته‌ترین مصداق «مَنْ یاْمُرُ بِالْعَدْلِ» و آمران به عدالت دانسته،
و برخی نیز نام دیگر ائمه (علیهم‌السّلام) را نیز به مصادیق بارز آیه افزوده‌اند،
همچنین مؤمنان والا مقام دیگری مانند حمزة بن عبد المطلب، عثمان بن مظعون
عمار بن یاسر
و... نیز از مصادیق این فراز از آیه به شمار آمده‌اند.
البته روشن است که همه این نام‌ها و مصادیق، تنها بیان مصداق‌های واضح و مهم بوده و هرگز دلیل بر انحصار نمی‌نماید.
گفتنی است که این آیه را نمی‌توان توهین به افرادی دانست که به صورت مادرزادی لال به دنیا آمده‌اند؛ زیرا آنان نه تنها هیچ گناه و خطایی را انجام ندادند، بلکه در صورت صبر و تحمل این مشکل ناخواسته، در
آخرت پاداشی بیش از دیگران خواهند داشت. روی سرزنش و نکوهش متوجه افرادی است که به صورت خودخواسته، از توانایی‌های خود استفاده نکرده و در راه عدالت و حقیقت گام برنمی‌دارند.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «مصادیق ابکم و عدالت در آیه ۷۶ سوره نحل»، تاریخ بازیابی۱۴۰۱/۳/۲۲.
