متکبّر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: متکبر،
تکبر .
پرسش: در سوره ۵۹ خداوند خود را با صفت متکبر معرفی می کند! آیا خدا واقعاً متکبر است؟ معنای تکبر خدا چیست؟
پاسخ:
«کبر» نزد عالمان
اخلاق ، عبارت است از:حالتی که انسان خود را بالاتر از دیگری ببیند و بر این باور باشد که از دیگران برتر است. این خصیصه از بزرگ‌ترین
صفات رذیله در انسان است.
«متکبر» از ماده «تکبر» به دو معناست:
یکی از آن معانی
ممدوح و پسندیده است که در مورد خداوند به کار می رود، و آن دارا بودن بزرگی و صفات پسندیده فراوان است.
و دیگری نکوهیده و
مذموم است که در مورد غیر خدا به کار می‌رود، و آن حالتی که
انسان خود را بالاتر و برتر از دیگری ببیند و بر این باور باشد که از دیگران برتر است. و صفاتی را که ندارند به خود نسبت دهند. اولی پسندیده است و دومی در وصف
عموم مردم است.
طبق تعریف ارائه شده از
کبر و تکبر؛ تکبر صفتی از صفات خداست؛ چون عظمت و کبریایی مختص
ذات خداوند است، و هر بنده‌ای که
تکبر کند، در صفتی از صفات خدا با او به مقابله و منازعه برخاسته است. بنابر این، از آنجا که
عظمت و بزرگی تنها شایسته مقام خداست، این واژه به معنای ممدوحش تنها در باره او به کار می‌رود، و هرگاه در غیر مورد او به کار رود به معنای مذموم است.
در حدیثی از
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ نقل شده است:«کبریا و بزرگی ردای خداوند است و هرکس بر سر این ردا با او ستیزه و کشمکش کند، وی را در
آتش سرنگون سازد».
مفسران قرآن کریم عموماً صفت
تکبر در خدا را به عظمت و کبریایی معنا کرده‌اند؛ زیرا‌که کبریایی و عظمت و جلال مخصوص ذات بی‌زوال خداوند است و بزرگ‌تر و بالاتر از آن است که بتواند کسی در مقابل او اظهار بزرگی و منیت نماید.
خداوند از آن جهت متکبر است که در نهایت کبریا،
عظمت و بزرگی است، و هر پدیده‌ای نسبت به ساحت او اظهار
ذلت و
خواری می‌نماید.
خلاصه این که متکبر بودن خداوند به معنای عظمت و بزرگی است؛ خداوند متکبر است؛ یعنی بلند‌مرتبه است؛ اما در
انسان وقتی گفته می‌شود فلان شخص متکبر است؛ یعنی خود را برتر و بالاتر از دیگران می‌بیند و این از
صفات شیطانی و
رذیله اخلاقی است؛ چراکه در
تعالیم دینی آمده است، انسان
مؤمن باید در برابر
مؤمنان و همنوعان خود
متواضع باشد، نه متکبر.
پایگاه اسلام کوئیست.
