ترس حضرت موسی از تبدیل شدن عصا به مار
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: حضرت موسی (علیه‌السلام)،
ترس،
معجزه، عصا، مار، اژدها،
سوره قصص.
پرسش: چرا قبل از رفتن حضرت موسی (علیه‌السّلام) به سوی
فرعون،
خداوند یک بار معجزاتش را به صورت آزمایشی به او نشان داد و چرا موسی (علیه‌السّلام) در همین رونمایی، از تبدیل شدن عصایش به مار ترسید؟
پاسخ اجمالی: از آن‌جا که پیامبران الهی جدای از مقام نبوتشان از جهت طبع بشری انسان‌هایی هستند مانند دیگر مردم، و همان‌گونه که مانند دیگران می‌خورند، می‌آشامند، بیمار می‌شوند و... در برابر حوادث غیر مترقبه نیز مانند دیگران می‌ترسند و از جانشان در برابر حوادث و خطرها دفاع می‌کنند و این منافات با شأن نبوتشان ندارد. مثل
زره پوشیدن
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در جنگ‌ها و ترس
حضرت داوود (علیه‌السلام) از ورود غیر معمول دو
فرشته.
حکمت این اعجاز آزمایشی این است که موسی (علیه‌السّلام) در
کوه طور کلامی شنید که یقین داشت این سخن از آدمیان نیست، و فکر می‌کرد که این سخن از فرشتگان یا
جنّیان است؛ لذا خدای تعالی این معجزه را بر او نمایاند، تا معلوم شود که این ندا از سوی خدا است و این فعل خارق عادت کار او است.
قبل از آن‌که به چرایی معجزه حضرت موسی (علیه‌السّلام) قبل از رفتن به سراغ فرعون بپردازیم، در ارتباط با ترس آن حضرت از اعجاز تبدیل شدن عصا به مار، باید گفت؛ از آن‌جا که پیامبران الهی جدای از مقام نبوتشان از جهت طبع بشری انسان‌هایی هستند مانند دیگر مردم، و همان‌گونه که مانند دیگران می‌خورند، می‌آشامند، بیمار می‌شوند و... در برابر حوادث غیر مترقبه نیز مانند دیگران می‌ترسند و از جانشان در برابر حوادث و خطرها دفاع می‌کنند و این منافات با شأن نبوتشان ندارد.
چنان‌که در گزارش‌های تاریخی آمده است: «رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در
جنگ اُحُد، زیر پرچمی
[برای استراحت
] نشست در حالی‌که دو زره پوشیده بود و
کلاه‌خُود و زره زیرین آن را هم بر سر داشت».
چرا که
قرآن کریم می‌فرماید: به آنها بگو؛ من انسانی هستم مانند شما، لکن بر من
وحی می‌شود: «قُلْ اِنَّما اَنَا بَشَرٌ مِثْلُکُمْ یُوحی اِلَیَّ».
قرآن کریم در مورد
حضرت داوود (علیه‌السّلام) می‌فرماید: «اِذْ دَخَلُوا عَلی داوُدَ فَفَزِعَ مِنْهُمْ قالُوا لا تَخَف؛
در آن هنگام که بر او وارد شدند و او از دیدن آنها وحشت کرد، گفتند: نترس، دو نفر شاکی هستیم که یکی از ما بر دیگری ستم کرده...»
این دو نفر هنگامی بر داوود وارد شدند که آن‌جناب در محرابش بود و اینها از راه معمولی و عادی بر او وارد نشدند، بلکه از دیوار محراب بالا رفتند، و از آن‌جا بر وی درآمدند، و به همین جهت داوود از ورودشان وحشت‌زده شد. بنابر‌این، این نوع ترس‌ها چیزی نیست که با
مقام نبوت منافات داشته باشد و مسئله ترس موسی (علیه‌السّلام) نیز در همین راستا است.
اما آنچه را که پیامبران از آن ترس ندارند، ترس در راه انجام وظیفه، در هر آنچه را که مربوط به رسالت آنان است. آنان در راه انجام رسالت از کشته شدن، از بین رفتن مال و زندگی، از دست دادن زن و فرزند هیچ هراسی ندارند و اگر ترسی هم داشته باشند ترس از آن است که نتوانند در ماموریت خود با موفقیت روبرو شوند که در واقع، این ترسی از خدا است و پیامبران در ترس از خدا از دیگران ترسوترند و ترس از خدا با وجودشان عجین بوده؛ اولیای الهی وجودشان سرشار از خوف خدا است؛ ترس از عدم انجام وظایف و مسئولیت‌ها و اندوه بر آنچه از موفقیت‌ها از آنان فوت شده، که این ترس و اندوه جنبه معنوی دارد و مایه تکامل وجود انسان و ترقی او است.
قرآن کریم در ارتباط با ترس اولیای الهی می‌فرماید: «الَّذِینَ یَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بِالْغَیْبِ وَ هُمْ مِنَ السَّاعَةِ مُشْفِقُونَ؛
کسانی که از پروردگارشان با این‌که او را به خشم نمی‌بینند، می‌ترسند و از
رستاخیز بیمناک‌اند.»
امام علی (علیه‌السّلام) در
خطبه همام که حالات اولیای خدا در آن به عالی‌ترین وجهی ترسیم شده است، می‌فرماید: «دل‌های آنها محزون و مردم از شر آنها در امان‌اند... اگر اجلی که خداوند برای آنها مقرر کرده نبود، حتی یک چشم بر هم زدن، ارواح آنها در بدن‌هایشان آرام نمی‌گرفت، به خاطر عشق به
پاداش الهی و ترس و وحشت از مجازات و کیفر او».
به هرحال در گزارشی قرآنی می‌خوانیم که خداوند به موسی (علیه‌السّلام) فرمود عصایت را بینداز و هنگامی که عصا را انداخت و دید تبدیل به مار شد ترسید، و پا به فرار گذاشت و خدا به او فرمود که ترسی در دل نداشته باشد که خطری او را تهدید نمی‌کند.
اگر گفته شود که حکمت این اعجاز آزمایشی چیست؟! در حالی‌که این‌جا موسی (علیه‌السّلام) کسی را دعوت نمی‌کرد و کسی از او درخواست معجزه نکرده بود؟ پاسخش این است که موسی (علیه‌السّلام) در کوه طور کلامی شنید که یقین داشت این سخن از آدمیان نیست، و فکر می‌کرد که این سخن از فرشتگان یا جنّیان است؛ لذا خدای تعالی این معجزه را بر او نمایاند، تا معلوم شود که این ندا از سوی خدا است و این فعل خارق عادت کار او است.
شاید ارائه آزمایشی این اعجاز برای مأنوس شدن طبع بشری وی با این مسئله بود، تا وقتی که به سراغ فرعون می‌رود و می‌خواهد این معجزه را آشکار کند، از آن ترس نداشته باشد.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «ترس حضرت موسی از تبدیل شدن عصا به مار»، تاریخ بازیابی۱۴۰۰/۲/۲۱.
