ذکر مظلومیت امام حسین
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: عزاداری،
زیارت.
پرسش: چرا در برخی مجالس تصویر مظلومی از
امام حسین (علیه‌السّلام) ترسیم می‌کنند؟
پاسخ: لازم است دانسته شود که شدت مصائب وارده قبل از
شهادت؛ و مصائب وارده بعد از شهادت، خود به خود باعث ایجاد چهره‌ای مظلوم برای امام حسین (علیه‌السّلام) می‌گردد.
با
تحلیل کاربرد واژه مظلوم در باره امام حسین (علیه‌السّلام) به این نتیجه می‌رسیم که مظلومیت متصور برای آن امام (علیه‌السّلام) مظلومیتی نیست که حضرتش یک
انسان ضعیف و ستم‌پذیر ترسیم گردد، بلکه مظلومیتی همراه با عزت‌مندی است که با شخصیت عظیم ایشان هیچ منافاتی ندارد. در واقع برای بیان مصائب وارده بر ایشان مجبور به ترسیم ظلم‌های دشمنان و مظلومیت امام و اهل بیتش هستیم. بدیهی است که اگر منظور از ترسیم مظلومیت امام بیان ظلم‌های دشمنان در حق ایشان باشد، از طرف شرع مقدس پذیرفته شده، بلکه لازم است. و اگر منظور از ترسیم مظلومیت امام ضعف و ستم پذیری او است این بیان باطل و مسلما
حرام است.
بنابراین، مظلوم بودن امام حسین (علیه‌السّلام)؛ به معنای
تحلیل ظلم‌هایی است که بر حضرت و
صحابه او تحمیل شد و هیچ منافاتی با عزت‌مندی آن شخصیت عظیم ندارد، بلکه عزت سیدالشهداء و همراهانش را بیشتر روشن می‌سازد. از این رو است که ما حتی به لزوم این
تحلیل‌ها اعتقاد داریم.
روایاتی وجود دارد که واژه مظلومیت به همه امامان اطلاق شده است؛ مانند حدیثی از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) که فرمودند: "... آری و الله در آن زمان من و علی و فاطمه و حسن و حسین و نه امام اولاد حسین که همه مظلوم
اهل بیت من بودند، همه یک جا جمع خواهیم بود".
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و ائمه (علیه‌السّلام) عنایات ویژه‌ای به مظلومیت امام حسین (علیه‌السّلام) داشتند؛ یعنی بیشتر به مظلومیت ایشان می‌پرداختند و برای ایشان عزاداری می‌کردند تا جایی که برادرش
امام حسن (علیه‌السّلام) در حقش فرمود: «لا یوم کیومک یا ابا عبدالله».
آنان واژه مظلوم را به ادامه نام امام حسین (علیه‌السّلام) اضافه می‌کردند. (در بسیاری از زیارت نامه‌ها، دعاها و احادیث این اطلاق و کاربرد وجود دارد.) خوب است بدانیم که در حدیثی از
امام صادق (علیه‌السّلام)، آیه ۳۳ از
سوره اسراء، "من قتل مظلوما فقد جعلنا لولیه سلطانا"
به مظلومیت امام حسین (علیه‌السّلام) نسبت داده شده است. (فردی از امام صادق از
تفسیر آیه ۳۳ از سوره اسراء پرسید، حضرت فرمود: مراد امام حسین است که مظلومانه کشته شد و ما اولیای او هستیم و قائم ما به هنگام ظهور به
خون خواهی حضرت قیام خواهد کرد.)
و همه اینها دلیل آن است که ترسیم چهره‌ای مظلوم از حضرت، مورد قبول پیامبر (علیه‌السّلام) و ائمه (علیه‌السّلام) بوده است.
حال که روشن گردید این واژه از سوی معصومان به امام حسین (علیه‌السّلام) اطلاق می‌شده است و آنان می‌خواستند چنین چهره‌ای از آن امام ترسیم کنند؛ باید دید که معنای مورد نظر از مظلومیت امام حسین (علیه‌السّلام) در کلمات این بزرگواران چیست؟ از این رو می‌گوییم که می‌توان مظلومیت را به دو نوع تصور کرد:
۱. مظلومیتی که در آن امام را ضعیف و ستم‌پذیر جلوه داده و او را از مقام اتصال به قدرت لا یتناهی پروردگار جدا کنیم.
۲. مظلومیتی که در آن امام را ضعیف نشان ندهیم، بلکه برای بیان مصائب وارده بر ایشان مجبور باشیم ظلم‌های دشمنان را نسبت به آن امام همام و اهل‌بیتش ذکر کنیم.
همان طور که
شهید مطهری در باره معنای مظلومیت گفته است، این کلمه به دو معنا است: یکی ستم کشی؛ دیگری ستم دیدگی، انسان‌هایی هستند که به علت ضعف درونی،
ظلم و
ستم را می‌پذیرند و ایشان ستم کشانند و کسانی نیز هستند که در نفس یا حقوقشان ظلم و ستم می‌شوند، اما نه به جهت ضعف درونی، بلکه به خاطر رعایت مصالحی‌مهم‌تر از شخص و یا حقوقشان که مورد تعدی واقع شده، ظلم را می‌بینند و
صبر می‌کنند همچنان که علی (علیه‌السّلام) فرمود: «صبرت و فی العین قذی و فی الحلق شجا»؛ به صبر گراییدم در حالی که دیده از خار غم خسته بود، و آوا در گلو شکسته،
و مظلومیت ائمه (علیه‌السّلام) از نوع دوم است و تمام مصائب وارده را از جهت مصلحت بشریت، امت
مسلمان و
اسلام عزیز تحمل کرده‌اند.
