رسولان اولوالعزم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: پیامبران اولوالعزم ، حکم،
شریعت ،
دین .
پرسش: پیامبران اولوالعزم و کتاب‌های آنها کدام‌اند؟ چرا اولوالعزم نامیده شده‌اند و چرا زرتشت و داوودـ علیهماالسلام ـ اولوالعزم نیستند؟
پاسخ: واژه اولوالعزم در آیه ۳۵ سوره احقاف
آمده است. عزم به معنای
حکم و شریعت است و اولوالعزم یعنی پیامبرانی که دارای شریعت و دین مستقل و جدیدی بوده‌اند. در روایات برای پیامبران
اولوالعزم شرایطی ذکر شده است: ۱. داشتن دعوت جهان‌شمول؛ ۲. داشتن شریعت و دین؛ ۳. داشتن کتاب الاهی.
به‌طور خاص، فقط پنج تن از پیامبران الاهی دارای چنین خصیصه‌هایی بوده‌اند؛ یعنی هم دعوت همگانی، هم شریعت و هم
کتاب الاهی داشته‌اند. آن پنج تن، حضرت نوح،
ابراهیم ،
موسی ،
عیسی ـ علیه‌السلام ـ و پیامبر
اسلام حضرت
محمد ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ هستند. در روایات از کتاب
حضرت نوح و
حضرت ابراهیم ـ علیهم‌السلام ـ به نام
صحف یاد شده و
تورات کتاب حضرت موسی،
انجیل کتاب
حضرت عیسی ـ علیه‌السلام ـ و قرآن کتاب
پیامبر اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ است.
کلمه "اولوالعزم" یک بار در قرآن آمده است. خداوند می‌فرماید: "مانند
رسولان اولوالعزم صبر کن و...".
عزم به معنای اراده محکم و استوار است.
راغب در مفردات می‌گوید: عزم به معنای تصمیم گرفتن بر انجام کاری است.
در لغت‌نامه لسان العرب آمده است: رسولان اولوالعزم کسانی هستند که تصمیم بر انجام امر خدا که بر آن متعهد شده‌اند، گرفته‌اند.
در
قرآن مجید ، عزم گاهی به معنای صبر به کار رفته
و گاه به معنای وفای به عهد.
در کتاب‌های تفسیری آمده است: با توجه به اینکه پیامبران صاحب شریعت جدید و
آیین تازه با مشکلات و گرفتاری‌های بیشتری روبه‌رو بودند و برای مقابله با آن، عزم و اراده محکم‌تری لازم داشتند، به این دسته از پیامبران، اولوالعزم اطلاق شده است و اگر بعضی، عزم و عزیمت را به معنای
حکم و شریعت
تفسیر کرده‌اند،
به همین مناسبت است؛ و گرنه عزم در لغت به معنای شریعت نیامده است.
اولوالعزم بودن پیامبر، نشانه صاحب شریعت بودن آن پیامبر است. به عبارت دیگر، آن پیامبر، دارای دینی خاص است که
پیامبران هم‌زمان او یا متأخر از او، باید دین او را ترویج دهند،
تا زمانی که پیامبری با آیین جدید و شریعت تازه ظهور کند.
خداوند هم در قرآن به تشریع
دین و ابلاغ آن توسط پیامبران اشاره می کند و نام چهار پیامبر ـ غیر از پیامبر اسلام که آخرین دین الاهی توسط وی آورده شده و در این آیه مورد خطاب است ـ را که دارای دین و شریعتی خاص بودند، می‌آورد:"برایتان از دین همان را تشریع کرد که
نوح ـ علیه‌السلام ـ را بدان توصیه فرمود، و آنچه ما به تو
وحی کردیم و به ابراهیم ـ علیه‌السلام ـ و موسی ـ علیه‌السلام ـ و عیسی ـ علیه‌السلام ـ توصیه نمودیم این بود که دین را بپا دارید و در آن تفرقه نیندازید".
