حوادث مربوط به بنی اسرائیل در آیات ۴ تا ۷ سوره اسراء
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: بنی اسرائیل، حادثه،
فساد،
بخت النصر،
سوره اسراء.
پرسش: آیات ۴ تا ۷ سوره اسراء، به چه حادثه‌ای در قوم بنی اسرائیل اشاره می‌کند؟ منظور از فساد بنی‌اسرائیل در
آیه ۴ این سوره چیست؟
پاسخ اجمالی: آیات ۴ تا ۷ سوره اسراء، به ذکر گوشه‌ای از تاریخ پر ماجرای بنی‌اسرائیل پرداخته و سخن از دو انحراف اجتماعی بنی‌اسرائیل دارد که منجر به فساد و برتری‌جویی آنها گردید. مجازات
پروردگار در برابر هر کدام از این دو انحراف آن بود که مردانی نیرومند و پیکارجو را بر آنها مسلط سازد تا آنها را مجازات کرده و به کیفر اعمالشان برسانند.
درباره تاریخ این شکست‌های بنی‌اسرائیل، در میان مفسران گفت‌وگوی بسیار صورت گرفته است.
قرآن کریم در آیات چهار تا هفت سوره اسراء می‌فرماید:
«ما به بنی‌اسرائیل در کتاب
[تورات] اعلام کردیم که دو بار در زمین فساد خواهید کرد و برتری‌جویی بزرگی خواهید نمود. هنگامی که نخستین وعده فرا رسد مردانی پیکارجو را بر شما می‌فرستیم
[تا شما را سخت در هم کوبند حتی برای بدست آوردن مجرمان
] خانه‌ها را جستجو می‌کنند و این وعده‌ای است قطعی. سپس شما را بر آنها چیره می‌کنیم و اموال و فرزندانتان را افزون خواهیم کرد و نفرات شما را بیشتر
[از دشمن
] قرار می‌دهیم. اگر نیکی کنید به خودتان نیکی می‌کنید و اگر بدی کنید باز هم به خود بدی می‌کنید و هنگامی که وعده دوم فرا رسد
[آن‌چنان دشمن بر شما سخت خواهد گرفت که
] آثار غم و اندوه در صورت‌هایتان ظاهر می‌شود و داخل مسجد
[اقصی] می‌شوند، همان‌گونه که در دفعه اول وارد شدند و آنچه را زیر سلطه خود می‌گیرند درهم می‌کوبند».
این آیات، به ذکر گوشه‌ای از تاریخ پر ماجرای بنی‌اسرائیل پرداخته و سخن از دو انحراف اجتماعی بنی‌اسرائیل دارد که منجر به فساد و برتری‌جویی آنها گردید و به دنبال هر یک از این دو، خداوند مردانی نیرومند و پیکارجو را بر آنها مسلّط ساخت تا آنها را مجازات کنند و به کیفر اعمالشان برسانند.
قبل از این‌که وارد ماجرای بنی‌اسرائیل در این آیات شویم؛ باید گفت: واژه «قَضَینا» در ابتدای آیه ۴، «وَ قَضَیْنا اِلی بَنی اِسْرائیلَ فِی الْکِتابِ لَتُفْسِدُنَّ فِی الْاَرْضِ مَرَّتَیْنِ وَ لَتَعْلُنَّ عُلُوًّا کَبیرا» از مادّه «قضاء»، در اصل به معنای پایان دادن به چیزی با عمل و یا سخن است.
از آن‌جا که پایان دادن، معنای وسیعی دارد، این کلمه در مفاهیم مختلفی به‌کار رفته است که یکی از آنها، به معنای «اِخبار و اعلام» است که همین معنا مورد نظر این آیه، از واژه «قضینا» است.
تاریخ پر ماجرای بنی‌اسرائیل، فراز و نشیب بسیار دارد و پیروزی‌ها و شکست‌ها در آن فراوان دیده می‌شود، اما این‌که قرآن در این آیات به کدام‌یک از این حوادث اشاره کرده، در میان مفسران گفت‌وگوی بسیار صورت گرفته است، که به عنوان نمونه مواردی را در ذیل می‌آوریم:
آنچه از تاریخ بنی‌اسرائیل استفاده می‌شود این است که نخستین کسی که بر آنها هجوم آورد و
بیت المقدس را ویران کرد، «بخت‌النصر» پادشاه بابِل بود و هفتاد سال بیت المقدس به همان حال باقی ماند تا
یهود قیام کردند و آن‌را نوسازی نمودند. دومین کسی که بر آنها هجوم برد
قیصر روم «اسپیانوس» بود که وزیرش «طرطوز» را مامور این کار کرد. او به تخریب بیت المقدس و تضعیف و قتل بنی‌اسرائیل کمر بست و این واقعه حدود یکصد سال قبل از میلاد مسیح بود. بنابراین، ممکن است دو حادثه‌ای که قرآن به آن اشاره می‌کند همان باشد که در تاریخ بنی‌اسرائیل نیز آمده است؛ زیرا حوادث دیگر در تاریخ بنی‌اسرائیل آن‌چنان شدید نبود که حکومت آنها را به کلی از هم متلاشی کند، ولی حمله بخت‌النصر، قدرت و شوکت آنها را به کلی درهم کوبید، تا «
کوروش» پادشاه ایران روی کار آمد. پس از آن بنی‌اسرائیل مجدّداً به قدرت رسیدند و این وضع ادامه داشت تا بار دیگر قیصر روم بر آنها هجوم برد و حکومتشان را متلاشی کرد و این آوارگی هم‌چنان ادامه یافت تا در این اواخر که به کمک قدرت‌های جهان‌خوار و استعمارگر، حکومتی برای خود دست و پا نمودند.
