• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

فرازی از خطبه امام سجاد

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


کلیدواژه: امام سجاد علیه‌السلام، امام علی علیه‌السلام، خطبه، شمشیر، جهاد، بیعت، قبله.
پرسش: منظور از «من پسر کسی هستم که با دو شمشیر و با دو نیزه در رکاب پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ جنگید» در خطبۀ امام سجاد ـ علیه‌السلام ـ چیست؟
پاسخ:


امام سجاد ـ علیه‌السلام ـ در مجلس یزید، پس از بیان ویژگی‌ها و فضایل رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ از وحی، معراج و... به ذکر فضایل جدش امام علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام، می‌پردازد که در بخشی از آن می‌فرماید: «... من فرزند آن کسی هستم که در خدمت پیامبر با دو شمشیر جهاد کرد و با دو نیزه ضربه زد، دو هجرت به‌جای آورد و دو بیعت را انجام داد، به‌سوی دو قبله نماز گزارد و در بدر و حنین، نبرد کرد و چشم به‌هم زدنی به خدا کفر نورزید...».
[۱] مرعشی تستری، قاضی نور الله، إحقاق الحق و إزهاق الباطل، ج ۱۲، ص ۱۲۶، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، قم، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.
[۲] علامه مجلسی، بحارالانوار، ج ۴۵، ص ۱۳۸، دارالکتب الاسلامیة، تهران، چاپ دوم، ۱۳۶۳ش.‌    
[۳] البته در برخی از منابع حدیثی و تاریخی که خطبۀ امام سجاد ـ علیه‌السلام ـ را نقل کرده‌اند، این قسمت از سخن آن حضرت را نیاورده‌اند؛ مانند: ابن شهر آشوب مازندرانی،‌ المناقب، ج ۴ ؟؟؟، ص ۱۶۸، مؤسسه انتشارات علامه، قم، ۱۳۷۹ق.


منظور آن حضرت، امام علی ـ علیه‌السلام ـ است که دو شمشیر داشت و با آنها نبرد می کرد؛ همان‌طور که حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ در یکی از سخنان خود می‌فرماید: «من بهترین اوصیاء و وصی سالار پیامبرانم. من امام مسلمانان، پیشوای‌ پرهیزکاران، مولای مؤمنان و همسر سرور زنان همه جهانیانم. من در دست راست خویش انگشتر می‌کنم و پیشانی بر خاک ساینده‌ام و من کسی هستم که دو هجرت و دو بیعت کرده‌ام. سالار جنگ‌های بدر و حنین و ضربه زننده با دو شمشیر هستم...».
[۴] شیخ صدوق، الأمالی، ص ۲۵، کتابچی، تهران، چاپ ششم، ۱۳۷۶ش.
[۵] فتال نیشابوری، محمد بن احمد، روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، ج ۱، ص ۱۱۱، انتشارات رضی، قم، چاپ اول، ۱۳۷۵ش.    


۲.۱ - ۳. مراد از ضربه‌زننده با دو شمشیر

می‌توان در معنای «ضربه‌زننده با دو شمشیر»
[۶] . «انا الضارب بالسیفین».
چنین احتمال داد که امام علی ـ علیه‌السلام ـ در همۀ جنگ‌ها با دو شمشیر نمی‌جنگید؛ بلکه در برخی جنگ‌ها با دو تا و در برخی از جنگ‌ها شمشیر خود را تعویض می‌کرد.
[۷] علامه مجلسی، بحارالانوار، ج ۳۹، ص ۳۴۱ و ۳۴۲، دارالکتب الاسلامیة، تهران، چاپ دوم، ۱۳۶۳ش.‌    


۲.۲ - ۴. نام دو شمشیر یاد شده

در منابع اسلامی، نام این دو شمشیر «ذوالفقار» و «مِخذَم»
[۸] فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، ج ۶، ص ۹۶، انتشارات هجرت، قم، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق؛ برخی از منابع اسلامی «مِجذم» نیز ثبت کرده‌اند که هر دو واژۀ «مخذم» و »مجذم» به‌معنای وسیله‌ای‌اند که به‌سرعت قطع‌کننده هستند؛ پس از این جهت فرقی میانشان نیست.    
[۹] فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، ج ۴، ص ۲۴۶، انتشارات هجرت، قم، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق.    
[۱۰] ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج ۱۲، ص ۸۶ و ۸۷ و ۱۶۸، دار صادر، بیروت، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق.    
[۱۱] ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج ۱۲، ص ۸۶ و ۸۷، دار صادر، بیروت، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق؛ برخی از منابع اسلامی «مِجذم» نیز ثبت کرده‌اند که هر دو واژۀ «مخذم» و »مجذم» به‌معنای وسیله‌ای‌اند که به‌سرعت قطع‌کننده هستند؛ پس از این جهت فرقی میانشان نیست.    
نقل شده است.
[۱۲] تاب الأصنام (تنکیس الأصنام)، ابن کلبی، ابوالمنذر هشام بن محمد، تحقیق: زکی باشا، احمد، ص ۱۵، القاهرة، افست تهران (همراه با ترجمه)، نشر نو، چاپ دوم، ۱۳۶۴ش
[۱۳] صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد صلی الله علیهم، ص ۱۸۶، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، قم، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق.
[۱۴] حموی، شهاب‌الدین ابوعبدالله، معجم البلدان، ج ۵، ص ۲۰۵، بیروت، دار صادر، چاپ دوم، ۱۹۹۵م.    
[۱۵] علامه مجلسی، بحارالانوار، ج ۲۶، ص ۲۱۱، دارالکتب الاسلامیة، تهران، چاپ دوم، ۱۳۶۳ش.‌    