اگرچه بعضی از مفسران عموماً غیر
شیعه قرون اولیه اسلام، پیامبران اولوالعزم را کسانی دانسته‌اند که مأمور به
جهاد بودند و یا مکاشفاتشان را اظهار کرده‌اند و در تعیین مصداق هم از نوح، ابراهیم، اسحاق، یعقوب،
یوسف ، ایوب، یا ابراهیم، نوح،
هود ـ علیهم‌السلام ـ و
محمد ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ نام برده‌اند؛
ولی روایات
ائمه علیهم‌السلام، هم به وجه تسمیه اولوالعزم صراحت دارد و هم به بیان صفات اولوالعزم و تعیین مصداق.
صفات اولوالعزم در روایات این چنین بیان شده است:
دارای دعوت همگانی و جهان‌شمول برای
انس و جن بوده‌اند.
دارای شریعت و دین مستقل و تازه‌ای بوده‌اند.
دارای کتاب آسمانی بوده‌اند.
در این سه مورد، به سه خصوصیت بارز این پیامبران اشاره شده است؛ یعنی دعوت جهان‌شمول، دین و
کتاب الاهی. در روایتی از
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ شرط دوم و سوم کنار هم آمده است که برای جواب به قسمت بعدی سؤال (چرا بعضی از انبیا با اینکه کتاب داشته‌اند، ولی
اولوالعزم نبوده‌اند؟) کفایت می‌کند.
امام رضا ـ علیه‌السلام ـ در جواب کسی که از ایشان می‌پرسد این پیامبران چگونه اولوالعزم شدند؟ می‌فرمایند:"چون که برانگیخته شدند (نوح و ابراهیم و...) به کتاب و شریعتی خاص".
پس داشتن کتاب یکی از شرایط پیامبران اولوالعزم است. اما دو شرط مهم دیگر نیز در اینجا وجود دارد که یکی داشتن دعوتی جهان‌شمول برای همه انسان‌ها و جنیان و دیگری داشتن شریعتی مستقل و تازه است.
باید توجه داشت معنای شریعت مستقل، این نیست که با شریعت پیامبران قبل کاملاً متفاوت باشد و با آن سازگاری نداشته باشد؛ بلکه معنایش این است که بنابر مقتضیات زمان شریعت‌ها هم متفاوت می‌شد که این امری طبیعی است.
حضرت داود ـ علیه‌السلام ـ اگر چه دارای کتاب آسمانی است، ولی کتاب او،
کتاب احکام و شریعت مستقل و تازه نبود؛ چنان‌که
حضرت آدم ، شیث و ادریس ـ علیهم‌السلام ـ هم دارای کتاب بودند، ولی اولوالعزم نبودند.
در روایات، به صراحت اسامی
پیامبران اولوالعزم بیان شده است. از امام علی بن الحسین ـ علیه‌السلام ـ نقل شده که فرمودند: "اولوالعزم پنج نفرند: حضرت نوح، ابراهیم، موسی، عیسی ـ علیهم‌السلام ـ و حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله.
همچنین این معنا از
امام صادق
و امام رضا ـ علیه‌السلام ـ
نیز رسیده است. در روایات، از کتب نوح و ابراهیم ـ علیهماالسلام ـ به نام "صحف" یاد شده است، گرچه در قرآن از کتاب موسی ـ علیه‌السلام ـ نیز به نام صحف نام برده شده است،
ولی به مجموع آن صحیفه‌ها تورات می‌گویند. کتاب
حضرت عیسی ـ علیه‌السلام ـ انجیل و کتاب حضرت محمد ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ هم
قرآن است.
اما "اوستا" که کتاب زرتشتیان است، آیا همان کتاب آسمانی
زرتشت باشد، جای تأمل است. در قسمت‌های مختلف اوستا نقل قول‌های وی و یا صحبت‌هایی که او با خدا یا مردم می‌کند، بیان شده است.
(برای توضیح بیشتر به "یسنا" (قدیمی‌ترین و مهم‌ترین بخش اوستا)، فصل ۴۶ بندهای ۲ و ۱، رجوع شود. گرچه بر طبق روایات، وی
پیامبر الاهی و صاحب کتاب بوده است.
پایگاه اسلام کوئست.