طبری در تفسیر خود نقل می‌کند که
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: «مراد از فساد اول، قتل
حضرت زکریا (علیه‌السّلام) و گروهی دیگر از پیامبران و منظور از وعده نخستین، وعده انتقام الهی از بنی‌اسرائیل به وسیله «بخت‌النصر» می‌باشد و مراد از فساد دوم نیز شورشی است که بعد از آزادی بوسیله یکی از سلاطین فارس مرتکب شدند و دست به فساد زدند و مراد از وعده دوم هجوم "انطیاخوس" پادشاه روم است».
این تفسیر، با تفسیر اول تا اندازه‌ای قابل انطباق است، ولی هم راوی این حدیث مورد وثوق نیست و هم انطباق تاریخ زکریا (علیه‌السّلام) و
یحیی (علیه‌السّلام) بر تاریخ «بخت‌النصر» و «اسپیانوس» یا «انطیاخوس» محرز نمی‌باشد، بلکه بنا به گفته بعضی، «بخت‌النصر» معاصر «
ارمیا» یا «
دانیال» پیامبر بوده و قیام او حدود ششصد سال پیش از زمان یحیی (علیه‌السّلام) صورت گرفته است. بنابراین، چگونه قیام «بخت‌النصر» می‌تواند برای انتقام خون یحیی (علیه‌السّلام) اقدام کرده باشد.
در پاورقی تفسیر ابوالفتوح رازى آمده است؛ بیت المقدس یک‌بار در زمان
داوود و
سلیمان (علیه‌السّلام) ساخته شد و «بخت‌النصر» آن‌را ویران کرد و این همان وعده اولی است که قرآن به آن اشاره می‌کند و بار دیگر در زمان پادشاهان هخامنشی ساخته و آباد شد و آن‌را «طیطوس» رومی ویران ساخت و از آن پس هم‌چنان ویران ماند تا در
عصر خلیفه دوم، آن سرزمین به‌وسیله
مسلمانان فتح شد.
این تفسیر نیز منافات چندانی با دو تفسیر بالا ندارد.
در برابر تفسیرهای فوق و تفاسیر دیگری که کم و بیش با آنها هماهنگ است، تفسیر دیگری داریم که
سید قطب در تفسیر «
فی ظلال القرآن» احتمال آن را داده است و با آنچه گفته شد به‌کلی متفاوت می‌باشدآن این‌که: این دو حادثه تاریخی قبل از نزول قرآن واقع نشده، بلکه مربوط به بعد از آن است؛ یکی از آنها احتمالاً فساد یهود در آغاز
اسلام بود که منجر به قیام مسلمانان به فرمان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بر ضد آنان شد و به‌کلی از
جزیرة‌العرب بیرون رانده شدند و دیگری مربوط به قیام نازی‌های آلمان به ریاست «
هیتلر» بر ضد یهود بوده است.
اشکال این تفسیر این است که در هیچ‌یک از آنها داخل شدن قوم پیروزمند در بیت المقدس (تا چه رسد به ویران کردن آن) وجود ندارد.
برخی نیز احتمال داده‌اند، این دو حادثه مربوط به رویدادهای بعد از
جنگ جهانی دوم و تشکیل حزبی به نام «
صهیونیسم» و تشکیل دولتی به نام «
اسرائیل» در قلب ممالک اسلامی است. منظور از فساد اول بنی‌اسرائیل و برتری‌جویی آنها همین است و منظور از انتقام اولی آن است که ممالک اسلامی در آغاز که از این توطئه آگاه شدند دست به دست هم دادند و توانستند بیت المقدس و قسمتی از شهرها و مناطق
فلسطین را از چنگال یهود بیرون آورند و نفوذ یهود از مسجد الاقصی به‌کلی قطع شد. منظور از فساد دوم هم، هجوم بنی‌اسرائیل با اتکای نیروهای استعماری جهان‌خوار و اشغال سرزمین‌های اسلامی و گرفتن بیت المقدس و مسجد الاقصی است.
به این ترتیب؛ باید مسلمانان در انتظار پیروزی دوم بر بنی‌اسرائیل باشند، به‌طوری که مسجد اقصی را از چنگال آنها بیرون آورند و نفوذشان را از این سرزمین اسلامی به‌کلی قطع کنند، این همان چیزی است که همه مسلمین جهان در انتظار آنند و وعده فتح و نصرت الهی است نسبت به مسلمانان.
البته تفاسیر دیگری از این دو حادثه بیان شده است که ذکر آنها چندان قابل ملاحظه نیست.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «حوادث مربوط به بنی اسرائیل در آیات ۴ تا ۷ سوره اسراء»، تاریخ بازیابی۱۴۰۰/۶/۲۰.