براین اساس؛ مظلوم بودن امام حسین؛ به معنای
تحلیل ظلم‌هایی است که بر حضرت و یاران او تحمیل شد، و هیچ منافاتی با عزت‌مندی آن شخصیت عظیم ندارد، بلکه عزت
سیدالشهداء و همراهانش را بیشتر روشن می‌سازد؛ زیرا با تبیین ظلم دشمنان آن حضرت و چگونگی برخورد اباعبدالله (علیه‌السّلام) با آن و تشریح ابعاد ظلم ستیزی ایشان، مشخص می‌گردد که روحیه عزیزانه چگونه و در چه قالبی می‌تواند در برابر ظلم ایستادگی کند.
البته علت ترسیم چهره امام حسین به انسانی مظلوم، می‌تواند دلایل دیگری نیز داشته باشد که در ذیل به آن می‌پردازیم:
۱. مصائب وارده قبل از شهادت (مانند: شهادت فرزندان، برادران، یاران و تحمل تشنگی خود و اهل حرم و....) و مصائب وارده بعد از شهادت (مانند: هتک حرمت اردوگاه اهل بیت ایشان، بی احترامی به سر آن حضرت و خاندانش در کوفه و شام و....)، آن قدر شدید، زیاد و وحشتناک بود که در دوران جاهلیت نیز سابقه نداشت.(
امام رضا (علیه‌السّلام) با اشاره به این مصائب می‌فرمایند: "محرم ماهی است که
اهل جاهلیت در آن ماه
جنگ و خونریزی را
حرام می‌دانستند ولی دشمنان در آن ماه خون ما را ریختند، حرمت ما را شکستند، زنان و فرزندان ما را به اسارت گرفتند")
از سوی دیگر این همه جنایت در یک روز بر امامی با عزت و شرافت، وارد گردید. آیا این همه بر مظلومیت حضرت گواهی نمی‌دهد؟ و خود به خود چهره‌ای مظلوم از امام به نمایش نمی‌گذارد؟
بیدار کردن افکار عمومی جهان باید از راه ذکر فضائل حضرت و بیان
ظلم و
ستم دشمنان در حق ایشان انجام می‌شد، تا عکس العمل‌هایی چون
قیام مختار به وجود آید. پس نیاز بود تا چهره‌ای مظلوم از حضرت برای مردم ترسیم شود.
اشک ریختن برای امام حسین (علیه‌السّلام) و محزون بودن در ایام شهادت ایشان از طرف ائمه بسیار تاکید شده است، ابن مسلم می‌گوید:
امام باقر (علیه‌السّلام) فرمود: علی بن الحسین (علیه‌السّلام) می‌فرمود: هر مؤمنی که چشمش برای کشته شدن حسین (علیه‌السّلام) اشک بریزید تا بر گونه‌اش روان گردد، خداوند او را در
بهشت در غرفه‌هایی جای می‌دهد که روزگارانی دراز در آن خواهد ماند.
و چون اشک ریختن و حزن برای امام حسین (علیه‌السّلام) راهی ندارد به جز بیان فضائل و ستم‌های وارده بر ایشان. در این صورت لازمه بر پایی مجالس عزاداری تبیین مظلومیت حضرت است، در حالی که این مظلومیت دلالت بر ضعف و ناتوانی ندارد، بلکه بر شجاعت و عزت
امام اشاره می‌کند.
بیان مظلومیت اهل بیت (علیه‌السّلام) علی الخصوص
امام حسین (علیه‌السّلام) و افشای بدعت‌ها و جنایات دشمنان اهل بیت می‌تواند چراغ هدایتی برای نسل‌های آینده باشد، تا بتوانند دوستان را از دشمنان تشخیص دهند. از این رو ذکر مصائب اهل بیت (علیه‌السّلام) علی الخصوص امام حسین (علیه‌السّلام) و ترسیم چهره‌ای مظلوم از ایشان ضروری است.
مستفاد از ادله ذکر شده، اثبات این نکته است که بیان مظلومیت یا ترسیم چهره‌ای مظلوم از اهل بیت (علیه‌السّلام) علی الخصوص امام حسین (علیه‌السّلام) به معنای دوم آن (مظلومیتی که در آن امام را ضعیف نشان نمی‌دهند، بلکه برای بیان مصائب وارده بر ایشان مجبور هستند ظلم‌های دشمنان را نسبت به آن امام همام و اهل بیتش ذکر کنند.) از طرف شرع مقدس پذیرفته شده، بلکه لازم است، ولی ترسیم چهره‌ای مظلوم از امام حسین (علیه‌السّلام) به معنای اول (مظلومیتی که در آن امام را ضعیف و ستم‌پذیر جلوه می‌دهند و او را از مقام اتصال به قدرت لا یتناهی پروردگار جدا می‌کنند.) آن، که در برخی از مجالس عمدا یا سهوا اتفاق می‌افتد، مسلما
بدعت و
حرام است.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «ذکر مظلومیت امام حسین»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۲/۰۴.
