توحید در خالقیت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: توحید، اقسام توحید، توحید در خالقیت.
پرسش:معنای توحید در خالقیت چیست؟
پاسخ :
خالقیت و آفریدگاری از صفات خداوند است، این صفت مقتضای
براهین اثبات وجود خدا است، زیرا مفاد آن براهین، این است که خداوند مبدأ و علة العلل موجودات است؛ بحث در این است که خداوند در صفت آفریدگاری، شریک ندارد و خالق جهان کسی جز خداوند نیست پس یکى از شاخه هاى توحید، توحید در خالقیت است.
به عبارت دیگر : توحید در خالقیت یعنى اینکه در جهان هستى، بیش از یک خالق اصیل و مستقل نداریم و خالقیت علل دیگر در طول خالقیت او است و به اذن و فرمان او صورت مى گیرد.
توحید خالقیت که گاهی از آن به توحید در آفرینش یا توحید در افعال هم تعبیر می‌شود در اصطلاح فلاسفه به معنای این است که همه نظام ها و سنن و علل و معلولات و اسباب و مسبّبات، فعل خدا و کار او و ناشی از اراده خداست. موجودات عالم همچنان که در ذات خود، استقلال وجودی از خدا ندارند در مقام تأثیر و علیّت هم استقلال ندارند. در نتیجه خدا همانطور که در ذات خود شریک ندارد در فاعلیت نیز شریک ندارد. توحید افعالی مصداق تسبیح مبارک «لا حول و لا قوة الا بالله» است که در فلسفه تحت عنوان قاعده «لامؤثر فی الوجود الا الله» بیان می‌شود.
عقل به روشنی بر یگانگی خالق و آفریدگار جهان گواهی می‌دهد، زیرا به مقتضای براهین اثبات وجود خدا ـ به ویژه
امکان و وجوب ـ همه موجودات، ممکن، معلول و مخلوق
واجب الوجود بالذات (خدا) هستند. و به مقتضای دلایل
توحید ذاتی ، واجب الوجود بالذات، یگانه است. و در نتیجه خالق و آفریدگار جهان کسی جز خداوند نیست.
قرآن کریم در آیات بسیاری بر یگانگی خداوند در آفریدگاری جهان تأکید نموده است. چنان که فرموده است:
۱. قُلِ اللَّهُ خالِقُ کُلِّ شَیْ‌ءٍ وَ هُوَ الْواحِدُ الْقَهَّارُ؛
بگو خدا آفریدگار همه چیز است، و اوست یکتای غالب.
۲. اللَّهُ خالِقُ کُلِّ شَیْ‌ءٍ وَ هُوَ عَلى کُلِّ شَیْ‌ءٍ وَکِیلٌ؛
خدا آفریننده هر چیز است، و بر هر چیزی وکیل (قیم و مدبر) است.
۳. ذلِکُمُ اللَّهُ رَبُّکُمْ خالِقُ کُلِّ شَیْ‌ءٍ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ؛
آن خداوند پروردگار شما و آفریدگار هر چیز است، جز او خدایی نیست.
۴. هَلْ مِنْ خالِقٍ غَیْرُ اللَّهِ؛
آیا جز خداوند آفریدگاری هست؟
۵. رَبُّنَا الَّذِی أَعْطى کُلَّ شَیْ‌ءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدى؛
پروردگار ما کسی است که هستی هر چیزی را به او عطا کرده، و او را هدایت نموده است.
روایات اسلامی نیز بر توحید در خالقیت تصریح و تأکید دارند.
امام علی (علیه السلام) در این باره فرموده است:
«لم یشرکه فی فطرتها فاطر، و لم یعنه علی خلقها قادر»
؛ در آفرینش مورچه (و مانند آن) کسی شریک خداوند نبوده و او را یاری نداده است.
و نیز فرموده است: «و لا شریک له اعانه علی ابتداع عجائب الامور»؛
خداوند شریکی ندارد که در آفرینش شگفتی‌های جهان او را یاری کرده باشد.
و روایات بسیار دیگر...
از همین جا باید اعتراف کرد که انحصار آفرینندگى در خداوند، به معناى انکار سنّت ها در میان پدیده هاى طبیعى نیست، چرا که
نظام علت و معلولی در اجزاى
جهان ماده به معناى استقلال علّت ها در علیت و ایجاد نیست، بلکه خداوند این قانون را در جهان ماده به وجود آورده و خود او ایجاد کننده این قانون است. خورشید و هوا در رویش زمین مؤثر است، آب هم در رشد گیاه مؤثر است، ولى وجودِ مؤثر و تأثیر گذارى اش همه به اذن خدا و از مظاهر سنت هاى الهى در هستى است. آنان که توحید در آفرینش را به انکار نظام علّت ها و روابط مادى میان اجزاى جهان تفسیر کرده اند، به خطا رفته اند و از همین رو دین را منکر علم و در مقابل آن قرار داده اند.
پس توحید در خالقیت به معنای نفی اختیار و جبر نیست ،خالق همه افعال خداست بالکل و اراده ما در طول اراده اوست.
پایگاه اسلام کوئست