۲.۳ - ۵. سخنان قنبر، غلام امام علی

گفتنی است شبیه این جملات از افرادی همچون قنبر، غلام امام علی ـ علیه‌السلام ـ نیز نقل شده است، آن‌جا که از قنبر پرسیدند غلام کیستی؟ گفت: مولای من، آن کسی است که با دو شمشیر جنگ کرد و با دو نیزه دشمن را می‌زد؛ و به دو قبله نماز خواند، و دو بار با رسول خدا بیعت کرد، و دو بار هجرت کرد...».
[۱۶] شیخ مفید، الإختصاص، محقق و مصحح:غفاری، علی‌اکبر، محرمی زرندی، محمود، ص ۷۳، الموتمر العالمی لالفیة الشیخ المفید، قم، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.    


۱. ↑ مرعشی تستری، قاضی نور الله، إحقاق الحق و إزهاق الباطل، ج ۱۲، ص ۱۲۶، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، قم، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.
۲. ↑ علامه مجلسی، بحارالانوار، ج ۴۵، ص ۱۳۸، دارالکتب الاسلامیة، تهران، چاپ دوم، ۱۳۶۳ش.‌    
۳. ↑ البته در برخی از منابع حدیثی و تاریخی که خطبۀ امام سجاد ـ علیه‌السلام ـ را نقل کرده‌اند، این قسمت از سخن آن حضرت را نیاورده‌اند؛ مانند: ابن شهر آشوب مازندرانی،‌ المناقب، ج ۴ ؟؟؟، ص ۱۶۸، مؤسسه انتشارات علامه، قم، ۱۳۷۹ق.
۴. ↑ شیخ صدوق، الأمالی، ص ۲۵، کتابچی، تهران، چاپ ششم، ۱۳۷۶ش.
۵. ↑ فتال نیشابوری، محمد بن احمد، روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، ج ۱، ص ۱۱۱، انتشارات رضی، قم، چاپ اول، ۱۳۷۵ش.    
۶. ↑ . «انا الضارب بالسیفین».
۷. ↑ علامه مجلسی، بحارالانوار، ج ۳۹، ص ۳۴۱ و ۳۴۲، دارالکتب الاسلامیة، تهران، چاپ دوم، ۱۳۶۳ش.‌    
۸. ↑ فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، ج ۶، ص ۹۶، انتشارات هجرت، قم، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق؛ برخی از منابع اسلامی «مِجذم» نیز ثبت کرده‌اند که هر دو واژۀ «مخذم» و »مجذم» به‌معنای وسیله‌ای‌اند که به‌سرعت قطع‌کننده هستند؛ پس از این جهت فرقی میانشان نیست.    
۹. ↑ فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، ج ۴، ص ۲۴۶، انتشارات هجرت، قم، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق.    
۱۰. ↑ ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج ۱۲، ص ۸۶ و ۸۷ و ۱۶۸، دار صادر، بیروت، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق.    
۱۱. ↑ ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج ۱۲، ص ۸۶ و ۸۷، دار صادر، بیروت، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق؛ برخی از منابع اسلامی «مِجذم» نیز ثبت کرده‌اند که هر دو واژۀ «مخذم» و »مجذم» به‌معنای وسیله‌ای‌اند که به‌سرعت قطع‌کننده هستند؛ پس از این جهت فرقی میانشان نیست.    
۱۲. ↑ تاب الأصنام (تنکیس الأصنام)، ابن کلبی، ابوالمنذر هشام بن محمد، تحقیق: زکی باشا، احمد، ص ۱۵، القاهرة، افست تهران (همراه با ترجمه)، نشر نو، چاپ دوم، ۱۳۶۴ش
۱۳. ↑ صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد صلی الله علیهم، ص ۱۸۶، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، قم، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق.
۱۴. ↑ حموی، شهاب‌الدین ابوعبدالله، معجم البلدان، ج ۵، ص ۲۰۵، بیروت، دار صادر، چاپ دوم، ۱۹۹۵م.    
۱۵. ↑ علامه مجلسی، بحارالانوار، ج ۲۶، ص ۲۱۱، دارالکتب الاسلامیة، تهران، چاپ دوم، ۱۳۶۳ش.‌    
۱۶. ↑ شیخ مفید، الإختصاص، محقق و مصحح:غفاری، علی‌اکبر، محرمی زرندی، محمود، ص ۷۳، الموتمر العالمی لالفیة الشیخ المفید، قم، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.    


پایگاه اسلام کوئست.    


رده‌های این صفحه : تاریخ زندگانی امام علی | تاریخ معصومان | فضائل امام علی | فضائل اهل بیت
جعبه ابزار