علت استفاده از کلمه علی البحر در آیه 24 سوره الرحمن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: عرش خدا،
قرآن.
پرسش: در آیه‌ای گفته شده است که کشتی‌ها در دریا (فی البحر) حرکت می‌کنند و در
آیه دیگر بیان شده است، عرش خدا بر روی آب (علی الماء) است. آیا استفاده از دو حرف متفاوت «علی» و «فی»، تفاوتی در معنای آن ایجاد می‌کند؟
پاسخ اجمالی: هنگام استفاده از حروف در زبان‌های مختلف، باید توجه به قوانین ادبی همان زبان داشته باشیم و با زبان‌های دیگر مقایسه نکنیم.
در قرآن مجید، درباره حرکت کشتی‌ها در دریا، از عبارت «فی» استفاده شده مثل معادل آن در
زبان فارسی که کلمه «در» است؛ همچنین در یک صورت می‌توان از حرف «علی» استفاده کرد و آن زمانی است که به جای دریا، از واژه «آب» یا همان «ماء» استفاده شود.
استفاده از حروف در زبان‌های مختلف، تابع قوانین ادبی همان زبان است؛ لذا نباید انتظار داشت که همان حروفی که مثلاً در زبان فارسی به‌عنوان حرف واسطه و ربط میان کلمات استفاده می‌شود، معادل دقیق همان حرف نیز در
زبان عربی برای ارتباط میان کلمات به‌کار گرفته شود. به‌عنوان مثال؛ در فارسی می‌گوییم: «به او سلام کردم» که اگر بخواهیم در زبان عربی حرف معادل آن را بیاوریم باید بگوییم: «سلّمت به» ولی در عربی برای رساندن این مفهوم از حرف «علی» که معادل فارسی آن «بَر» است، استفاده شده و گفته می‌شود: «سلّمتُ علیه» که ترجمه فارسی‌اش می‌شود: «بر او سلام کردم»؛ همچنین در یک زبان نیز گاه یک معنا و محتوا با دو لفظ
مترادف بیان می‌شوند و تفاوت دو کلمه، تفاوتی در معنا ایجاد نمی‌کند.
با توجه به این مقدمه، باید گفت: در قرآن مجید، درباره حرکت و جابه‌جایی کشتی‌ها در دریا، از عبارت «فی الْبَحْرِ» «وَ لَهُ الْجَوارِ الْمُنْشَآتُ فِی الْبَحْرِ کَالْاَعْلام».
استفاده شده که اتفاقاً در زبان فارسی هم معادل همان حرف؛ یعنی «در» به‌کار گرفته می‌شود؛ از این‌رو، این آیه به این صورت ترجمه شده است: «و برای او است کشتی‌های ساخته شده که "در دریا" به حرکت درمی‌آیند و مانند کوهی هستند».
در یک صورت می‌توان از حرف «علی» استفاده کرده و آن زمانی است که به جای دریا، از واژه «آب» یا همان «ماء» استفاده کنیم. این نوع استعمال هم در زبان فارسی و هم عربی به‌کار گرفته می‌شود مانند: «کانَ عَرْشُهُ عَلَی الْماءِ».
شاید علت این تفاوت این باشد که دریا یک مکان است؛ از‌این‌رو از حرف جر «فی» برای اشیایی که در آن وجود دارند استفاده می‌شود؛ اعم از این‌که آن شیء در درون آن قرار داشته باشد یا در حاشیه آن. بر‌خلاف آب که مکان نیست، بلکه یک شیء است. به همین دلیل فقط برای اشیایی که واقعاً در درون آن قرار گرفته‌اند، از حرف «فی» استفاده می‌شود و برای اشیایی که در حاشیه آن قرار گرفته از «علی» استفاده می‌گردد.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «علت استفاده از کلمه علی البحر در آیه ۲۴ سوره الرحمن» تاریخ بازیابی۱۳۹۹/۱۰/۳.
