عدل خدا و عذاب فراگیر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: بیماری،
کرونا،
ثمود،
خداوند،
قوم لوط.
پرسش: اگر کرونا برای عذاب است، چرا همه‌گیر شده؟ یعنی همه ما آن‌قدر گناه‌کاریم که خداوند با ما مثل قوم لوط و ثمود برخورد می‌کند؟ بالاخره هنوز آدم‌های خوب هم هستند. چرا آن‌ها عذاب بکشند، وقتی خوب‌اند؟!
پاسخ اجمالی: ابتلا به بیماری گاهی برای
امتحان یا
ترفیع درجه و یا
کفاره گناهان است و لزوماً عذاب نیست؛ چه برسد به عذاب‌هایی شبیه به عذاب قوم ثمود که پس از ناامیدی از
توبه و بازگشت آن‌ها، شامل ظالمان آن قوم شد. از‌این‌رو، این‌که این بیماری شامل مؤمنان نیز می‌شود شاهد مناسبی است بر این‌که از سنخ عذاب‌های قوم ثمود نیست.
گاهی یک قوم یا ملت چنان غرق در گناه می‌شوند که امیدی به توبه و تغییر در آن‌ها نیست. بر همین اساس، خداوند آن‌ها را در همین دنیا عذاب و نابود شوند. با عنایت به شیوع ویروس کرونا و مرگ و میر ناشی از آن، این گمان برای گروهی پیش آمده که این بیماری نوعی عذاب ویرانگر برای عموم مردم است. در ادامه، با ارائه نکاتی مشخص می‌شود که این بیماری علل دیگری دارد و به مثابه عذابی که یک قوم را ناگهان نابود می‌کند، نیست:
با استفاده از متون دینی می‌توان فهمید که بیماری و سختی و مشکلات، همیشه برای عذاب نیست بلکه گاهی زمینه‌ای است برای آزمون مؤمنان تا
صبر و استقامت بورزند و سزاوار
بهشت گردند.
همچنین گاهی بیماری و مشکلات برای مؤمنان، کفاره و جبران گناه است. دقت شود که کفار گناه، نوعی لطف و رحمت است که شامل مؤمنان می‌شود تا با روحی پاک به سرای دیگر وارد شوند و از گزند عذاب سخت اخروی مصون بمانند: «اِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَاِنْ لَمْ یفْعَلْ ذَلِک لَهُ ابْتَلَاهُ بِالْحَاجَةِ فَاِنْ لَمْ یفْعَلْ بِهِ ذَلِک شَدَّدَ عَلَیهِ الْمَوْتَ لِیکافِیهُ بِذَلِک الذَّنْب؛
چون خدای (عزوجل) بخواهد بنده گناهکارش را گرامی بدارد و گناهانش را پاک نماید، او را بیمار می‌سازد؛ و اگر چنین نکند، او را محتاج می‌سازد؛ و اگر چنین نکند، مرگ را بر او سخت می‌کند تا از این طریق، گناهش پاک شوند.»
همچنین گاهی بیماری برای ترفیع درجه است؛ چنانکه در روایات آمده، «اِنَّ فِی الْجَنَّةِ مَنْزِلَةً لَا یبْلُغُهَا عَبْدٌ اِلَّا بِالابْتِلَاءِ فِی جَسَدِهِ؛
در بهشت مقامی است که هیچ بنده‌ای به آن نرسد، جز با بلائی که (در دنیا) به بدنش رسد».
بله گاهی هم بیماری و بلایای آسمانی و زمینی، برای عذاب یک قوم ظالم است؛ چنانکه قوم ثمود و لوط مستحق چنین عذابی شدند.
با این توضیحات مشخص می‌شود این تلقی اشتباه است که هر مشکل و بیماری و بلایی، لزوماً از سنخ عذاب و یا حتی از سنخ کفار گناه باشد، بلکه گاهی امتحان و گاهی برای ترفیع درجه و غیره است: «انَّ البلاءَ لِلظالِمِ ادبٌ ولِلمؤمنِ امتحانٌ وللانبیاءِ دَرَجةٌ ولِلاولیاءِ کرامةٌ؛
بلا برای ظالم ادب نمودن و تنبیه کردن است، برای مؤمن امتحان است، برای
انبیاء درجه است و برای
اولیاء کرامت.»
بنابراین، نباید چنین تلقی کرد که هر بلایی عذاب است، آن هم از نوع عذاب‌های قوم ثمود که خداوند از آن‌ها قطع امید کرده و درصدد نابودی و ریشه کن کردن ظالمانِ آن قوم است!
مطلب بعدی این که عذاب‌های قوم لوط و ثمود، به منظور ریشه کن کردن آن قوم به سبب ناامید شدن از
توبه و بازگشت آن‌ها است. همین که می‌بینیم این بیماری در مؤمن و
کافر به یک شکل عمل می‌کند و جان آن‌ها را می‌گیرد، روشن می‌شود که این بیماری برای مؤمنان از سنخ عذاب قوم ثمود نیست. چگونه می‌شود کسی مؤمن باشد اما خداوند درصدد ریشه کن کردن او باشد؟! حتی عذاب قوم ثمود و لوط نیز به گونه‌ای بود که مؤمنان نجات می‌یافتند و مشمول عذاب شدید نمی‌شدند. درباره نجات
اهل ایمان در جریان قوم
حضرت صالح (علیه‌السّلام) آمده است: «فَلَمَّا جاءَ اَمْرُنا نَجَّینا صالِحاً وَ الَّذینَ آمَنُوا مَعَهُ بِرَحْمَةٍ مِنَّا وَ مِنْ خِزْی یوْمِئِذٍ؛
یعنی وقتی فرمان (مجازات) ما در رسید، صالح و کسانی را که به او ایمان آورده بودند به رحمت خود رهانیدیم و از رسوایی آن روز نجات دادیم.»
بنابراین، اهل ایمان و افراد بی‌گناه حتی از عذاب‌های قوم ثمود و لوط نجات می‌یابند؛ از‌این‌رو، نباید بیماری مؤمنان را از نوع عذاب دانست.
ابتلا به بیماری گاهی برای امتحان یا ترفیع درجه و یا کفاره گناهان است و لزوماً عذاب نیست؛ چه برسد به عذاب‌هایی شبیه به عذاب قوم ثمود که پس از آن ناامیدی از توبه، شامل ظالمان آن قوم شد.
مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی، برگرفته از مقاله «عدل خدا و عذاب فراگیر» تاریخ بازیابی۱۳۹۹/۲/۲.
