قتیل العبرات
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: قتیل العبرات.
پرسش: «قتیل العبرات» به چه معناست؟
پاسخ:
کلمه «العبرة» از ماده «ع ب ر» در
زبان عربی به معنای
اشک است.
یکی از حالات جمع این کلمه «العبرات» است که مورد بحث ما نیز می‌باشد.
گفتار معروفی وجود دارد که
امام حسین ـ علیه‌السلام ـ را به‌عنوان «کشته شده اشک‌ها» یاد می‌کند. برای تبیین و فهم این کلام، روایاتی که این تعبیر در آن نقل شده، بیان می‌شود.
آن صفتی که از امام حسین( ـ علیه‌السلام ـ نقل شده و ایشان به خود استناد داده‌اند، کلمه اشک به‌صورت مفرد است که در جملاتی متفاوت نقل شده، از جمله:
«أَنَا قَتِیلُ الْعَبْرَةِ لَا یَذْکُرُنِی مُؤْمِنٌ إِلَّا بَکَی»؛ «من کشته شده اشک هستم؛ هیچ مؤمنی مرا یاد نمی‌کند، مگر اینکه در مصیبتم اشک می‌ریزد».
«أَنَا قَتِیلُ الْعَبْرَةِ لَا یَذْکُرُنِی مُؤْمِنٌ إلا استعبر»،
کلمه استعبر به معنای جاری شدن اشک است.
بنابراین معنای روایت چنین است: «من کشته شده اشک هستم، مؤمنی مرا
یاد نمی‌کند، مگر اینکه اشک بر چشمانش جاری می‌شود».
اما به کارگیری «العبرة» به‌صورت جمع، یعنی «أنا قتیل العبرات» در متون حدیثی از امام حسین ـ علیه‌السلام ـ یافت نشد؛ بلکه امامان ـ علیهم‌السلام ـ به ایشان لقب «قتیل العبرات» را داده‌اند. به‌عنوان نمونه:
در
زیارت اربعین از
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ نقل شده است: «السَّلَامُ عَلَی الْحُسَیْنِ الْمَظْلُومِ الشَّهِیدِ السَّلَامُ عَلَی... وَ قَتِیلِ الْعَبَرَاتِ...».
همچنین در روایت دیگری به‌صورت مفرد نیز به ایشان خطاب شده است؛ امیرالمؤمنین علی( ـ علیه‌السلام ـ خطاب به امام حسین( ـ علیه‌السلام ـ فرموده‌اند: «یا عبرة کل مؤمن»؛
ای اشک هر مؤمن.
اما در باب معنای «کشته شده اشک‌ها»،
احادیث فوق می‌توانند معنای این تعبیر را به‌وضوح بیان دارند، به اینکه امام کشته شده‌ای است که
مؤمن یا هر شخص آزاده‌ای این مصیبت را بشنود، محزون و گریان شود و اشک‌هایش جاری گردد. عالمان نیز چنین معنایی را برای این تعبیر آورده‌اند؛ مانند:
طریحی می‌گوید: «معنای أنا قتیل العبره این است که این
مصیبت وقتی بر کسی ذکر شود، آن شخص حالت
حزن و اندوه را به خود می‌گیرد و اشک می‌ریزد».
علامه مجلسی می‌گوید: «قتیل العبرات؛ یعنی کشته‌ای که اشک‌ها برای آن جاری می‌شود».
البته این معنایی است که از ظاهر متن و به حسب برخی از روایات به دست می‌آید؛ اما هیچ‌گونه حصری بر این معنا نیست و می‌توان معانی و تحلیل‌های دیگری نیز عرضه داشت که بسیار آموزنده و نشانگر شخصیت
امام حسین علیه‌السلام، قیام او و آنچه ایشان خواهان آن بوده است، باشد. به همین جهت، به بسیاری از معانی که بین
علما و عموم مردم است نیز، می‌توان استناد کرد و تا زمانی‌که آن معنا با این کلمات سازگار باشند و منافات با عقاید دیگر نداشته باشند، قابل پذیرش هستند.
پایگاه اسلام کوئست.
