درک زبان و ادبیات عرب
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: امور فرهنگی، بسیج دانش‌جویی، کیفیت.
پرسش: بهترین روش برای درک زبان و ادبیات عرب چیست؟
پاسخ:
در آغاز، نکاتی را بیان می‌کنیم:
بهترین روش برای یادگیری یک
زبان، چندرسانه‌ای شدن آن است. روان‌شناسان یادگیری این مطلب را خاطر نشان ساخته‌اند که هر مطلبی در
ذهن انسان چند رسانه‌ای شود، بهتر یاد گرفته می‌شود و به خاطر می‌ماند. بنابراین در یادگیری زبان، استفاده از خواندن، گفتن، نوشتن و گوش دادن ضروری است؛ یعنی یک متن مربوط به زبان از روی
کتاب خوانده شود، همان مطلب با صدای یک عرب‌زبان از روی نوار گوش داده شود، آن مطلب توسط خود فرد گفته شود و در نهایت به قلم خود فرد نوشته شود.
نکته دیگر این‌که در
ادبیات عرب ابتدا قواعد کلی حفظ شوند؛ سپس موارد متعدد مربوط به آن قاعده از کتاب‌های عربی پیدا شود. بنابراین دو مشکل برطرف می‌شود:
مشکل اول این‌که گاهی فراگیران زبان قواعد کلی را حفظ می‌کنند و یاد می‌گیرند اما نمی‌توانند این قواعد را بر مصادیق آن در متون عربی تطبیق کنند.
مشکل دوم این است که برخی قواعد کلی را خوب یاد نگرفته و
حفظ نکرده‌اند. بنابراین اگر هر قاعده خوب فهمیده شود، سپس مصادیق متعدد در مورد آن جست‌وجو شود، هم قاعده موردنظر خوب جا می‌افتد و هم آن قاعده کاربردی می‌شود؛ زیرا مصادیق آن توسط فرد پیدا می‌شوند.
برای حفظ واژه‌های یک زبان جدید روش‌های متعدد وجود دارد.
یکی از روش‌ها، پیوند زدن آن واژه‌ها با کلمات مشابه در
زبان مادری است. به‌گونه‌ای که هرگاه فرد با آن واژه عربی مواجه شود، فوری کلمات مشابه آن در زبان مادری در ذهن او خطور کند و معنای واژه عربی را بیابد.
روش دوم برای حفظ واژه‌ها، نوشتن آن‌ها بر تکه‌های کاغذهای کوچک هم‌اندازه و نوشتن معانی کلمات در پشت برگه‌ها و تکرار مداوم این برگه‌ها. برای تکرار مداوم آن‌ها ضرورت دارد که فرد همواره آن برگه‌های کوچک را با خود داشته باشد و کلمات را هنگام راه رفتن و در ماشین و هنگام انتظار در صف تکرار کند.
روش سوم برای حفظ واژه‌ها آن است که تصویرسازی نماید و هر واژه را در یک تاقچه اتاق فرض کند و سپس آن واژه را آن‌قدر در
ذهن خود در آن تاقچه یا گوشه اتاق قرار دهد که هرگاه بخواهد آن واژه را به خاطر بیاورد، آن مکان را به خاطر بیاورد، معنای آن واژه نیز به خاطرش می‌آید.
طبق نظر یکی از
روان‌شناسان برجسته، برای موفقیت در هر کاری توجه به سه قلمرو شناختی، عاطفی و حرکتی ـ روانی ضروری است.
طبق این نظر حدود ۵۰% از موفقیت در کار، مربوط به امر شناختی و ۲۵% مربوط به قلمرو عاطفی و ۲۵% باقی‌مانده نیز به قلمرو روانی ـ حرکتی بستگی دارد.
در بحث قلمرو شناخت به موارد زیر اشاره می‌کنیم:
برای موفقیت در درک زبان و ادبیات عرب، بهترین شیوه در این امر کاری است که طلاب حوزوی انجام می‌دهند و آن مباحثه درس‌ها می‌باشد؛ البته این کار در
مدارس علمیه شایع است؛ اما اختصاص به حوزه ندارد؛ چه بسیار دانش‌جویان موفقی که با این شیوه مباحثه، درس می‌خوانند. مباحثه فواید بسیار زیادی دارد؛ از جمله این‌که تمرکز بر مطالب مورد بحث بسیار زیاد است برای کسی که مطالب درس را ارائه می‌دهد؛ دوم این‌که چون از قبل معلوم نیست چه کسی باید درس را بگوید، بنابراین دو طرف شرکت‌کننده در بحث با
مطالعه در بحث شرکت می‌کنند؛ سوم این‌که این شیوه روح
اعتماد به نفس را در
انسان پرورش می‌دهد. فرد در این شیوه به توانایی‌های خود
اعتماد می‌کند و.... چهارم هنگام بحث و گفت‌وگو حول یک موضوع، نکات مبهم مشخص می‌شود.
