علت سلب نعمت از معصومین
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه:
نعمت ،
گناه ،
معصومپرسش: طبق آیه
قرآن و
روایات ، خداوند نعمتی را از بنده‌اش نمی‌گیرد مگر این که گناهی کرده که شایستگی از دست دادن آن نعمت را داشته باشد. پس اگر
امامان مریض می‌شدند، آیا گناهی کرده‌اند که شایستگی نعمت را از دست داده‌اند؟
پاسخ: موضوع مطرح شده در پرسش، ضمن بیان چند نکته روشن خواهد شد.
آن‌چه در
قرآن کریم دراین باره (پس گرفتن نعمت از سوی خداوند به سبب گناه بنده) وجود دارد، چنین است:
۱) «
خداوند ، هیچ نعمتی را که به گروهی داده، تغییر نمی‌دهد جز آن که آن‌ها خودشان را تغییر دهند.»
۲) مشابه این آیه در
سوره نحل ، آمده است:«خداوند (برای آنان که
کفران نعمت می‌کنند،) مثلی زده است:منطقه آبادی که
امن و آرام و مطمئن بود و همواره روزیش از هر جا می‌رسید امّا به نعمت‌های خدا ناسپاسی کردند و خداوند به خاطر اعمالی که انجام می‌دادند، لباس گرسنگی و
ترس را بر اندامشان پوشانید.» (سوره نحل، آیه ۱۱۲)
بی گمان آن‌چه در این آیه از
سوره انفال آمده، ناظر به نعمت‌های اجتماعی است؛ مانند امنیت،
عدالت ، فراوانی نعمت و...، نه نعمت‌های فردی؛ نظیر سلامت جسمی،
روحی و
روانی .
اما روایاتی دراین باره در منایع حدیثی وجود دارد؛ نظیر روایت مورد نظر که از
امام صادق علیه‌السلام در کتاب
کافی آمده است: «أَمَا إِنَّهُ لَیْسَ مِنْ عِرْقٍ یَضْرِبُ وَ لَا نَکْبَةٍ وَ لَا صُدَاعٍ وَ لَا مَرَضٍ إِلَّا بِذَنْب...؛
هیچ تب، حادثه، سر درد و بیماری‌ای پیش نمی‌آید، مگر به سبب گناه. »
آن‌چه در توجیه و
تفسیر این دست از روایات می‌توان گفت؛ این است که اگر چه
اولیای الهی از آن‌چه برای ما گناه است معصوم‌اند، اما با توجه به
شخصیت و جایگاه والایشان،
ترک اولی می‌تواند برای آن‌ها گناه محسوب شود و
استغفارشان نیز به همین دلیل است؛ از این رو، برخی از مشکلات و گرفتاری‌های اولیای خدا نیز ناشی از همین ترک بهترها است، چنان که در مورد
پیامبرانی ؛ مانند
حضرت یونس و
حضرت یوسف علیه‌السلام مشاهده شده است.
الف)آن جا که قرآن کریم در مورد حضرت یونس علیه‌السلام می‌فرماید: «و ذا النون (یونس) را (به یاد آور) در آن هنگام که خشمگین (از میان قوم خود) رفت و چنین می‌پنداشت که ما بر او تنگ نخواهیم گرفت (امّا موقعی که در کام نهنگ فرو رفت)، در آن ظلمت‌ها (ی متراکم) صدا زد:(خداوندا!) جز تو
معبودی نیست! منزّهی تو! من از
ستمکاران بودم! ما دعای او را به
اجابت رساندیم و از آن اندوه نجاتش بخشیدیم و این گونه
مؤمنان را نجات می‌دهیم.»
بدیهی است که افتادن یونس در شکم ماهی، به جهت عصبانی شدن از مردم
بت پرست و نافرمان و ترک آنان است. این برخورد گناهی نیست، بلکه ترک اولی است.
ب)یا حضرت یوسف علیه‌السلام آن جا که به سبب لحظه‌ای
غلفت به جای درخواست نجات از خدای تعالی، از عزیز مصر تقاضای آزادی کرد، زندانیش طولانی مدت شد: «و به آن یکی از آن دو نفر، که می‌دانست رهایی می‌یابد، گفت:«مرا نزد صاحبت (سلطان مصر) یادآوری کن!» ولی
شیطان یادآوری او را نزد صاحبش از خاطر وی برد و به دنبال آن، (یوسف) چند سال در زندان باقی ماند.»
از سویی این گونه امراض و مشکلات برای مؤمنان و اولیای الهی نعمت به حساب می‌آید؛ چرا که مایه امتحان آن‌ها است و مؤمنان هنگامی که از این دست مشکلات پیروز و سربلند بیرون آیند، بر مقام
معنوی آن‌ها افزوده و محبوب و
مقرب درگاه پروردگار خواهند شد.
حسین بن علوان در این زمینه از امام صادق علیه‌السلام نقل می‌کند: «امام در حضور سدیر فرمود: خداوند بنده‌ای را که دوست دارد، او را با
بلا و گرفتاری‌های سخت امتحان می‌کند، ای
سدیر من و شما هر صبح و شام در معرض این امتحانات هستیم.»
البته گفتنی است؛ روایت مطرح شده درباره سببیت گناه نسبت به بیماری‌ها و مشکلات مطلق نیست، بلکه جنبه حداکثری دارد؛ بدین معنا که بسیاری از مریضی‌ها و گرفتاری‌هایی را که انسان متحمل می‌شود، عکس العمل گناه او است. بنابراین، برخی از این بیماری‌های جسمی، روحی و روانی و...، الزاماً نمی‌تواند عکس العمل گناه باشد، تا در مورد معصومان و بندگان
صالح خدا، این شبهه پیش آید که آیا آنان گناهی مرتکب شده‌اند که نعمت سلامت از آنان گرفته شد؟!
آن‌چه در این باره می‌توان گفت این است که از آن جا که معصومان و بندگان برگزیده خدا نیز دارای بدن عنصری بوده و هستند، بدن آنان نیز در برابر ویروس بیماری واکنش نشان می‌داد؛ یعنی اگر ویروس سرما خوردگی به بدن آن‌ها وارد می‌شد، طبیعی است که آنان نیز دچار سرما خوردگی می‌شدند. اگر غذای
مسموم می‌خوردند، مسموم می‌شدند، چنانچه ضربه‌ای بر بدنشان وارد می‌شد، جای ضربه مجروح می‌شد و...؛ لذا در تمام موارد نمی‌توان حکم کلی جاری کرد که هر کس به بیماری مبتلا شد، به معنای آلوده شدن به گناه است، بلکه برخی از این مریضی‌ها واکنش طبیعی بدن در برابر عامل مریضی است. نیز در مورد معصومان همان گونه که بیان شد می‌تواند امتحان باشد برای رسیدن به
قرب الهی و یا ترک اولی باشد، نه گناه.
پایگاه اسلام کوئست
