• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

فرق میان تلاوت و قرائت و ترتیل قرآن

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: قرائت، تلاوت، خواندن، ترتیل، اتباع.

پرسش: «تلاوت»، «قرائت» و «ترتیل» چه تفاوتی با هم دارند؟

پاسخ اجمالی: علمای لغت‌شناسی و تفسیر می‌گویند: تلاوت یعنی «در پی آمدن» و چون در خواندن قرآن، آیات در پی یکدیگر می‌آیند، به آن «تِلاوة القرآن» گفته شده است. فرق معنایی تلاوت و قرائت این است که معنای تلاوت اخصّ از قرائت است؛ یعنی هر تلاوتی قرائت هست امّا هر قرائتی تلاوت نیست.
منظور از ترتیل نیز این است که قرآن با آرامش و طمانینه و به صورت منظم و مرتب و بدون عجله و شتاب خوانده شود؛ در تفاوت قرائت و تلاوت با ترتیل می‌توان گفت؛ «قرائت» و «تلاوت» در جریان ترتیل مطرح است و جزئی از آن به حساب می‌آیند که عمدتاً به بخشی از «ترتیل در لفظ» نظر دارد و «ترتیل در معنا» را شامل نمی‌شود.



«تِلاوت»، از ریشه «تلو»، به معنای خواندن است. به نوشته برخی از علمای لغت، این ریشه یک معنا بیش ندارد و آن «اتّباع»؛ یعنی «در پی آمدن» است و چون در خواندن قرآن، آیات در پی یکدیگر می‌آیند، به آن «تِلاوة القرآن» گفته شده است.
مفسران قرآن نیز تلاوت را به معنای خواندن و برگرفته از معنای اصلی آن (اتّباع؛ در پی آمدن) دانسته‌اند.


فرق معنایی تلاوت و قرائت این است که معنای تلاوت اخصّ از قرائت است؛ یعنی هر تلاوتی قرائت هست امّا هر قرائتی تلاوت نیست و چون در مورد قرائت قرآن به‌کار رود متضمّن این نکته لطیف هست که قاری باید از تعلیمات قرآن پیروی کند.
ناگفته نماند که تلاوت و قرائت در خواندن دیگر کتاب‌های آسمانی نیز کاربرد داشته و در فرازهایی از قرآن نیز بدان اشاره شده است.


ترتیل از «رَتَل»، به معنای منظم و استوار کردن آمده‌ است. با توجه به معنای لغوی این کلمه، منظور این است که قرآن با آرامش و طمانینه و به صورت منظم و مرتب و بدون عجله و شتاب خوانده شود که در چنین حالتی هم در خواننده اثر خود را می‌گذارد و هم شنونده را تحت تاثیر جاذبه خود قرار می‌دهد. ترتیل هنر درست و شمرده و شیوا خواندن قرآن است.
در تفسیر ترتیل، روایاتی از معصومین (علیه‌السّلام) رسیده است که در هرکدام به یکی از ابعاد وسیع آن اشاره شده است؛ مانند مکث در آیات، با صدای خوب خواندن، به‌طور روشن بیان کردن، خوب ادا کردن حروف و آشنایی با وقف‌های آن، و چنان خواندن که دل‌های سنگین را بیدار کند.


در تفاوت قرائت و تلاوت با ترتیل می‌توان گفت؛ «قرائت» و «تلاوت» در جریان ترتیل مطرح است و جزئی از آن به حساب می‌آیند که عمدتاً به بخشی از «ترتیل در لفظ» نظر دارد و «ترتیل در معنا» را شامل نمی‌شود.
[۱۲] ر.ک: نقی‌پور‌فر، ولی‌الله، پژوهشی پیرامون تدبر در قرآن، ص۳۷۸ - ۳۹۴، تهران، اسوه‌، چاپ چهارم‌، ۱۳۸۱ش.



۱. ازهری، محمد بن احمد، تهذیب اللغة، ج۱۴، ص۲۲۵، بیروت، دار احیاء التراث العربی‌، چاپ اول‌، ۱۴۲۱ق.    
۲. صاحب، اسماعیل بن عباد، المحیط فی اللغة، ج۹، ص۴۶۰، بیروت، عالم الکتب‌، چاپ اول‌، ۱۴۱۴ق.    
۳. ابن فارس، احمد‌، معجم مقاییس اللغه‌، ج۱، ص۳۵۱، قم، مکتب الاعلام الاسلامی‌، چاپ اول‌، ۱۴۰۴ق.    
۴. طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، ج‌۱، ص۱۹۹، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.    
۵. طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، ج‌۱، ص۴۴۲، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.    
۶. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج‌۱، ص۲۱۵، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.    
۷. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن‌، ص۱۶۷، بیروت، دار القلم‌، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.    
۸. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن‌، ص۳۴۱.    
۹. ر.ک:ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج۱۱، ص۲۶۵، بیروت، دار صادر، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق.    
۱۰. ر.ک:سایت ویکی‌پرسش، مقاله «ترتیل».    
۱۱. ر.ک:کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج‌۲، ص۶۱۴ - ۶۱۶، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.    
۱۲. ر.ک: نقی‌پور‌فر، ولی‌الله، پژوهشی پیرامون تدبر در قرآن، ص۳۷۸ - ۳۹۴، تهران، اسوه‌، چاپ چهارم‌، ۱۳۸۱ش.



پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «فرق میان تلاوت و قرائت و ترتیل قرآن» تاریخ بازیابی۱۳۹۹/۱۲/۲۱.    


رده‌های این صفحه : ترتیل | تلاوت | قرآن | قرائت | مباحث حدیثی




جعبه ابزار