دین فروش شدن افراد بیکار
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: زندگی،
دین،
شغل، درآمد، بیکار،
بی‌کاری، عیش بدینه.
پرسش: ابن عبّاس گفت: هرگاه
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از شخصی خوشش می‌آمد، از شغل او می‌پرسید. اگر می‌گفتند او شغلی ندارد، می‌فرمود: «از چشم من افتاد». وقتی از آن‌حضرت، علت را می‌پرسیدند، می‌فرمود: «مؤمن اگر شغلی نداشته باشد، با دین‌فروشی زندگی خودش را اداره می‌کند». آیا این حدیث معتبر است؟ منظور از پایان حدیث که می‌گوید با دین‌فروشی زندگی خودش را اداره می‌کند چیست؟! البته تا جایی که من می‌دانم بی‌کاری از لحاظ شرعی
گناه نیست، بلکه نکوهش شده است.
پاسخ: در روایات و تعالیم دینی، کسانی که به دنبال رزق و روزی نرفته و چشمان‌شان را تنها به دست دیگران می‌دوزند، به شدت مورد سرزنش قرار گرفته‌اند
و ممکن است این بی‌کاری در نهایت به بی‌دینی منجر شود.
همان‌گونه که در پرسش آمده، از ابن عباس نقل شده است: هرگاه رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به مردی نگاه می‌کرد و از او خوشش می‌آمد، می‌پرسید: آیا او به کاری مشغول است؟ و اگر پاسخ منفی می‌شنید، می‌فرمود: از چشم من افتاد! و هنگامی که اطرافیان دلیل آن‌را جویا می‌شدند، می‌فرمود: برای این‌که مؤمن اگر حرفه‌ای نداشته باشد با دینش زندگی می‌کند (به نام دین، بار دوش دیگران می‌شود).
البته این روایت در بعضی از منابع با کمی تغییر منسوب به برخی از بزرگان است، نه گفتاری از
معصوم (علیه‌السّلام):
یکی از بزرگان گفت: من مردی را ببینم که باعث تحسین و شگفتی‌ام شود، وقتی که بپرسم شغلی دارد یا نه؟ اگر بگویند: نه، از چشم من می‌افتد و در نظرم بی‌ارزش می‌شود.
بر این اساس در ارزیابی سندی این روایت باید گفت؛ حتی اگر آن‌را سخنی از غیر معصوم ندانیم، روایتی بدون سند است که به معصوم نسبت داده شده است.
با این وجود، می‌توان احتمالاتی را در مورد معنای آن مطرح کرد که محتوای آن‌را منطبق بر دیگر آموزه‌های دینی دانست:
شخص بیکار چه‌بسا از راه وجوهات دینی؛ مثل
صدقه و
زکات باید زندگی‌اش تامین شود.
امام صادق (علیه‌السّلام) فرمود: «به کسی که هفت‌صد درهم دارد و مالک آن است؛ اما شغل و حرفه‌ای ندارد، دادن زکات
حلال است».
در این صورت است که فرد بیکار تنها با استفاده از کمک‌هایی که در دین برای او مقرر شده می‌تواند به زندگی ادامه دهد.
شخص بیکار ممکن است برای اداره زندگی و رسیدن به مقاصد مادی، از راه‌های
حرام کسب درآمد کند و بر‌این‌اساس، دین خود را فدای دنیایش نماید.
شخص بیکار ممکن است زندگی خود را تنها از راه انجام عبادات استیجاری بگذراند که البته مرتکب حرامی نشده؛ اما شاید بهتر باشد که تا حد امکان، این کار او تنها منبع درآمدش نباشد.
شخص بیکار ممکن است از علاقه‌مندی مردم به دین و احساسات دینی آنان سوء استفاده کرده و به جای آن‌که به کار و تلاش بپردازد، با تظاهر به انجام شعائر دینی و برجسته نشان‌دادن نقش خود در انجام این شعائر، زندگی خود را از کمک‌ها و هدیه‌های دین‌داران تأمین کند.
می‌توان گفت که ممکن است واژه‌ی «دین» که در این روایت آمده به کسر دال نبوده، بلکه به فتح دال و سکون یاء، «دَیْن» و به معنای
قرض و وام باشد؛ یعنی شخص بیکار مجبور است همواره از دیگران قرض گرفته و از این‌راه زندگی‌اش را بچرخاند.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «دین فروش شدن افراد بیکار»، تاریخ بازیابی۱۴۰۱/۵/۱۱.
