حقیقت صبر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه:صفات اخلاقی،صبر،بردباری.
پرسش :معنا و حقیقت صبر چیست؟
پاسخ :
«صبر» در لغت، به معنای حبس و در تنگنا و محدودیت قرار دادن نفس است.
همچنین به معنای بازداشتن نفس از اظهار بی‌تابی و بی‌قراری می‌باشد.
در
علم اخلاق برای صبر معانی مختلفی بیان شده است:
صبر عبارت است از:وادار نمودن نفس به انجام آنچه که عقل و شرع اقتضا می‌کنند و بازداشتن از آنچه عقل و شرع نهی می‌کنند.
صبر یعنی ثبات و آرامش
نفس در سختی‌ها و بلاها و مصائب، و پایداری و مقاومت در برابر آنها، به طوری که از گشادگی خاطر و شادی و آرامشی که پیش از آن حوادث داشت بیرون نرود، و زبان خود را از شکایت و اعضای خود را از حرکات ناهنجار نگاه دارد.
صبر یعنی پایداری انگیزه دینی در برابر انگیزه‌های نفسانی و شیطانی.
به دیگر سخن؛ صبر؛ یعنی این‌که انسان در مقام پیروی از دستورهای خداوند، در برابر سختی‌ها و مصیبت‌ها از جمله وسوسه‌های شیطان، پایداری و مقاومت کند و از راه طاعت خدا منحرف نشود. گویی نفس انسان پیوسته صحنه کارزار میان لشکریان عقل و جهل است.
با توجه به تعاریف مذکور، «صبر» یک صفت نفسانی بازدارنده و عامی است که دارای دو جهت عمده است:از یک سو گرایش‌ها و تمایلات غریزی و نفسانی انسان را حبس و در قلمرو عقل و شرع محدود می‌کند. از سوی دیگر نفس را از مسئولیت گریزی در برابر عقل و شرع باز داشته و آن‌را وادرا می‌کند که زحمت و دشواری پای‌بندی به وظایف الهی را بر خود هموار سازد. البته این حالت اگر به سهولت و آسانی در انسان تحقّق یابد، به آن «صبر» و هر گاه فرد خود را با زحمت و مشقّت بدان وادار سازد، «تصبّر» می‌گویند.
علمای اخلاق صبر را بر سه دسته می‌دانند که این تقسیم، برگرفته از روایات است. در روایتی
امام علی (علیه السلام) به نقل از
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می‌فرماید:«صبر بر سه قسم است:صبر در هنگام مصیبت، صبر بر طاعت و صبر بر ترک گناه».
صبر در برابر مشکلات، ناملایمات، مصیبت‌ها و... یکی از راه‌های رسیدن به قرب الهی است که در قرآن و روایات بر آن تأکید فراوان شده است؛ از این جهت در
قرآن کریم دارندگان این صفت؛ یعنی «صابران»، محبوبان خداوند هستند.
طبق بعضی از روایات نتیجه و ثمره صبر گشایش کارها است.
امام صادق (علیه السلام) به نقل از پدر بزرگوارشان
امام باقر (علیه السلام) می‌فرماید:«... به راستی که هرکس -در برابر ناملایمات- صبر پیشه کند، با بردباری و شکیبایی خود قدر و منزلت روزه‌دارِ شب زنده‌دار، و شهیدی که در رکاب
رسول خدا (صلی الله علیه و آله) شمشیر زده است را به دست می‌آورد».
پایگاه اسلام کوئست
