• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

تقوا در روایات

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلید واژه: تقوا در روایات ، احادیث
پرسش: در مورد تقوا احادیثی ذکر کنید و توضیح دهید؟
پاسخ:



راغب می گوید: تقوا از ماده "وقایه" به معنی حفظ کردن چیزی در برابر آفات است. تقوا به معنی محفوظ داشتن روح و نفس است از آن چه بیم می رود به آن زیان رساند؛ سپس به خوف و ترس نیز تقوا گفته شده است و در لسان شرع آن را به خویشتن داری در برابر گناه و محرّمات اطلاق می کنند و کمال آن به ترک بعضی از مباحات مشکوک است.
[۱] راغب اصفهانی، مفردات، ص ۵۳۰.



جمعی از مفسران حدیثی از بعضی صحابه نقل کرده اند که رسول اکرم در مقابل سؤال از حقیقت تقوا گفت: آیا هرگز از راه پرخاری گذشته اید؟ وقتی پاسخ مثبت شنید گفت: در آن حال چه می کردید؟ آیا دامان خود را جمع نکرده و کوشش برای نجات از خارها نداشته اید؟ این همان تقواست.
[۲] مکارم شیرازی، پیام قرآن، ج ۱، ص ۴۲۸



امام علی(ع) درباره تقوا می فرماید: "گناهان همچون مرکب های سرکش است که گناهکاران بر آن ها سوار می شوند و لجامشان گسیخته می گردد و آنان را در قعر دوزخ سرنگون می سازد، اما تقوا مرکبی است راهوار و آرام که صاحبانش بر آن سوار می شوند. زمام آن ها را به دست می گیرند و تا قلب بهشت پیش می‌تازند".
در جای دیگر حضرت می فرماید: "بدانید ای بندگان خدا که تقوا قلعه ای محکم و شکست ناپذیر است، اما فجور و گناه حصاری است سست و بی دفاع که اهلش را از آفات نجات نمی دهد و کسی که به آن پناهنده شود،‌ در امان نیست. بدانید انسان تنها به وسیله تقوا از گزند گناه مصون می‌ماند".
در جای دیگر حضرت می فرماید: "تقوا کلید درستی و توشه قیامت و آزادی از هر بندگی و نجات از هر تباهی است".

۳.۱ - تقوا از کلام استاد مطهری

استاد مطهری در شرح احادیث فوق می گوید: " تقوا مصونیت است، نه محدودیت.
قدر مشترک پناهگاه و زندان مانعیت است،‌ اما پناهگاه مانع خطرها است و زندان مانع بهره برداری از موهبت هاست. حضرت در برخی از کلمات تصریح می کند که تقوا مایه اصلی آزادی ها است، یعنی نه تنها خود قید و بند و مانع آزادی نیست، بلکه منبع و منشأ همة آزادی ها است. تقوا به انسان آزادی معنوی می دهد، یعنی او را از اسارت و بندگی هوا و هوس آزاد می کند. رشته آز و طمع و حسد و شهود و خشم را از گردنش بر می دارد و به این ترتیب ریشة بردگی های اجتماعی را از بین می برد.
مردمی که بنده و برده پول و مقام و راحت طلبی نباشند، هرگز زیر بار اسارت ها و رقیت های اجتماعی نمی روند".


امام علی(ع) بین انسان و تقوا تعهدی متقابل در نظر گرفته و فرموده اند: "خواب خویش را به وسیله تقوا به بیداری تبدیل کنید ... از تقوا صیانت کنید و خود را به وسیله تقوا محفوظ بدارید".


استاد مطهری می گوید: "تقوا نگهبان انسان است و انسان نگهبان تقوا و این دور محال نیست، بلکه دور جایز است. این نگهبانی متقابل از نوع نگهبانی انسان و جامعه است که انسان نگهبان جامه از دزدیدن و پاره شدن است و جامه نگهبان انسان از سرما و گرما است".



۱. راغب اصفهانی، مفردات، ص ۵۳۰.
۲. مکارم شیرازی، پیام قرآن، ج ۱، ص ۴۲۸
۳. نهج البلاغه، شریف رضی، خطبه ۱۶؛«أَلاَ وَإِنَّ الخَطَایَا خَیْلٌ شُمُسٌ، حُمِلَ عَلَیْهَا أَهْلُها، وَخُلِعَتْ لُجُمُهَافَتَقَحَّمَتْ بِهِمْ فی النَّارِ أَلاَ وَإِنَّ التَّقْوَی مَطَایَا ذُلُلٌ، حُمِلَ عَلَیْهَا أَهْلُهَا، وَأُعْطُوا أَزِمَّتَها، فَأَوْرَدَتْهُمُ الجَنَّةَ»    
۴. نهج البلاغه، شریف رضی، خطبه ۱۵۷؛«اعْلَمُوا عِبَادَ اللهِ، أَنَّ التَّقْوَی دَارُ حِصْن عَزِیز، وَالْفُجُورَ دَارُ حِصْن ذَلِیل، لاَ یَمْنَعُ أَهْلَهُ، وَلاَ یُحْرِزُ مَنْ لَجَأَ إِلَیْهِ. أَلاَ وَبِالتَّقْوَی تُقْطَعُ حُمَةُ الْخَطَایَا،»    
۵. نهج البلاغه، شریف رضی، خطبه ۲۲۹؛«فَإِنَّ تَقْوَی اللهِ مِفْتَاحُ سَدَاد، وَذَخِیرَةُ مَعَاد، »    
۶. استاد مطهری،‌ سیری در نهج البلاغه، ص ۲۰۷ و ۲۰۸    
۷. نهج البلاغه، شریف رضی، خطبه ۱۹۱؛«أَیْقِظُوا بِهَا نَوْمَکُمْ، واقْطَعُوا بِهَا یَوْمَکُمْ، وَأَشْعِرُوهَا قُلُوبَکُمْ، وَارْحَضُوا بِهَا ذُنُوبَکُمْ، وَدَاوُوا بِهَا الاَْسْقَامَ...»    
۸. استاد مطهری، سیری در نهج البلاغه، ص ۲۰۹    



سایت:مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی    


رده‌های این صفحه : اخلاق اسلامی | تقوا | فضائل اخلاقی




جعبه ابزار