این روزها با توسعه سی‌دی‌ها و نوارهای درسی و کمک درسی و جزوه‌های آموزشی، امر
تعلیم و تعلم آسان شده است. می‌توانید جزوه‌ها و نوارهای آموزش
صرف و نحو را تهیه نمایید؛ البته لازم است از قبل با کسانی که در این زمینه آگاهی لازم دارند،
مشورت کنید تا منابع و اساتید خوبی را معرفی کنند.
می‌توان به شکل غیر حضوری در آزمون
حوزه علمیه شرکت کرد و طبق برنامه به یادگیری این زبان اقدام کرد و از
مشاوره اساتید حوزه در مورد ادبیات عرب بهره‌مند شد.
دومین قلمرو برای موفقیت در هر کاری قلمرو عاطفی است. اگر دانش‌پژوه به درس، استاد و هم‌درسی‌ها
علاقه داشته باشد. قطعاً این فضای عاطفی‌اش در چگونگی یادگیری او اثری مثبت خواهد گذاشت. دانش‌جو اگر به محتوایی علاقه داشته باشد، با دل‌و‌جان بر آن تمرکز می‌کند و دوست ندارد هیچ قسمتی از آن، جا بماند. چه بسیار انسان‌هایی که سختی درس خود را به خاطر این علاقه تحمل کرده‌اند و به مدارج بالایی رسیده‌اند و چه زبانی به شیرینی
زبان عربی، زبانی که به فرموده
امام صادق (علیه‌السّلام) زبان وحی است و زبانی که
خدا با آن با خلقش سخن گفته. به همین خاطر
امام (علیه‌السّلام) به شیعیان خود سفارش می‌کند که این زبان را فرا گیرید.
یکی از بهترین رابطه‌های عاطفی که انسان می‌تواند با متن عربی برقرار کند، تصور این موضوع است که او می‌تواند کلام الله را بفهمد، می‌تواند زبان
روایات را متوجه شود و سخنان
اهل بیت را برای عمل کردن بخواند.
آخرین قلمرو برای موفقیت، قلمرو رفتاری است. انسان هرقدر که نسبت به امری شناخت و علاقه به امری داشته باشد، اما از خود تلاشی نشان ندهد، به نتیجه‌ای نمی‌رسد.
باید توجه داشت که این سه قلمرو، سه ضلع یک مثلث هستند که هر سه با هم مثلث موفقیت را تشکیل می‌دهند. در ضمن این سه عامل با هم در تعامل و همکاری و دادوستد هستند؛ یعنی
پیشرفت شناخت به شدت علاقه کمک می‌کند و شدت علاقه، فعالیت و تلاش را قدرت می‌بخشد و...
زبان مکالمه‌ای نسبت به فهم ادبیات عرب فضای دیگری را به خود اختصاص می‌دهد؛ اما به طور کلی باید دانست که کسی که ادبیات عرب (
صرف و نحو) می‌داند، راحت‌تر زبان مکالمه‌ای را یاد می‌گیرد، پس سفارش می‌شود اگر قصد دارید
مکالمه یاد بگیرید، اول با زبان صرف و نحو و ادبیات عرب آشنا شوید، بعد به و یادگیری مکالمه بپردازید.
یکی از عوامل پیشرفت در هر علمی، کاربرد عملی از آن
دانش است. سعی شود به شکل کاربردی، مفاهیم آموخته‌شده به کاربرد پیوند زده شود. به عبارت دیگر، باید به دنبال هر موضوع یک چرایی داشته باشید. چرا این بحث را می‌خوانیم، نخوانیم چه می‌شود؟ کجا استفاده دارد و... .
یکی از تئوری‌هایی که در امر زبان مطرح شده است این است که اصول کلی زبان‌ها از لحاظ بیان و ساختار مشترک‌اند. طبق نظر یکی از روان‌شناسان برجسته، اگر اطلاعات جدید خود را به اطلاعات قدیم گذشته پیوند بزنید، در امر «حل مسئله و یادگیری» گام بلندی برداشته‌اید؛ به عنوان مثال همان‌گونه که در زبان فارسی
فاعل، مفعول، فعل، کلمه،
کلام، شرط و جزا، سه زمان حال، گذشته و آینده داریم، در بقیه زبان‌ها نیز این امر جاری است؛ اما با بیان خودش.
۱. کتاب صرف ساده، کتاب درسی حوزه علمیه.
۲. مبادی العربیة، دوره چهار جلدی علم نحو.
۳. المدخل الی تعلم المکالمة العربیة، محمد الحیدری، شامل دو جلد است برای مکالمه.
۴. آموزش زبان عربی، آذرتاش آذرنوش، مرکز نشر دانشگاهی.
۵. راهنمای آموزش زبان عربی به شیوه نوین، انطوان الدخداح، مترجم مهدی ستاریا، ناشر بصائر.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «درک زبان و ادبیات عرب»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۲/۰۶.
