خشم الهی از تأخیر در نماز اول وقت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: نماز،
خدا،
غضب، خشم، اول وقت، تأخیر.
پرسش: در روایت آمده است: «یا
علی! با وضوی کامل در اول وقت، نماز اقامه کن و نماز را از اول وقتش به تأخیر نینداز؛ چون تأخیر نماز بدون علت و عذر، خداوند را به خشم خواهد آورد». اعتبار این روایت چگونه است؟ با توجه به این‌که نماز اول وقت
مستحب است، آیا نماز اول وقت نخواندن
گناه است و خشم خدا و عذاب اخروی را در پی دارد؟!
پاسخ: با دقت در روایت مشابه معلوم می‌شود، عنوان «خشم خدا» در این حدیث نه به جهت حرمت و یا حتی کراهت شدید این کار، بلکه به جهت جایگاه والای نماز و تأکید بر استحباب انجام فوری و اول وقت آن است.
همانگونه که در پرسش آمده،
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در ضمن حدیثی به امام علی (علیه‌السّلام) سفارش فرمود:
«یا علی...تقیم الصلاة بوُضوء سابغ فی مَواقیتها و لا تؤَخّرها فانّ فی تَاخیرها مِن غَیر علّة غضب الله عز و جل... ؛
ای علی! نماز را با وضوی کامل (همراه با رعایت آداب) و در وقت خود اقامه کن و آن‌را به تأخیر نینداز؛ زیرا تأخیر انداختن نماز اگر بدون دلیل باشد، موجب خشم خدای (عزّوجلّ) می‌گردد.
در توضیح این حدیث باید گفت:
پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و
امامان معصوم (علیهم‌السّلام)، در احادیث متعددی به نماز اول وقت سفارش فرموده‌اند
که از جمله این روایات، حدیث یادشده است که روایتی معتبر بوده و سند آن نیز قوی شمرده شده است.
همانگونه که در خود روایت تصریح شده، خشم خداوند تنها در مورد تأخیری در اقامه نماز است که عامدانه و بدون عذر موجه باشد.
«عَنْ اَبِی عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ (علیه‌السّلام) اَنَّهُ قَالَ لِکُلِّ صَلَاةٍ وَقْتَانِ اَوَّلٌ وَ آخِرٌ فَاَوَّلُ الْوَقْتِ اَفْضَلُهُ وَ لَیْسَ لِاَحَدٍ اَنْ یَتَّخِذَ آخِرَ الْوَقْتَیْنِ وَقْتاً وَ اِنَّمَا جُعِلَ آخِرُ الْوَقْتِ لِلْمَرِیضِ وَ الْمُعْتَلِّ وَ لِمَنْ لَهُ عُذْرٌ وَ اَوَّلُ الْوَقْتِ رِضْوَانُ اللَّهِ وَ آخِرُ الْوَقْتِ عَفْوُ اللَّهِ وَ الْعَفْوُ لَا یَکُونُ اِلَّا مِنَ التَّقْصِیرِ وَ اِنَّ الرَّجُلَ لَیُصَلِّی فِی غَیْرِ الْوَقْتِ وَ اِنَّ مَا فَاتَهُ مِنَ الْوَقْتِ خَیْرٌ لَهُ مِنْ اَهْلِهِ وَ مَالِه».
خشم، به تناسب عوامل و اسباب آن، مراتب و درجات دارد. به عنوان نمونه انسان گاهی به جهت عدم احترام متناسب با جایگاه، گاهی به جهت شنیدن ناسزا، گاهی به جهت نزاع و کتک‌کاری و گاهی به جهت کشته‌شدن عزیزانش به خشم می‌آید، ولی مشخص است درجه خشم او در موارد یادشده، بسیار متفاوت است. در مورد خدای متعال نیز گاهی خشم و نهی او از یک عمل به حدی است که موجب حرمت آن عمل شده، و گاهی خشم و نهی او از یک عمل موجب کراهت آن عمل می‌شود و در مراحل بالاتر، حتی یک ترک اولی بدون آن‌که
مکروه نیز باشد، از درجه رضایت حضرت حق می‌کاهد که می‌توان از آن نیز به عنوان درجه بسیار پایینی از خشم یاد نمود.
در برخی روایات آمده است که نماز در اول وقت، موجب رضوان و خوشنودی خداوند است، و نماز آخر وقت مشمول عفو و
غفران خداوند خواهد شد؛ و عفو و غفران در جایی است که تقصیر و کوتاهی وجود داشته باشد. «قَالَ ع اَوَّلُ الْوَقْتِ رِضْوَانُ اللَّهِ وَ آخِرُهُ عَفْوُ اللَّهِ وَ الْعَفْوُ لَا یَکُونُ اِلَّا مِنْ ذَنْب»
از این روایت می‌توان فهمید هر چند تأخیر نماز موجب ناخرسندی خداوند است، ولی هنگامی که به هر دلیل در آخر وقت انجام شود، مورد عفو و بخشش قرار می‌گیرد؛ و صد البته ارزش آن هیچ‌گاه به ارزش نماز اول وقت نخواهد رسید؛ و چنان‌که در برخی روایات آمده است، تفاوت نماز اول وقت با آخر وقت مانند تفاوت دنیا و آخرت است. «عَنْ اَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: اِنَّ فَضْلَ الْوَقْتِ الْاَوَّلِ عَلَی الْآخِرِ کَفَضْلِ الْآخِرَةِ عَلَی الدُّنْیَا».
که دنیا در برابر آخرت بسیار کم‌ارزش و بی‌بها است.
در هر صورت به نظر می‌رسد، عنوان «خشم خدا» در این حدیث نه به جهت حرمت و یا حتی کراهت شدید این کار، بلکه به جهت جایگاه والای نماز و تأکید بر استحباب انجام فوری و اول وقت آن است.
در زندگی عادی ما نیز مشابه چنین موضوعی قابل تصور است. به عنوان نمونه، اگر پدر و مادری در ابتدای صبح از دو فرزندشان بخواهند که هر کدامشان تا غروب آفتاب، کاری را برای آنها انجام دهد و یکی از آن دو فوراً درخواست آنان را اجابت کرده و دیگری در دمادم غروب (آن هم با کسالت و بی‌میلی) خواسته پدر و مادرش را انجام دهد، طبیعی است که آنان فرزند اولشان را بیشتر دوست داشته و از فرزند دوم (که به‌هر‌حال نافرمانی هم نکرده) کمی دلگیر باشند.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «خشم الهی از تأخیر در نماز اول وقت»، تاریخ بازیابی۱۴۰۱/۳/۲۶.
