شخص ندا دهنده هنگام وضع حمل حضرت مریم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: حضرت مریم (سلام‌الله‌علیها)،
جبرئیل (علیه‌السّلام)،
حضرت عیسی (علیه‌السّلام)، ندا، وضع حمل، تفسیر،
سوره مریم.
پرسش: در سوره مریم در
آیه ۲۴ در باره وضع حمل ایشان آمده است: «ناگهان از طرف پایین پایش او را صدا زد که غمگین مباش». لطفا بفرمایید این ندا دهنده چه کسی بود؟
پاسخ: مفسران
قرآن کریم در این موضوع که چه کسی مریم را صدا زد، اختلاف نظر دارند. این اختلاف شاید ریشه در قرائت «من» در «مِنْ تَحْتِها» داشته باشد. بیشتر قاریان «میم» در «من تحتها» را به فتحه قرائت کردند؛ برخی نیز آن‌را به کسر میم قرائت نمودند. بر‌اساس این اختلاف قرائت برخی می‌گویند اگر «مَن» به فتح خوانده شود، ندا دهنده حضرت عیسی خواهد بود، اما اگر «مِن» به کسر خوانده شود، این جبرئیل بوده که این مژده‌ها را به مریم داده است.
قرآن کریم در داستان وضع حمل حضرت مریم (سلام‌الله‌علیها) می‌فرماید: «فَناداها مِنْ تَحْتِها اَلاَّ تَحْزَنی قَدْ جَعَلَ رَبُّکِ تَحْتَکِ سَرِیًّا؛
ناگهان از طرف پایین پایش او را صدا زد که غمگین مباش! پروردگارت زیر پای تو چشمه آبی (گوارا) قرار داده است.»
این آیه داستان بعد از ولادت حضرت عیسی (علیه‌السّلام) را بیان می‌کند. پس از آن‌که جبرئیل بر مریم نمایان شد و به او مژده تولّد پسر بچه‌ای را به امر خدا داد، و مریم حامله شد. مریم از ترس تهمت‌های مردم به مکان دوردستی رفت و از همه کناره‌گیری کرد و در همان حال درد زایمان گرفت و سبب شد که او به تنه درخت خرمایی پناه برد. از ظاهر آیات بر می‌آید که به احتمال قوی، مریم با فاصله کوتاهی که از ملاقاتش با جبرئیل گذشته بود زایمان کرد، و چنین نبود که طبق معمول همه زن‌ها، نه ماه از حاملگی او بگذرد. این یک تولّد استثنایی و بر خلاف معمول خلقت بود. (البته در مورد زمان حاملگی حضرت مریم (سلام‌الله‌علیها) تا ولادت حضرت عیسی (علیه‌السّلام) نظرات مختلفی وجود دارد.)
وقتی عیسی زاده شد، مریم از ترس حرف‌های مردم بسیار ناراحت شد و گفت:
«ای کاش پیش از این مرده بودم و از یادها فراموش شده بودم!» او به مردم حق می‌داد که با دیدن نوزاد در بغلش، او را به
زنا متهم کنند. چه کسی حرف‌های او را باور می‌کرد؟ مگر می‌شود دختر باکره‌ای بدون تماس با یک مرد حامله شود و بچه‌ای به دنیا بیاورد؟ معلوم می‌شود که آرزوی مرگ به هنگام روی آوردن مشکلات بزرگ، کاری روا است و خلاف
تقوا و تسلیم نیست.
به هر حال، مریم پس از تولد نوزاد بسیار اندوهگین و مضطرب شد و نمی‌دانست چکار کند. در این لحظه، الطاف الهی شامل حالش گردید و از زیر پایش به وی ندا رسید که‌ای مریم محزون مباش که پروردگار تو از زیر پایت آب خوش‌گواری جریان داده است.
مفسران قرآن کریم در این موضوع که چه کسی مریم را صدا زد، اختلاف نظر دارند. این اختلاف شاید ریشه در قرائت «من» در «مِنْ تَحْتِها» داشته باشد. بیشتر قاریان «میم» در «من تحتها» را به فتحه قرائت کردند؛ برخی نیز مانند
نافع،
حمزه،
کسائی و
حفص آن‌را به کسر میم قرائت نمودند. بر‌اساس این اختلاف قرائت برخی می‌گویند اگر «مَن» به فتح خوانده شود، ندا دهنده حضرت عیسی خواهد بود، اما اگر «مِن» به کسر خوانده شود، این جبرئیل بوده که این مژده‌ها را به مریم داده است.
به‌هر‌حال این مسئله اختلافی است.
• قول مشهور آن است که ندادهنده خود نوزاد، یعنی حضرت عیسی (علیه‌السّلام) بود؛ زیرا اولاً: با سیاق سخن قرآن مناسب‌تر است. ظاهر سیاق می‌رساند که ضمیر فاعل در جمله «ناداها» به عیسی (علیه‌السّلام) برگردد، نه به جبرئیل. و این ظهور، قید «مِنْ تَحْتِها» را تایید می‌کند؛ زیرا با حال مولود نسبت به مادرش در حین وضع حمل مناسب‌تر است، تا حال جبرئیل و مریم. ثانیاً: برگشت ضمیر در جمله قبل و بعد به عیسی، مؤید دیگری است، بر این‌که ضمیر مورد بحث هم به آن‌حضرت برگردد.
• برخی می‌گویند کسی که حضرت مریم را صدا زد جبرییل بود؛ به دلیل آن‌که اولاً: مریم بالای تپه‌ای ایستاده بود و جبرییل در پایین تپه، و او مریم را از پایین تپه صدا زد. ثانیاً: حضرت عیسی تا زمانی که با مردم مواجه نشده بود لب به سخن نگشوده بود.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «شخص ندا دهنده هنگام وضع حمل حضرت مریم»، تاریخ بازیابی۱۴۰۱/۳/۸.
